Коммуналдық қызметтердің өсуі үнемі жұртшылықтың назарында болады. Ол заңды да. Табан ақы, маңдай теріңмен тапқан қаржыңды қалтадан суырып беру оңай емес. Ал, тарифтер жыл сайын сынап бағанасындай жоғарылап келеді. Бұл монополистердің қанағатсыздығы ма, әлде...
Біз осы мәселеге байланысты жауапты азаматтардың пікірін тыңдаған едік.
– Сонау кеңес өкіметінен келе жатқан ескі технологияларды жыл сайын лекерлеп, жамап-жасқап, коммуналдық қызметке бағаны өсірмей отыруға болар еді, – дейді Шымкенттегі “Энергоорталық-3” АҚ бас директоры Р.Турдахунов. – Ондай жағдайда түбі қайраңға отырамыз. Қайыры да болмайды.
Шымкент қаласы бойынша жылу жүйелері 373,01 шақырым құрайды. Уақытында жөндеу көрмесе, қыстың көзі қырауда жұрт жылусыз қалатындығы анық.
Біз 2010-2011 жылдағы жылу маусымы жұмыстарына жабдықтарымызды жөндеу үшін 219162 млн. теңге жоспарлап отырмыз. Жылу жүйелері мен қазандықтарға 69545 млн. теңге бөлінсе, соның 27 млн. теңгесі жылу жүйелері тартылған тұрбаларды изоляциялауға жұмсалады.
Заман талабынан қалмай сапалы қызмет көрсету үшін жабдықтарды модернизациялау қажет. Біздің мекеме жұрттың қалтасына түсіп, мол ақша табуды емес, сол жұрт сапалы қызмет тұтыну мүмкіндігін бірінші орынға қояды.
Тұтынушылар талабын басты назарда ұстайтын мекеме Табиғи монополияларды реттеу агенттігі ОҚО бойынша департаментінің директоры Нұрмахан Жолдасовтың да электр және жылу жүйесі мәселелеріне байланысты өз байламы бар.
– “Оңтүстік Жарық транзит” ЖШС-нің есебінде мекеменің былтырғы жылғы қаржылық-шаруашылық қызметіне талдау жасалып, 187129 мың теңге көлемінде шығын алынғаны белгілі болды, – дейді Н.Жолдасов.
Мекеменің кірісі 3832995 мың теңгені құраған, сонда жұмсалғаны – 4020124 мың теңге. Жөндеу жұмысына 441749 мың теңге жоспарланып, іс жүзіндегі шығын 464897 мың теңгені құраған.
Шымкент қаласындағы кіші стансаларда қыс кезінде жүктеме молайғанда сынаққа төзген нүктелер болған. Кешкі қуат жоғарылаған сағаттарда трансформаторлардағы кернеу номиналды биіктікке жуықтады. Тұрғындардың әлеуметтік жағдайының жақсаруы электр қуатын пайдалануды табиғи түрде өсіріп отыр. Сондықтан да тұтынушылардың электр қуатын орташа сағаттық пайдалануы жоғарылап келеді. Осылардың негізінде кіші стансаларға ажыратып-қосу тетіктерін, 110-35кВ ток трансформаторын монтаждау жұмыстары жүргізіліп, реле және автоматты қорғаныстары жаңғыртылып, сондай-ақ Р-16000 кВа қуатты үшінші трансформаторды пайдалануға қосу іске асырылды. Сонымен Шымкент қаласындағы күзгі-қысқы жүктеме кезіндегі тұтынушыларды электр қуатымен сенімді және үздіксіз жабдықтау мәселесі шешілді.
Бұдан да басқа Сарыағаш қаласы тұтынушыларының электр қуатын тұтыну көрсеткішінің өсуіне байланысты ПС 35/10 кВ Сарыағаш: 1600 кВа қатты екі трансформаторын 2500 кв қуатты трансформаторына, ПС 35/10 кВ “Учхозда” 100 кВа қуатты трансформаторын 1600 кВ қуатты трансформаторына ауыстыруға байланысты электрмен жабдықтау мәселелері шешілді.
Мекеме инвестициялық бағдарламалар шарасын, соның ішінде жөндеу және қайта жабдықтау, тарифтік сметаны шығындау бабын жүзеге асыруды жоспарлауда.
“З-Энергоорталық” АҚ-тың есебінде былтырғы жылы инвестициялық міндеттеменің 191,6 млн. теңге және жөндеу жұмыстарының 226,4 млн. теңге сомаға орындалғаны жөнінде ақпарат айтылды. Жылу энергеиясын босатудан түскен кіріс 2395,4 млн. теңгені құраса, шығыс бөлігі 2950,1 млн. теңгені құраған. Нәтижесінде 554,7 млн. теңге көлемінде шығын келтірілді. Шығынның негізгі себептері жылу энергиясының пайдалы бөлігінің төменделуі және нормативтен артық нақты шығынның орын алуы. Бұл мәселеге қаланың оңтүстік бөлігі тұтынушыларының қосылуы да себеп болып отыр. “З-Энергоорталық” АҚ бүгінгі таңда жылу энергиясы орталығының 5 жылға дамуы бойынша инвестициялық бағдарламасын әзірлеуде. Онда генератормен бірге турбинаны орнату және монтаждау, желдеткіш градирин құрылысы, ЗРУ-110-ды кеңейту және ОРУ-110/35/6 кв құрылысын салу көзделген.
Коммуналдық қызметке тарифтердің өсуінде осындай себеп-салдарлар бар екен. Жылу және электр қуатын пайдалануда тұтынушылар тарапынан қыруар қарыздың барлығы осы жұмыстарды уақытында атқаруға тежеу болып келеді.
Бақтияр ТАЙЖАН, Оңтүстік Қазақстан облысы.