Көмбеде емес, көрмеге қойылған

[caption id="attachment_29583" align="alignleft" width="560"] спуск.p65[/caption] Кеңес тұсында, «байларды, молданы қойдай қу қамшымен» деген заманда талай кітап өртеліп күлге айналса, талай көзі ашық жан асыл мұраның көзін жоюға қимай, көмбеге ты­ғып, жер астына жасырған-ды. Сон­дай көмбенің бірнешеуін этно­граф-жазушы марқұм Сейіт Кен­жеахметовтің жасырған адам­ның туысқандарының көме­гі­мен қазып алғанын білетін едік. Ұлттың кәдесіне молынан жарап, қымбат жәдігерге айналған сондай баға жетпес құндылықтар бүгінде көмбеде жатпайды, кітапханаларда құрметпен сақталып, кейінгі ұрпақ зерделесін деп ілімнің көзіне айналып, ара-тұра көр­мелерге қойылады. Астанадағы Ұлт­тық академиялық кітапханада елі­міз Тәуел­сіздігінің 25 жылдығына бай­ла­нысты «Кітап – дәуір айнасы» атты ашық есік күнінде өткізілген «Кітап – тарих, кітап – қазына» атты сирек кітаптар мен қол­жазбалар көрмесінің ашылуына жи­нал­ған халықтың қарасы әжептәуір көрінді. Салтанатта сөз сөйлеген Мәде­ниет және спорт министрлігінің жауап­­­ты хат­­шысы Қуатжан Уәлиев, мем­­ле­кет және қоғам қайраткері Мыр­за­тай Жолдасбеков кітаптың баға жет­пейтін қазына екендігін айтып, құндылықтарды құрметтеуге шақырса, тіл жанашыры Оразкүл Асанғазы өзінің жас кезін еске алып: «Біздің қыз-бозбала кездерімізде бір-бірімізбен танысатын, табысатын орнымыздың бірі кітапхана еді. Қыз бен жігіт кездесуді кітапханаға белгілейтін. Біздің буынның кітапқа, кітапханаға деген қызығушылығы орасан еді. Жастар, бір сәт смартфон, планшеттерді ысырып, тасқа басылып, қағазға маржан болып өрілген кітапқа үңіліңіздер», – деген апалық тілегін жеткізді. Көрме сөрелерінен шын мәнін­де баға жетпес қазыналар орын теуіпті. Араб, түрік, шаға­тай, ла­тын таңбаларымен, кирил­лица­мен жа­зыл­ған сирек кітаптар мен қол­­жаз­­ба­лар­дың қай-қайсы­сы да таң­дандырады. Ахмет Байтұр­сынов­тың 1909 жылы жарық көрген «Қырық мысалы» Мұхтар Әуезовтің қолтаңбасымен 1942 жылы шыққан «Абай» романы, сирек қолжазбалар әйтеуір әр қымбат қазына көрмеге келушіні өз қасына ұзақ аялдатады. Көрмеге қойылған әрбір кітап өзіне осылай тартса, кітапхананың қорында жинақталған құнды дүниелер ауқымы да бөлекше. Зерттеушілерін күтіп жатқан халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты Хасен Орал­тай­дың 6441 құжаты, академик Зәки Ахметовтің 876 құжаты сынды дүние­лердің талай талапты жасқа азық болатыны анық. Александр Блоктың қолтаңбасы бар «За гранью прошлых» атты жыр жинағы, бамбук тақтайшаға жазылған ежелгі қытай қолжазбасы, алақанға сыятын кітап дейсіз бе, қордағы қазына әлі талай көрменің төрінен орын алып, талай жанды білімнен сусындатпақ. Айтпақшы, көрменің ашылуына астаналық жазушы қауым тарту-таралғы жасады. Жазушы, журна­лис­тер Табыл Құлыяс, Ағайдар Ысым, Толымбек Әбдір­айым сирек кездесетін кітаптар мен өз шығармаларын кітапханаға ұсынды. Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан».