Жыл сайын ҰБТ қорытындысы бойынша көш бастайтын мектептің сыры неде?
Халқының саны кішігірім бір облыстың тұрғындарына пара-пар Мақтаарал ауданында «мынау жоғары оқу орнының ғимараты ғой» десең көз де, көңіл де сенетін мектептер бар. Бірақ, мектептің сәулеті оның білім көрсеткіші емес. Айтып отырғанымыз, сырты қоңторғай болғанымен іші алтын Б.Момышұлы атындағы мектеп-гимназиясы.
Биылғы Ұлттық бірыңғай тестілеуде осы мектеп гимназиясының 40 түлегі «Алтын белгіге» ие болды. ҰБТ-да ең жоғары 114,69 ұпайға ие болып, республикалық білім саласында көш бастаған білім ошағының осы жетістігінің сыры неде, түпқазығы қандай?!
«Неге осы мектеп-гимназия жыл сайын республикада көш бастайды. Бәлкім, алғыр, білімді балаларды іріктеп ала ма?! Шынын айтсақ, мұғалімдердің пікірінен кейін өзіміздің ұшқарылау ойлағанымызға іштей өкініп қалдық.
Жалпы, 2004-2016 оқу жылдарында 839 мектеп бітірушінің 793-і ҰБТ сынағына қатысқан. Олардың 185-і «Алтын белгі», 117-і «Үздік аттестат» иегері атанған. 441 оқушысы 100-ден аса балл жинаған мектеп-гимназияда қолы, құрығы ұзын кілең бай-бағланның балалары оқымайды екен. Мектеп оқушыларының әлеуметтік жағдайына келсек, балалардың дені көп балалы және аз қамтылған отбасылардан шыққан. Жартылай жетім, тұл жетімдер де бар. Барлық гәп – мектепте білім, тәрбие жүйесі жақсы жолға қойылғандығында екен.
– Анығын айтсақ, біздің мектептің директордан жолы болған, – дейді үздік сынып жетекшісі Ақмарал Берманова. – Қазір жетісіп жүрген ешкім жоқ. Қай мұғалімді алсаң да жүктемесі аз болса пәнге, оқушы үлгеріміне қызығушылығын жоғалтады. Тұрмыстық мәселесіне алаңдай береді. Ал, біздің жоғары санаттағы ұстаздарымыздың айлық жүктемесі 27-30 сағат. Сондықтан, бар ынта-жігерімізді, білімімізді оқушы үлгерімі жақсы болуына жұмсаймыз.
Мектеп директоры Өмірхан Қозыбақ ағамыз үздік нәтижеге жеткен ұстаздар қауымын және оқушыларды ұдайы көтермелеп отырады. Мұның өзі қай-қайсымызға одан сайын жауапкершілік жүктейді. Директорымыз өте сауатты. Кез-келген тақырыпта еркін әңгімелесеміз. Білімімізді жетілдіруге күш салып отырады.
– Үлгерімі төмен, қабілеті жетпейді деген оқушы болмайды. Балалардың бәрі табиғатынан алғыр болмағанымен, жетелей берсең жақсыға үйреніп кетеді. Сондықтан, – деп сөзді жалғады мектеп директорының орынбасары Нұрзада Әлметова. – 5-і сыныптан бастап оқушыларымыз сабаққа бар ынта-жігерімен кіріседі. Мақсат – біреу. Айтулы азамат болу. Міне, біз биылғы оқу жылының өзінде ҰБТ-ға дайындық ретінде 95 рет аралық емтихан тапсырдық. Шарапат Қонысбаева деген қызымыз 125 ұпайға дейін жинап жүрді. ҰБТ-да 124 балл алды. Анастасия Захарова деген оқушымыз 11 рет 125 балл жинады. Денсаулығына байланысты бірінші сыныптан бастап үйінде сабақ алған Диана Сәрсекбай деген оқушы қызымыз 122 ұпаймен «Алтын белгі» алып бәрімізді қуантты, – дейді.
Нұрзада Әлметова сабақтың кез-келген мезгілінде мұғалімнен рұқсат алып өтіп жатқан сабақ бойынша тест алатындықтарын айтады. Бұған пән мұғалімінің өзі мүдделі.
Бұл мектептің оқытушылары таңғы жеті жарымнан кешкі сағат сегізге дейін мектепте. Бұл мектептің жоғары сынып оқушылары «үйге барсақ, сабақ оқуға мүмкіндік жоқ» деп қосымша сабақ алады.
Б.Момышұлы мектеп-гимназиясы мемлекетімізде ҰБТ басталғалы көш басында маңдайы жарқырап келеді дедік. Ұстаздардың айтқаны бір бөлек, мектеп басшысы осы жұмысты қалай үйлестірді. Біз мектеп директоры Өмірхан Қозыбақты тыңдадық.
– Еліміз Тәуелсіздік алып, экономикамыз нарықтық жүйеге көшті. Өмірдің барлық салалары, соның ішінде білім әлемі де бәсекелестік базарынан берік орын алды, – деді ол. – Елдің бір қиырында орналасқанына қарамай, Кеңес Одағының Батыры Б.Момышұлының есімімен аталатын білім ордасының елдегі бәсекеге қабілетті білім беру инвестициялық саясатына үлкен үлес қосып отырған ұжым еңбегін айтып кетсем деп едім. Мектеп тарихына тоқталсақ, 1995-1999 жылдарда эксперимент алаңы болып, 1999-2001 жылдар аралығында гимназия сыныпты мектеп, 2001-2009 жылдарда көп салалы мектеп-гимназия, ал 2009 жылдан бастап мектеп-гимназия статусына ие болған. Бұл мектептен түлеп ұшқан түлектер түрлі салада ел игілігіне қызмет етіп жатыр.
Мектеп-гимназияда 110 мұғалім жұмыс жасауда. Б.Момышұлы атындағы мектеп-гимназия педагогикалық ұжымы әртүрлі ұлт өкілдері болғандығына қарамастан ауызбіршілігі, ынтымағы жарасқан. Бірінің кемшілігін бірі түзеп, бірінің жетістігіне бірі қуана біледі.
Мұндағы ұстаздар шетінен өз ісінің жақсы маманы ғана емес, сонымен бірге, ізденіс үстінде жүрген шығармашыл жандар. Алды ғылыми жобаларын тиісті деңгейлерде дәлелдеп, өндіріске енгізіп отыр. Солардың бірі – физика пәнінің мұғалімі Нұрзада Әлметова. Ол өзімен қатар шәкірттерін де ғылым әлеміне жетелеп жүр. Оқушысы Асқар Қайназаровпен бірге күн энергиясымен жарықтандыру жобасын жасады. Еңбектері 2011 жылы Грекияда өткен «Халықаралық пән рейтингі» олимпиадасынан сертификат алып келді. Қытайға барып, күн сәулесінен қуат алатын батерея шығаратын зауыттың өнімдерімен жобаларын салыстырып көрді. Осылай дайын болған жоба бұрынғы аудан әкімі Серік Тұрбеков тарапынан қолдау тауып, Жетісай қаласының саябақтары мен кіреберіс күре жолдарды жарықтандыруға пайдаланылып отыр. Сондай-ақ, 2013 жылғы сәуір айының 13 жұлдызында Самат Айтуғанов «Назарбаев зияткерлік мектебінде» облыс көлемінде ұйымдастырылған ғылыми жарысқа «Тұрмыстық қалдықтардан биогаз өндіру» тақырыбындағы ғылыми жобасымен қатысып, ол жаңашылдығымен дәйектеліп, қазір соның аясында облыс көлемінде кішігірім зауыттар салынуда.
Қай уақытта болмасын заман көші кімді болса да өз ырқына бағындырып, өмірдің асау толқыны заманауи жаңалықтарға батыл шешім қабылдай білуге үйретеді. Еліміздің білім саласындағы педагогтар үшін біліктілікті арттыру жан басына шаққандағы қаржыландыру бойынша ваучерлік-модульдік жүйе іске асып келеді. Үш деңгейлі Кембридж технологиясын оқыту мен оқу үдерісі өзінің оң шешімін тауып отыр. Жеке тұлғаны сыни тұрғыдан ойлауға баулу, ой еркіндігіне ырық беріп, жағдаятты жан-жақты сараптауға мүмкіндік туғызу және тиімді бағытты таңдау – Кембридж технологиясының міндеті. Мектебімізде осы мақсатта біліктілігін арттырып келген 21 мұғалім бар. Жаңа технологияның мақсаты – балаларға өз бетінше білім алудың икем дағдыларын, біліктіліктерін қалыптастыру және алған білімдерін өмірде қолдана білуге үйрету.
Елбасымыз бізге әлемдік деңгейде даму үшін үш тұғырлы тіл саясатын міндеттегені белгілі. Себебі, 30 елдің қатарына біз тек қана қазақша сөйлеу арқылы кіре алмайтынымыз белгілі. Өйткені, әлем сөйлеп отырған ағылшын және орыс тілдерін меңгермей, алпауыт елдермен тереземізді теңестіре алмаймыз. Мектеп-гимназиямызда 2011-2012 оқу жылынан бастап ағылшын тілінен алты сынып, орыс тілінен екі сынып, қазақ тілінен бір сынып тереңдетіліп оқытылады. Тәжірибелі ұстаздарымыз шәкірттеріміздің жас ерекшеліктері мен қабылдауларын ескере отырып дәстүрлі оқыту процесіндегі тиімді, қазіргі заман талабына сай жаңашыл әдіс-тәсілдерді ұштастыра отырып, білім нәрімен сусындатуда.
Мектеп-гимназияны бітірген түлектердің он екісі «Болашақ» бағдарламасы бойынша шетелдерде білім алып, қоғамда адамзат игілігі үшін еңбек етуде. Атап айтқанда, Жандос Байқоңыров, Мұхтар Барлыбаев, Диас Көшербаев Англияда, Әйгерім Оңалбаева Канадада, Бекжан Адамбеков Новосибирскіде, Мұхаммеджан Сейітжаппарұлы Түркияда, Рауан Надиров Португалияда, Уәлихан Қалтұрсын Малайзияда, Бағдаткүл Ақылбекова Швейцарияда, Нұрсұлтан Ешбеков Кипрда. Ал Нұржан Оңалтаев қазіргі таңда Францияның астанасы Парижде «Schlumberger» мұнай компаниясының қаржы саласының директоры.
Мектепте әдістемелік жүйе қалыптасқан. 12 әдістеме бірлестігі, 7 шығармашылық топ жоспарлы жұмыс жүргізуде. Мектеп оқушылары мектепішілік интеллектуалды сайыстарда белсенділік танытады, түрлі аудандық, облыстық, республикалық пән олимпиадалары мен байқауларға қатысып, өз мүмкіндіктері мен біліктілігін дәлелдеп келеді.
ҰБТ сынағында мектептің жоғары көрсеткіштерге жету және білім сапасын көтеру жолдары туралы тарата айтар болсақ. Біріншіден, мектепішілік 5-11 сынып оқушылары арасында жаппай 2006-2007 оқу жылынан бастап әр тоқсан сайын және жылдық «+5» тестін алып отырмыз. Бұл жүйе оқушыларды тестке дағдыландырады және пән мұғалімінің оқу бағдарламасын қаншалықты деңгейде меңгерткенін көрсетеді. Екіншіден, 10-11 сыныптарға сабақ беретін озат тәжірибелі мұғалімдер іріктеліп тағайындалады. Жыл басында жауапкершіліктері жөнінде ескертіледі. Үшіншіден, ата-аналармен тығыз байланыста жұмыс жүргізеді. Әр тестің қорытындысын дер кезінде хабарлап отырады. Қажет кезінде оларды мектепке шақырып, сұхбаттасады. Төртіншіден, сабақтан тыс уақытта қосымша сабақтар ұйымдастырылады. Ол оқу жоспарының вариативті сағатының есебінен беріледі. Бесіншіден, интерактивті тақталарға тест жинақтары енгізіліп, сонымен үздіксіз жұмыс жасалынады. Оқушылар қате кеткен жұмысты пән мұғалімдерімен бірлесе отырып шешеді, түсінбеген сауалдарына жауап алады UStudy, Aitest, KZ-теst, т.б сайттарына кіріп дайындалады.
Алтыншыдан, тағы бір ерекшелік – біздер математика пәніне аса мән беріп, ден қоямыз. Математикаға көңіл бөлу – білім сапасының көтерілуінің басты шарты. Жетіншіден, математикадан тест алғаннан соң, пән мұғалімдері әріппен белгіленген жауапты қабылдамай, шығару жолына назар аударады, дұрыс жауапты сол бойынша бағамдайды. Сегізіншіден, математика сабақтарында ауызша есептеулерді дағдылы жүйеге енгізгенбіз. Тоғызыншыдан, 5-11 сыныптар аралығында әр тақырыпты өткен соң, математикалық диктант алынып отырады. Оныншыдан, пән мұғалімдері математика сабақтарында деңгейлеп оқыту технологиясының элементтерін пайдаланады. Оқушыларды деңгейге бөліп, тапсырмаларды орындатып, қатемен жұмыс жүргізуде ілгері жылжуын бақылап отырады.
Бұл – «болашақ кілті – білімде» екенін терең түсінген зерделі ұрпақ пен ұрпаққа сапалы білім беруден, ізденуден талмаған өнегелі ұстаздарымыздың жемісі. Оқушыларымыздың бойына сіңірген сапалы білім мен ұлттық рух жігері, олардың етер еңбегі біз – ұстаздар қауымының Қазақстан мемлекетінің дамуына қосқан білім инвестициямыз деп білемін.
Білікті ұстаз осылай дейді. Сөз басында мектеп-гимназияның оқушылары іріктелген бе деген адами күдігімізді айттық. Біз ғана емес, ҰБТ өткізуге келген комиссия төрағалары да күмәнданады екен. Соңғы екі жылда алғашқысы «осы қаншалықты мүмкін» деп оқушыларға сырттай бақылау жасап, артынан шынайы білімге көздері жетіпті.
Әңгіме барысында Нұрзада Әлметова оқушыларға «жүзіміз салқын, жүрегіміз мейірімді» деп қалды. Түсіне білгенге, осы сөзде үлкен тәрбие ошағы бар. Өйткені, бұл ұстаздар абырой-атақты арзан беделден емес өз маңдай тері, еткен еңбегінен іздейді.
Ұстаздар қауымымен кездесуімізде бірге болған аудандық білім бөлімінің жаңа басшысы Лесхан Қойлыбаев мектеп-гимназияның озық тәжірибесін аудан мектептеріне таратпақ ниетте. «Алтын шыққан жерді белден қаз» деген осы.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
Оңтүстік Қазақстан облысы
Мақтаарал ауданы
