Еліміздегі діни ахуалдың жайы қалай? Осы мәселенің байыбына бару үшін кеше Астанада Қазақстандағы Діни ахуалдың дамуын зерделейтін сараптау кеңесі “Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік-конфессиялық қарым-қатынас” деген тақырыпта республикалық семинар өткізді.
Еліміз тәуелсіздігін алған 19 жылдың ішінде конфессиялардың саны 7-ден 54-ке, ал діни қауымдастықтар 700-ден 4000-ға дейін өскен. Осылайша еліміздің конфессиялық кеңістігі айтарлықтай құрылымдық жағынан өзгерістерге ұшыраған. Тіркелген дәстүрлі емес діни бірлестіктер саны 54-тен 1189-ға дейін артуы да ойландырса керек.
Мәдениет министрлігінің Дін істері жөніндегі комитет төрағасы Ардақ Досжан сарапшылардың дерегіне сүйене отырып, діни бірлестіктердің мұншалықты өсімін діни кеңістіктің ашық болуымен, “Діни сенім-наным және діни бірлестіктер бостандығы туралы” Заңның тіркеуге алу нормаларының жеңілдігімен, адамдардың жаппай дінге бет бұруымен және шетелдік миссионерлік бірлестіктер қызметінің белсенділігімен байланыстырды. Мемлекеттің дін саласына араласпауынан елімізде мешіттермен бірге, көптеген жаңа христиандық храмдар, дәстүрлі емес діни бірлестіктердің ғибадатханалары пайда болған.
Конфессиялық қауіпсіздік мәселесі соңғы уақыттары бара-бара маңызды бола бастады. Ол еліміздің географиялық орналасуынан, этностық құрамының әр түрлілігінен, аймақ дамуының тарихи ерекшелігінен, конфессиялық жанданудың артуынан, сыртқы және ішкі қауіпсіздік проблемаларынан туындап отыр. Осы ретте комитет төрағасы қазақстандық саясаттың басты міндеті тек этносаралық келісімді сақтау ғана емес, ең алдымен, конфессияаралық келісімді, діни төзімділікті сақтау және нығайту екенін атап көрсетті. Өйткені, бірқатар конфессия өкілдері өз мақсаттарына жету үшін заңсыз, кейбір жағдайларда экстремистік тәсілдермен айтарлықтай қауіп тудыруда.
Белгілі дінтанушы ғалым, Мәжіліс депутаты Камал Бұрханов мемлекет пен дін арасындағы қарым-қатынасқа қатысты сөзінде “әркім өз құдайына сыйынады, ешкім ешкімге кедергі жасамайды” деген қағиданың бұзылып отырғандығына назар аударды. Өте қарапайым да әділ осы бір ұстаным, өкінішке қарай, шыңдықтан алшақ жатыр. БҰҰ құжатындағы әрбір халық өз мемлекетін құра алады деген қағида да жүзеге асырылмақ емес. Қазіргі таңда әлемде 192-ден аса мемлекет болса, ал ұлттар саны 3,5 мыңнан асады екен. Егер олардың әрқайсысы жеке-жеке отау тігетін болса, онда мемлекеттер саны 15 есеге артады екен. Олай болса, қантөгістердің артып кетеріне ешкім кепілдік бере алмақ емес.
Семинарда ұлтаралық араздық туындаған жағдайда қақтығыстық сараптау мүмкіндіктерін назарға ала отырып, аймақтарда саралау, түсіндіру және түзету енгізу жұмыстарын барынша ауқымды жүргізу қажеттігі баса айтылды. Мұндай діни саладағы қиын түйінді шешудің бір тетігі ретінде Дін істері жөніндегі комитет жанындағы Діни ахуалдың дамуын зерделейтін сараптау кеңесін қарастыруға болар еді. Екі ғылыми орталықтан өзге діни жағдайды саралайтын кеңестің құрылуы құптарлық жәйт. Кеңес мемлекеттік органдарға дін өрісі бойынша талдамалық іс-әрекеттерді үйлестіруге оң ықпал жасап, көмек көрсететін болады.
Отырысқа дінтану саласының мамандары, теологтар қатысып, өз ойларын ортаға салды.
Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ.