Биыл көктемде Батыс Қазақстан облысына мол су келді. Біраз әбігерге салғанымен, тасқынға тосқын қойылды, тілсіз жаудан келген зардаптың орны толды. Ал өзі келген мол судың пайдасын көре алдық па? Мамандар не дейді?
Еліміздің Су ресурстары және ирригация министрлігіне қарасты «Қазсушар» атты республикалық мекеме бар. Осы «Қазсушар» РМК-нің Батыс Қазақстан облыстық филиалы мемлекетаралық маңызы бар Қараөзен мен Сарыөзендегі су шаруашылығы нысандарын, Жәнібек суару-суландыру жүйесін, облысаралық маңыздағы Жайық-Көшім суландыру-суару жүйесі мен Шаған өзеніндегі Шаған су қоймасын, Шолақаңқаты өзеніндегі Шолақаңқаты, Ембулатовка өзеніндегі, Сұлусай су қоймаларын пайдаланып, қадағалап отырады.
Осылайша, облыстың суару-суландыру жүйесінің құрамына жалпы көлемі 510 млн текше метр су жинай алатын он төрт су қоймасы кіреді. Олар – төрт су торабы, екі сорғы стансасы, 1 057,66 шақырымға созылатын магистралды, таратушы каналдар, көлмек пен тұрақты суландыру учаскелері.
– Су тасқыны кезінде біз барынша суды сақтап қалуға тырыстық. Филиалдың су шаруашылығы жүйелерінен 1,087 млрд текше метр су алынды. Соның нәтижесінде 146 мың га жерге су шығарылды, Көшім өзенінің төменгі ағысында орналасқан көлдерге, Қамыс, Самар жайылмаларына су берілді. Су қоймалары жобалық белгілерге дейін толтырылды, – дейді «Қазсушар» РМК Батыс Қазақстан филиалы директорының міндетін атқарушы Рауан Хұсайынов.
Мамандардың айтуынша, өңірде вегетациялық кезең сәтті өткен. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге толық көлемде суармалы су берілген. Өткен 9 айдың қорытындысында көрсетілген қызмет көлемі жоспарға сәйкес келіп тұр. Қазірдің өзінде жылдық жоспардың орындалуы 99,1% болған.
– Біз күзгі-қысқы кезеңде Жәнібек, Бөкей ордасы, Бәйтерек, Тасқала, Ақжайық, Қазталов, Жаңақала аудандарының елді мекендерінде қолайлы санитарлық-экологиялық жағдай жасап, мал суатын ұйымдастыруға мүмкіндік беріп отырмыз. Осы күнге дейін санитарлық-экологиялық мақсаттарға 90,0 млн текше метр су берілді. Жыл қорытындысында су беру жоспары толық орындалады, – дейді Рауан Ерланұлы.
Филиалдың қызмет көрсету аймағында 6091 га нақты суармалы алқап бар. Биылғы 9 айда су тұтынушыларымен арада 271 келісімшарт жасалған екен. Сондай-ақ облыстың оңтүстік аудандарында тұрақты санитарлық-экологиялық жағдайды сақтау мақсатында жыл сайын шарттық негізде Еділ суы беріледі. Бүгінде 133,0 млн текше метр су алынып, толық көлемде аяқталған. Соның ішінде Ресей Федерациясының Саратов каналынан Батыс Қазақстан облысындағы Қараөзен мен Сарыөзенге 105,0 млн текше метр су, Палласов жүйесінен Жәнібек суармалау-суландыру жүйесіне 28,0 млн текше метр су берілген. Сарапшылар алдағы жылы да су мол болады деген болжам айтып отыр. Біз келер жылғы көктемгі су тасқынын қарсы алуға дайынбыз ба?
– Келесі су тасқынын өткізуге дайын тұруы үшін 24-28 қазан аралығында Шаған су қоймасының қашыртқы имаратының барлық шандоры кезең-кезеңімен көтеріліп, жоғары бекітілді. Су қоймасы пайдаланылмайтын көлемге дейін босатылып, қысқы жұмыс режіміне ауыстырылды, – дейді Рауан Ерланұлы.
Сонымен қатар Шолақаңқаты, Ембулатовка, Сұлусай өзендеріндегі су қоймалары да су тасқынын апатсыз өткізу мақсатында босатылып, қысқы жұмыс режіміне ауыстырылған.
Су ресурстарын тасымалдау кезіндегі шығындарды азайту, суды ұтымды, тиімді пайдалану, су шаруашылығы нысандарын қалыпты техникалық жай-күйде ұстау, су тасқынын апатсыз өткізуге дайындау мақсатында жыл сайын филиалдың өз күшімен су шаруашылығы нысандарында механикаландырылған тазарту, ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Биыл ұзындығы 73,6 шақырымдық каналдарды тазарту, 8 нысанда жай жөндеу жұмысы аяқталған. Су тасқынынан кейін 6 нысанда қалпына келтіру жұмысы жүргізілген. Бұл бағыттағы жұмыс жалғасады.
Рауан Ерланұлының айтуына қарағанда, бүгінде Киров су қоймасын қайта жаңғырту, Шаған өзені тармағы мен Көшім магистралдық каналын механикаландырылған тазарту жөніндегі жобалар іске асырылып жатыр. Сонымен бірге Жайық-Көшім жүйесі су қоймаларының каскадын, Жәнібек суландыру-суармалау жүйесін, 7 магистралдық каналды қайта жаңғырту жөнінде жобалық-сметалық құжаттама әзірлеу жұмысы жүріп жатыр.
Тағы бір жағымды жаңалық – тасқын суды жинап алу, су қоймаларының көлемін ұлғайту мақсатында Жалпақтал аулында су жинау көлемі 28,0 млн текше метр болатын су қоймасын салу жоспарланған. Бүгінде жобалау-сметалық құжаттама мемлекеттік сараптамадан өтіп жатыр. Сондай-ақ Қазталов ауданының Сексенбай аулында су жинау көлемі 10,0 млн текше метр болатын су қоймасын салу жоспарланып, техникалық-экономикалық негіздеме әзірлену үстінде. Биыл қайта жаңғырту жұмысын жүргізу мақсатында Жайықбай суландыру каналы дайын жобалық-сметалық құжаттамасымен коммуналдық меншіктен республикалық меншікке берілген.
– Біз өңірдегі барлық су шаруашылығы нысанының күзгі-қысқы кезеңге дайындығын тексеріп шықтық. Барлық нысан қанағаттанарлық жағдайда, қалыпты режімде жұмыс істеп тұр. Дайындық төлқұжаттары жасақталған, – дейді филиал басшысы.
Батыс Қазақстан облысы