Кемел келешегіміздің кепілі

* 18 қазан – Рухани келісім күні Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын! Дін мен тілдің, салт пен сананың мызғымас тірегі – Тәуелсіздікті нәсіп еткен Алла тағалаға сансыз шүкірлер мен мақтаулар болсын! Ұлттар мен ұлыстарды ынтымаққа ұйытқан Қазақ елінің егемендігі баянды болсын! Екі дүниенің бақытына жетелейтін Құран Кәрімнің «Хужурат» сүресінде: «Ей, адамдар! Негізінде, Біз сендерді бір ер және бір әйелден жараттық, әрі сендерді бір-бірлеріңді танып, білулерің үшін халықтар мен рулар етіп жасадық. Анығында, Алланың алдындағы сендердің ең құрметтілерің – тақуаларың», – делінген. Алланың алдында сүйкімді адамдар, олар – елді бірлікке шақырғандар, алауыздыққа жол бермегендер. Адамзат жаратылысының бүкіл мәнін: «Бірлік болмай, тірлік болмас», – деп түйіндеген билердің төресі – Төле би бабамыз бірде әкесінен: «Қалай еткенде бірлік болады, оның күші қандай болмақ?» – деп сұрайды. Сонда әкесі жауап айтпас бұрын бір бума шыбықты алдырып: «Мынаны сындырып көрші», – дейді. Төле буылған шыбықты иіп сындыра алмайды. «Енді сол шыбықты біртіндеп сындыршы», – дегенде, оны оңай сындырады. – Түсіндім, әке! Бұл мысалыңыздың мәнісі: ынтымағы, бірлігі мықты елді жау да, дау да ала алмайды деген ғой. – Бәрекелді, балам! Дұрыс таптың. Ел билеу үшін алдымен елді ауызбірлікке, ынтымаққа шақыра біл. «Бақ қайда барасың дегенде, ынтымаққа барамын» деген сөздің мәнісі осы, – деген екен. Аллаға шүкір, кешегі Абылай хан­ның армандап кеткен азаттығы, текті бабалардың тілегі бүгін орындалды. Қазақстан халқы Тәуелсіздікті тойлап, оны мәңгілік етуді ойлап жүрген жоралы жұртқа айналды. Ендеше, Елбасы айтқандай, Тәуелсіздігімізді сәт сайын қорғауымыз қажет. Бүкіл адамзат баласының ұлттар болып қауымдасып өмір сүруі, бір-бірінен ерекшелеп жаратылуы – Жаратушының даналығы, мейірімі мен нығметі. Сайын даланы мекен еткен түрлі ұлт өкілдері салт-дәстүрін, әдебиеті мен мәдениетін дамытуға ерікті. Бұл – Президентіміздің парасатты қадамы мен қамқорлығы арқылы жеткен жетістігіміз. «Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты игі бастама ортақ құндылықтарға ұйытқы болды. Бүгінде Еуразия жүрегінде бейбіт ғұмыр кешіп келе жатқан Қазақстан төрткүл дүниеге бітімгер, араағайын, ымырашыл іргелі ел ретінде танылды. Еліміздің тұрақты даму жүйесінде маңызды тұтқа болып табылатын Қа­зақстан халқы Ассамблеясы – бар­лық этностарды ортақ мақсатқа жұмыл­дырған, бүкіл әлемге үлгі бол­ған бірегей идея. Бейбітшілікті ту етіп, мыз­ғымас бірлікті мақсат тұтқан Ассамб­лея ұлт­тарды ынтымаққа ұйыс­тырудың әлемдік тәжірибесіне енуде. Елімізде Рухани келісім күнін бел­гілеп, бұл бастамаға маңыз беріп жатқан жайттың да өзіндік айрықша орны бар. Келісімсіз келешек кемел болмайтыны бесенеден белгілі, тарихтан да айқын аңғарамыз. Мен еліміздегі Орыс православие шіркеуінің Қазақстан және Астана митрополиті Александрмен де кездесіп тұрамын. Кездесуде халықты ізгілікке, адамгершілікке шақырып, елдің бірлігін нығайту жолында бірлесе жұмыс істеу қажеттігі туралы пікір алмасамыз. Қазақ­стан және Астана митрополиті Александр біздің ортақ шараларымызға қатысып тұрады. Мен де олардың шақыртуын қабыл алып, ортақ іс-шараларына қатысамын. Еліміздегі осы екі дәстүрлі діннің өкілдері өздерінің діни мерекелері кезінде бір-бірін құттықтап, жақсы байланыс орнатып келеді. Расында да, дәстүрлі діндердің мақсаты – қоғамға адамгершілік құндылықтарын насихаттау. Орыс православие шіркеуінің Қазақстан және Астана митрополиті Александр еліміздегі мұсылман қауымын жыл сайын Құрбан айт мерекесімен құттықтайды. Мен де өз тарапымнан православие сеніміндегі христиандарды Рождество мерекесімен құттықтап, арнайы хат жолдаймын. Өркениетті елдердегі діндераралық татулықтың қалыптасуы – аса маңызды. Біздің елде дәстүрлі діндер арасындағы өзара келісім ұлттар арасында да жоғары деңгейде көрініс тапқан. Қазақстанды мекен еткен ұлттар өздерін бір үйдің баласындай сезінеді. Сонымен қатар, «ортақ үйіміз, ортақ шаңырағымыз – Қазақстан» деп мақтанышпен айтады. Қалыптасқан үздік үлгі еліміздің дамуына септігін тигізуде. Дін қайраткерлерінің басын қосып, барша халықты діни татулық пен тұрақтылыққа үндеген еңселі елордамыз – Астана рухани келісім мен бірліктің символына айналды. Халық жанашырының байыпты бұл ұстанымы басқаларға: «Байлық – байлық емес, бірлік – байлық», – деген ұлағатты сөздің мәнін ұқтырды. Сарыарқа төсінде өтетін құрыл­тайлар, діндер арасындағы үнқа­ты­су­ды дамыту бүкіл әлемдік жауап­кершілік екенін дәлелдеді. Хакім Абайдың: «Біріңді, қазақ, бірің дос, көрмесең істің бәрі бос», – деген сөзі халқымыздың ойлау жүйесінің кеңдігі мен тереңдігін ғаламдық биікке көтерді. Тәуелсіздік – азаттықтың алтын діңгегі, өркениетке өрлеудің ұлы күші. Ал дін мемлекетте, қоғамда тыныш­тық, әділдік болуын көздейді. Адам­ды соған тәрбиелейді. Қазақстан мұсыл­мандары діни басқармасы да осын­дай ұлы мұраттарға ұмтылып, жұрт­ты ізгілікке үндеп қана қоймай, бір­лік пен берекенің нығметін ұдайы ұлық­тап келеді. Өйткені, бүкіл адамзатқа түсірілген қасиетті Құранда Алла тағала: «Бөлін­беңдер», – деп бұйырған. Пайғам­барымыз Мұхаммед (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын) өсиетінде басшыға бағынып, бүлік шығармауға шақырған. Діни ымыраға келуді бұйырған. Ұлт жанашыры Ахмет Байтұр­сын­ұлы: «Қазіргі заман – өткен заманның баласы, болашақ заманның атасы», – деп пәтуалы сөз айтқан екен. Ортақ Отанымыз – Қазақстан халқының бүгінгі бірлігі мен татулығы, рухани келісімі болашақ заман үшін үлгі-өнеге, өсиет болып қала бермек. Ұйымшылдыққа ұмтылған ұлты­мыз бақыттың бастауы – бірлік деп білген. Қаблиса жыраудың толғауынан алар тағылым мол. – Бақыт, қайда барасың? – Көршімен болған бірлігі, Тағат, ғибадат тірлігі, Ұйымшыл елге барамын, – деп жыр­лайды жырау бабамыз. Текті ата­лардан ғасырдан-ғасырға жалғасып, тәлім мен тәрбиеге тұнып тұрған асыл дініміз Ислам – бейбітшілік пен ынтымақтың діні. «Ислам» деген сөздің өзі «бейбітшілік» деген мағынаны білдіретінін баршамыз жақсы білеміз. Демек, мұсылманшылықтың мұраты – бірлікке үндеу, өзгеге қылдай қиянат жасамау. Адамзатты имандылыққа ұйытып, ата-ананы қадірлеуге, көрші мен ағайынға көмектесуге шақырған пай­ғамбарымыз Мұхаммедтің (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын) бір хадисінде шынайы мұсылманды «өзгеге қолымен де, тілімен де зиян тигізбеген адам» деп сипаттаған сөзі кез келген пендеге қай кезеңде болсын, басты бағдар, өлмес өнеге, үзілмес үлгі болған. Екi дүниенiң бақытына жетудiң жолдарын үйрететiн қасиетті кітабымыз Құран Кәрімде: «Бейкүнә бiр адамды өлтiру – күллi адамзатты өлтiрумен тең», – деген аят «Маида» сүресiнде айтылған. Ислам дiнi – жер бетiнде бейбiтшiлiк пен тыныштықты орнату үшiн жiберiлген дiн. Мiне, сондықтан, әрбiр мұсылман, тiптi, сәлем бергеннiң өзiнде бiр-бiрiнен хал-жағдай сұрасқанда «әссәламу алейкум» деп бейбiтшiлiк пен амандық тiлеп амандасады. Қазақ халқының ғасырлар бойы ұстанып келе жатқан діні – Ислам, шариғаттағы іс-амал мазһабы – ұлы имам Әбу Ханифаның мазһабы. Ал діни дүниетанымдық ұстанымы Исламның негізгі қайнар бұлақтары – Құран мен Пайғамбардың (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын) сүннетіне негізделген Сүннет және жамағат жұрты, оның ішінде Әбу Мансұр әл-Матуридидің мектебі болып табылады. Қазақ халқының да ұлттық бет-бей­несі, ділі мен тілі осы идеологиялық мектептің негізінде қалыптасты. Оған айғақ боларлық айшықты дәлелдер жетіп-артылады. Бұқар жыраудан бас­тап Абай, Шәкәрімге дейінгі ойшылдар мен ақындардың мұраларынан нағыз мұсылмандықтың үлгісін көреміз. Мысалы, Абылай ханның ақылшы абызы Бұқар жырау (1668-1781): «Алла деген ар болмас, Ақтың жолы тар болмас!» – деп Құдай деген құлдың медетсіз қалмасына нық сенімді екендігін білдірген. Қазір, Құдайға шүкір, елімізде діни ахуал тұрақты. Төл мазһабымызға мәртебе берілген «Діни сенім туралы» Заң барша азаматтың діні мен сеніміне шектеу қоймайды. Мешіттеріміз бен медреселеріміз жамағатты бірлік пен ізгілікке тәр­биелеп, өз жұмысын еркін атқаруда. Халқымыздың кең пейілі, қонақжай, бауырмал, дархан мінезі кең-байтақ даламызда бейбітшіліктің салтанат құруына негіз болды. Алла тағала халқымыздың ырыс-несібесін молайтып, ауызбіршілігін арттырғай. Тәуелсіздігімізді мәң­гі­лік етіп, болашаққа басқан қадам­дарымызды берекелі еткей! Тілегіміз қабыл, мұратымыз асыл болғай! Әумин! Ержан қажы МАЛҒАЖЫҰЛЫ, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти.