Жамбыл жұртының 95 пайызы қазақша сөйлейді
Еліміз тәуелсіздік алған 25 жылда мемлекет тарапынан біртұтас тіл саясаты қалыптастырылып, қазақ тіліне мемлекеттік мәртебесі беріліп, қолданыс өрісі кеңейді. Бүгінде мемлекеттік тіл болып табылатын қазақ тілі мемлекеттің барлық аумағында қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс жүргізу тіліне айналды. Бұл біздің мемлекеттік тіліміздің мәртебесінің асқақтағаны, еліміздің ең маңызды жетістіктерінің бірі.
Әлеуметтік зерттеу нәтижесі бойынша бүгінгі таңда облыс көлемінде мемлекеттік тілді меңгергендердің үлесі – 95,09 пайызды, орыс тілін – 91,01, ал ағылшын тілін – 8,03, үш тілді, яғни қазақ, орыс және ағылшын тілдерін меңгергендердің үлесі – 8,02 пайызды құрап отыр.
Биыл бізге қарасты Мемлекеттік тілді оқыту орталығы Тілдерді оқыту орталығы болып өзгертілді. Себебі, орталықта биылғы жылға дейін басымдық мемлекеттік тілді меңгертуге беріліп келген болса, қазіргі уақытта ағылшын және орыс тілдерін де оқыту жұмыстары жүргізілуде. Оқыту орталығында облыс көлеміндегі барлық сала қызметкерлеріне курстар ұйымдастыру арқылы мемлекеттік тілмен қатар ағылшын, орыс тілдері де ақысыз негізде оқытылады. Бұл ретте ересек тұрғындарға тілдерді меңгерту үшін облыстың 10 ауданында үш тілде оқыту курстары ашылды. Тілдерді оқыту орталығында 26 этностың өкілі қазақ тілін тегін оқып үйренуде.
Бүгінгі таңда тіл үйренушілердің жалпы саны – 1 837. Оның 731-сі қазақ, 1 106-ы өзге ұлт өкілі. Жалпы тыңдаушылардың 542-сі мемлекеттік қызметші, 1 101-і бюджеттік саладағы қызметкер, ал 194-і өзге сала өкілдері. Мемлекеттік тілді 1 219 тыңдаушы оқып-үйренуде.
Еліміздегі мемлекеттік саясаттың маңызды бөлігіне айналып отырған тіл саясатының басты мақсаты да – мемлекеттік тілді көптілді Қазақстанның ортақ тіліне айналдыру, ана тіліміздің қолданыс аясын кеңейту, жетекші орынға ие болатын дәрежеге жеткізу. Өзге ұлт өкілдерінің қазіргі уақытта қазақ тілін білуге деген ниеті, ынтасы қуантады. Бүгінде 26 этнос өкілдерінен құралған оқыту топтарында 1089 өзге ұлт өкілі мемлекеттік тілді оқып-үйренуде.
2016 жылдың бірінші жартыжылдығында ағылшын тілін оқып-үйрену курсында оқитын тыңдаушылар саны 410-ды құрап отыр. Жалпы облыс бойынша ағылшын тілінде дәріс алатын 36 топта 396 қазақ, 14 өзге ұлт өкілі оқиды. Орыс тілін оқып-үйрену курсында 208 тыңдаушы оқиды.
Басқарма Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын, Қазақстан Республикасы мемлекеттік жастар саясаты туралы заңын және «Қазақстан-2020: болашаққа жол» Қазақстан Республикасы мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасын және 2015-2020 жылдарға арналған Үштілді білім беруді дамыту жол картасын басшылыққа ала отырып Тараз мемлекеттік педагогикалық институтымен меморандумға қол қойды. Меморандум аясында үштұғырлы тіл саясатын насихаттау, үш тілді меңгерген, сауатты жастардың санын арттыру мақсатында 50 студентті Тілдерді оқыту орталығына тарта отырып, қазақ, орыс және ағылшын тілдерін қатар меңгеруіне ықпал етілуде.
Тілдерді дамытуға және тілдік мәдениетті қалыптастыруға негіз болатын тіл саясатын іске асырудағы маңызды салалардың бірі – оқу орындары, жалпы алғанда білім жүйесі болып табылады. Бүгінде, жалпы білім беретін 449 мектепте 3 365 өзге ұлттың баласы қазақ сыныбында оқыса, 425 балабақша мен шағын орталықтың қазақ тобында есепті мерзімде 3 000-ға жуық бала тәрбиеленіп отыр. Облыс бойынша барлығы 449 мектеп бар, оның ішінде қазақ мектебі – 311, орыс – 15, аралас – 122, 1 – өзбек мектебі.
Өңірдегі жоғары оқу орындарында 2015-2016 жылдары 70-ке жуық студент Польша, Германия, АҚШ-қа барып, 1 оқу семестр мерзімінде ағылшын тілі бойынша білімдерін жетілдіріп келді.
Облыс бойынша шығыс құжаттарының мемлекеттік тілдегі үлесі 2016 жылдың бірінші жартыжылдығында 99,0 пайызды құрады. Бұл тек мемлекеттік мекемелердегі көрсеткіш. Мемлекеттік емес мекемелердегі іс қағаздарының тек орыс тілінде жүргізілуі де – үлкен мәселе. Яғни, кейбір мекемелердің Қазақстан Республикасының тіл туралы заңының тиісті баптарын орындамай отырғандығы айқын. Басқарма заң талаптарына сәйкес тек мемлекеттік мекемелерді ғана тексере алады. Яғни, бұл талап облыс бойынша барлық ұйымдардағы заңның орындалуына бақылау жүргізуге шектеу қойып отыр.
Шығыс құжаттарының тілдік арасалмағы төмен 7 мекемеге тексеру жұмыстары жүргізіліп, анықталған кемшіліктер бойынша әдістемелік көмек көрсетілді. Сонымен қатар, жеке азаматтардың арыз-шағымдары бойынша Жамбыл электр жүйесіне және оған қарасты Тараз қалалық электр жүйесінде Қазақстан Республикасының тіл туралы заң талаптарының сақталмауы бойынша жеке тұлғадан өтініш түсіп, тексеру жұмыстары жүргізілді. Өтініштегі нақты мәліметтерге сәйкес қателіктер расталып, аталған мекеме басшысына ескерту жасалып, бір жыл мерзім ішінде кеткен қателіктерді түзету үшін уақыт берілді. Тексерудің нәтижесі бойынша аталған мекеме қызметшілері Тілдерді оқыту орталығына тартылып, бүгінде 2 топ ашылып, қазақ тілін тегін оқып-үйренуде.
Бұл, әрине, бір ғана мысал, облысымызда мұндай мекемелердің тізімі, өкінішке қарай көп. Басқарма қазіргі уақытта осындай мекемелермен жұмыстар жүргізуде. Сол мекемелердің қызметкерлерін оқыту орталығына тартып, ана тілімізде жазуды, сөйлеуді, іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізуді үйретуді қолға алып отырмыз.
Қазіргі уақытта тіл жанашырлары, жалпы, көпшіліктің наразылығын тудыратын өзекті мәселелердің бірі – тіл сауаттылығын, мәдениетін сақтау. Бәсекеге қабілетті орта тілдік мәдениеттің дамуына, әдеби тіл нормаларының сақталуына айрықша назар аударуды талап етеді. Бұл қазақ тілінің ғана емес, барлық тілдерге қатысты. Қазіргі таңда бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде әлеуметтік желілерде тілдік нормалардың бұзылуы жиі кездесіп жататыны белгілі.
Бұқаралық ақпарат құралдарындағы орфографиялық, орфоэпиялық тіл нормаларының сақталуы басқарма тарапынан қадағаланып отырады. Облыстың, қалалық, аудандық басылымдарда тіл нормаларының сақталуын қадағалау мақсатында арнайы комиссия жұмыс жүргізеді. 2015 жылда жүргізілген зерделеудің нәтижесі бойынша Тілдерді дамыту басқармасы мен Қазақстан Журналистер одағы қоғамдық бірлестігінің облыстық филиалымен бірлесе отырып «Бұқаралық ақпарат құралдарындағы тіл нормалары» атты облыстық семинар өткізілді.
Біздің тіліміз бүгінгі күні сөз байлығы жағынан әлемде дамыған тілдердің қатарына жатады. Себебі, қазақ тілінің сөздік құрамы халқымыздың басынан кешірген бүкіл өмірінің, шаруашылығы мен кәсібінің, материалдық байлығы мен рухани қазынасының айнасы, куәсі іспетті, жылдар бойы қалыптасқан ұзақ дамуының жемісі. Сондықтан, оны дұрыс көрсете білу қалам ұстағандардың азаматтық міндеті болуы керек.
Басқарма тарапынан жыл сайын дәстүрлі түрде ұйымдастырылатын көркемсөз оқу шеберлерінің республикалық байқауы, Абай оқулары, Жамбыл оқулары, «Тіл – парасат», «Ой-сана», «Тіл – тұнық ойдың кәусары» олимпиадаларының тіл мәдениетін қалыптастыруда үлесі зор.
Жалпы облысымызда 150 ауылдық округ, 3 аудандық маңызы бар қала, 384 елді мекен, 5 394 көше бар. Тәуелсіздік алған 25 жыл ішінде есімдері халық жадынан ұмыт бола бастаған батырлар мен билердің, көрнекті мемлекет және қоғам, әдебиет, өнер және мәдениет қайраткерлері мен ғалымдардың есімдері ортамызға қайта оралды. Сол арқылы ұлт тарихының жаңа беттері ашылды. Олардың құрметтеріне ауылдарға, мәдениет және білім нысандарына, көшелер мен саябақтарға есімдері беріліп, еңселі ескерткіштері бой көтерді.
Тәуелсіздік алған жылдан бері 1 924 көше, 172 нысан, 146 елді мекен атауы қайта аталды.
Жалпы, өңірдегі атау беру жұмысын ретке келтіру міндеті жүктелген облыс әкімдігі жанындағы ономастика комиссиясы 2005 және 2010 жылдар аралығында облыс бойынша 240 көшенің атауын өзгертіп, оның 214-іне адам аттары, 28-іне тарихи атаулары қайтарылған және 6-ына жаңа атаулар берілген. 10 ауыл мен 2 ауылдық округ (Т.Рысқұлов ауданына қарасты Ленин ауылдық округі – Ақбұлақ, Меркі ауданындағы Ленин жолы ауылы – Ақжол, Красная заря – Тұрлыбай батыр, Мойынқұм ауданындағы Қызыл ту – Көкжелек, Қордай ауданындағы Славное ауылы – Арал, Рисполе – Бәйтерек, Жуалы ауданындағы Маяк – Майбұлақ, Марьяновка – Ақтоған және Юсуповка – Көктас және т.б.) жаңа атауларға ие болған.
Ұлы Жеңіске 70 жыл толуына орай Кеңес Одағының батырлары мен бірқатар ордендермен марапатталған Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің есімдерін көшелерге, нысандарға беру жұмыстары тоқтамнан тыс жүзеге асырылды. Облыстық ономастика комиссиясы 2015 жылы Шу, Талас, Меркі, Қордай аудандарындағы идеологиялық тұрғыдан ескірген жалпы 12 көшеге ҰОС ардагерлерінің есімін беру туралы ұсынысты мақұлдады. Ал республикалық ономастика комиссиясының қорытындысы негізінде Тараз қаласындағы атауы жоқ жаңа 2 көшеге (Д.Баянов, П.Тілеубаев) және Меркі аудан-дық білім бөліміне қарасты №7 орта мектебіне ҰОС ардагері, Социалистік Еңбек Ері А.Тұрғымбаевтың есімдері берілді. Жуалы ауданы әкімдігінің білім бөлімінің «№7 Жетітөбе орта мектебін» Тұрсын Әкімовтің есімімен қайта атау туралы Үкіметтің қаулысы жобасына зерделеу жұмыстары жүргізілуде. Жалпы 2015 жылы 14 көше және 2 нысанға жаңа атау берілді.
Көшенің немесе елді мекеннің атауын өзгерту мәселесі туындаған жағдайда берілетін жаңа атауға жауапкершілікпен қарап, мән беру басқарма тарапының назарында. Жалпы атау беру мәселесінде басымдық байырғы тарихи атауларға, дәстүрлі ұғымдарға берілгені дұрыс. Халық көп жағдайда кісі есімдерін беруге әуес. Жекеленген тұлғалардың есімдерін беруде, ең алдымен, олардың жалпы мемлекеттік, ұлттық деңгейдегі еңбектері, атақ-дәрежесі ескерілуі тиіс. Атаулар беруде, әсіресе, өңірлік, аймақтық психологиядан арылу қажет.
Атау беру және қайта атау барысында тарихи, байырғы атауларды қайтару жөнінде көптеп айтамыз. Дегенмен, өлкедегі тарихи атаулардың құндылығы мен маңыздылығы өскелең ұрпаққа қаншалықты насихатталуда?
Осы ретте, облыстық ономастика комиссиясы мүшелерінің ұсынысын басшылыққа ала отырып, ҚР тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасындағы «мемлекеттік БАҚ эфиріндегі мемлекеттік тілдегі жаңа телевизиялық жобалар санының өсу» көрсеткішіне қол жеткізу мақсатында басқарманың қаржыландыруымен жергілікті «Қазақстан-Тараз» телеарнасында мемлекеттік тіл саясатын насихаттауға, өңірдің ономастикалық ахуалын ашып айтуға бағытталған «Тіл сақшысы» атты жаңа телебағдарлама эфирге шықты. Бүгінгі таңда, көрермендердің жақсы пікірін қалыптастырып та үлгерді.
Еліміздің өркениетті елдер санатына қосылуына, мемлекетіміз бен ұлтымыздың мәртебесін танытатын мемлекеттік тіліміздің одан әрі өркендеуі мен дамуына, сонымен қатар жаңа, бәсекеге қабілетті Қазақстанды қалыптастыруда маңызы зор.
Ғалия БОРАНБАЕВА,
Жамбыл облысы әкімдігінің тілдерді дамыту басқармасының басшысы
Еліміздегі мемлекеттік саясаттың маңызды бөлігіне айналып отырған тіл саясатының басты мақсаты да – мемлекеттік тілді көптілді Қазақстанның ортақ тіліне айналдыру, ана тіліміздің қолданыс аясын кеңейту, жетекші орынға ие болатын дәрежеге жеткізу. Өзге ұлт өкілдерінің қазіргі уақытта қазақ тілін білуге деген ниеті, ынтасы қуантады. Бүгінде 26 этнос өкілдерінен құралған оқыту топтарында 1089 өзге ұлт өкілі мемлекеттік тілді оқып-үйренуде.
2016 жылдың бірінші жартыжылдығында ағылшын тілін оқып-үйрену курсында оқитын тыңдаушылар саны 410-ды құрап отыр. Жалпы облыс бойынша ағылшын тілінде дәріс алатын 36 топта 396 қазақ, 14 өзге ұлт өкілі оқиды. Орыс тілін оқып-үйрену курсында 208 тыңдаушы оқиды.
Басқарма Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын, Қазақстан Республикасы мемлекеттік жастар саясаты туралы заңын және «Қазақстан-2020: болашаққа жол» Қазақстан Республикасы мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасын және 2015-2020 жылдарға арналған Үштілді білім беруді дамыту жол картасын басшылыққа ала отырып Тараз мемлекеттік педагогикалық институтымен меморандумға қол қойды. Меморандум аясында үштұғырлы тіл саясатын насихаттау, үш тілді меңгерген, сауатты жастардың санын арттыру мақсатында 50 студентті Тілдерді оқыту орталығына тарта отырып, қазақ, орыс және ағылшын тілдерін қатар меңгеруіне ықпал етілуде.
Тілдерді дамытуға және тілдік мәдениетті қалыптастыруға негіз болатын тіл саясатын іске асырудағы маңызды салалардың бірі – оқу орындары, жалпы алғанда білім жүйесі болып табылады. Бүгінде, жалпы білім беретін 449 мектепте 3 365 өзге ұлттың баласы қазақ сыныбында оқыса, 425 балабақша мен шағын орталықтың қазақ тобында есепті мерзімде 3 000-ға жуық бала тәрбиеленіп отыр. Облыс бойынша барлығы 449 мектеп бар, оның ішінде қазақ мектебі – 311, орыс – 15, аралас – 122, 1 – өзбек мектебі.
Өңірдегі жоғары оқу орындарында 2015-2016 жылдары 70-ке жуық студент Польша, Германия, АҚШ-қа барып, 1 оқу семестр мерзімінде ағылшын тілі бойынша білімдерін жетілдіріп келді.
Облыс бойынша шығыс құжаттарының мемлекеттік тілдегі үлесі 2016 жылдың бірінші жартыжылдығында 99,0 пайызды құрады. Бұл тек мемлекеттік мекемелердегі көрсеткіш. Мемлекеттік емес мекемелердегі іс қағаздарының тек орыс тілінде жүргізілуі де – үлкен мәселе. Яғни, кейбір мекемелердің Қазақстан Республикасының тіл туралы заңының тиісті баптарын орындамай отырғандығы айқын. Басқарма заң талаптарына сәйкес тек мемлекеттік мекемелерді ғана тексере алады. Яғни, бұл талап облыс бойынша барлық ұйымдардағы заңның орындалуына бақылау жүргізуге шектеу қойып отыр.
Шығыс құжаттарының тілдік арасалмағы төмен 7 мекемеге тексеру жұмыстары жүргізіліп, анықталған кемшіліктер бойынша әдістемелік көмек көрсетілді. Сонымен қатар, жеке азаматтардың арыз-шағымдары бойынша Жамбыл электр жүйесіне және оған қарасты Тараз қалалық электр жүйесінде Қазақстан Республикасының тіл туралы заң талаптарының сақталмауы бойынша жеке тұлғадан өтініш түсіп, тексеру жұмыстары жүргізілді. Өтініштегі нақты мәліметтерге сәйкес қателіктер расталып, аталған мекеме басшысына ескерту жасалып, бір жыл мерзім ішінде кеткен қателіктерді түзету үшін уақыт берілді. Тексерудің нәтижесі бойынша аталған мекеме қызметшілері Тілдерді оқыту орталығына тартылып, бүгінде 2 топ ашылып, қазақ тілін тегін оқып-үйренуде.
Бұл, әрине, бір ғана мысал, облысымызда мұндай мекемелердің тізімі, өкінішке қарай көп. Басқарма қазіргі уақытта осындай мекемелермен жұмыстар жүргізуде. Сол мекемелердің қызметкерлерін оқыту орталығына тартып, ана тілімізде жазуды, сөйлеуді, іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізуді үйретуді қолға алып отырмыз.
Қазіргі уақытта тіл жанашырлары, жалпы, көпшіліктің наразылығын тудыратын өзекті мәселелердің бірі – тіл сауаттылығын, мәдениетін сақтау. Бәсекеге қабілетті орта тілдік мәдениеттің дамуына, әдеби тіл нормаларының сақталуына айрықша назар аударуды талап етеді. Бұл қазақ тілінің ғана емес, барлық тілдерге қатысты. Қазіргі таңда бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде әлеуметтік желілерде тілдік нормалардың бұзылуы жиі кездесіп жататыны белгілі.
Бұқаралық ақпарат құралдарындағы орфографиялық, орфоэпиялық тіл нормаларының сақталуы басқарма тарапынан қадағаланып отырады. Облыстың, қалалық, аудандық басылымдарда тіл нормаларының сақталуын қадағалау мақсатында арнайы комиссия жұмыс жүргізеді. 2015 жылда жүргізілген зерделеудің нәтижесі бойынша Тілдерді дамыту басқармасы мен Қазақстан Журналистер одағы қоғамдық бірлестігінің облыстық филиалымен бірлесе отырып «Бұқаралық ақпарат құралдарындағы тіл нормалары» атты облыстық семинар өткізілді.
Біздің тіліміз бүгінгі күні сөз байлығы жағынан әлемде дамыған тілдердің қатарына жатады. Себебі, қазақ тілінің сөздік құрамы халқымыздың басынан кешірген бүкіл өмірінің, шаруашылығы мен кәсібінің, материалдық байлығы мен рухани қазынасының айнасы, куәсі іспетті, жылдар бойы қалыптасқан ұзақ дамуының жемісі. Сондықтан, оны дұрыс көрсете білу қалам ұстағандардың азаматтық міндеті болуы керек.
Басқарма тарапынан жыл сайын дәстүрлі түрде ұйымдастырылатын көркемсөз оқу шеберлерінің республикалық байқауы, Абай оқулары, Жамбыл оқулары, «Тіл – парасат», «Ой-сана», «Тіл – тұнық ойдың кәусары» олимпиадаларының тіл мәдениетін қалыптастыруда үлесі зор.
Жалпы облысымызда 150 ауылдық округ, 3 аудандық маңызы бар қала, 384 елді мекен, 5 394 көше бар. Тәуелсіздік алған 25 жыл ішінде есімдері халық жадынан ұмыт бола бастаған батырлар мен билердің, көрнекті мемлекет және қоғам, әдебиет, өнер және мәдениет қайраткерлері мен ғалымдардың есімдері ортамызға қайта оралды. Сол арқылы ұлт тарихының жаңа беттері ашылды. Олардың құрметтеріне ауылдарға, мәдениет және білім нысандарына, көшелер мен саябақтарға есімдері беріліп, еңселі ескерткіштері бой көтерді.
Тәуелсіздік алған жылдан бері 1 924 көше, 172 нысан, 146 елді мекен атауы қайта аталды.
Жалпы, өңірдегі атау беру жұмысын ретке келтіру міндеті жүктелген облыс әкімдігі жанындағы ономастика комиссиясы 2005 және 2010 жылдар аралығында облыс бойынша 240 көшенің атауын өзгертіп, оның 214-іне адам аттары, 28-іне тарихи атаулары қайтарылған және 6-ына жаңа атаулар берілген. 10 ауыл мен 2 ауылдық округ (Т.Рысқұлов ауданына қарасты Ленин ауылдық округі – Ақбұлақ, Меркі ауданындағы Ленин жолы ауылы – Ақжол, Красная заря – Тұрлыбай батыр, Мойынқұм ауданындағы Қызыл ту – Көкжелек, Қордай ауданындағы Славное ауылы – Арал, Рисполе – Бәйтерек, Жуалы ауданындағы Маяк – Майбұлақ, Марьяновка – Ақтоған және Юсуповка – Көктас және т.б.) жаңа атауларға ие болған.
Ұлы Жеңіске 70 жыл толуына орай Кеңес Одағының батырлары мен бірқатар ордендермен марапатталған Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің есімдерін көшелерге, нысандарға беру жұмыстары тоқтамнан тыс жүзеге асырылды. Облыстық ономастика комиссиясы 2015 жылы Шу, Талас, Меркі, Қордай аудандарындағы идеологиялық тұрғыдан ескірген жалпы 12 көшеге ҰОС ардагерлерінің есімін беру туралы ұсынысты мақұлдады. Ал республикалық ономастика комиссиясының қорытындысы негізінде Тараз қаласындағы атауы жоқ жаңа 2 көшеге (Д.Баянов, П.Тілеубаев) және Меркі аудан-дық білім бөліміне қарасты №7 орта мектебіне ҰОС ардагері, Социалистік Еңбек Ері А.Тұрғымбаевтың есімдері берілді. Жуалы ауданы әкімдігінің білім бөлімінің «№7 Жетітөбе орта мектебін» Тұрсын Әкімовтің есімімен қайта атау туралы Үкіметтің қаулысы жобасына зерделеу жұмыстары жүргізілуде. Жалпы 2015 жылы 14 көше және 2 нысанға жаңа атау берілді.
Көшенің немесе елді мекеннің атауын өзгерту мәселесі туындаған жағдайда берілетін жаңа атауға жауапкершілікпен қарап, мән беру басқарма тарапының назарында. Жалпы атау беру мәселесінде басымдық байырғы тарихи атауларға, дәстүрлі ұғымдарға берілгені дұрыс. Халық көп жағдайда кісі есімдерін беруге әуес. Жекеленген тұлғалардың есімдерін беруде, ең алдымен, олардың жалпы мемлекеттік, ұлттық деңгейдегі еңбектері, атақ-дәрежесі ескерілуі тиіс. Атаулар беруде, әсіресе, өңірлік, аймақтық психологиядан арылу қажет.
Атау беру және қайта атау барысында тарихи, байырғы атауларды қайтару жөнінде көптеп айтамыз. Дегенмен, өлкедегі тарихи атаулардың құндылығы мен маңыздылығы өскелең ұрпаққа қаншалықты насихатталуда?
Осы ретте, облыстық ономастика комиссиясы мүшелерінің ұсынысын басшылыққа ала отырып, ҚР тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасындағы «мемлекеттік БАҚ эфиріндегі мемлекеттік тілдегі жаңа телевизиялық жобалар санының өсу» көрсеткішіне қол жеткізу мақсатында басқарманың қаржыландыруымен жергілікті «Қазақстан-Тараз» телеарнасында мемлекеттік тіл саясатын насихаттауға, өңірдің ономастикалық ахуалын ашып айтуға бағытталған «Тіл сақшысы» атты жаңа телебағдарлама эфирге шықты. Бүгінгі таңда, көрермендердің жақсы пікірін қалыптастырып та үлгерді.
Еліміздің өркениетті елдер санатына қосылуына, мемлекетіміз бен ұлтымыздың мәртебесін танытатын мемлекеттік тіліміздің одан әрі өркендеуі мен дамуына, сонымен қатар жаңа, бәсекеге қабілетті Қазақстанды қалыптастыруда маңызы зор.
Ғалия БОРАНБАЕВА,
Жамбыл облысы әкімдігінің тілдерді дамыту басқармасының басшысы
