Өзбек-қырғыз қатынасындағы жаңа кезең

Үстіміздегі жылдың 19 қазанында Өзбекстан мен Қырғызстанның сыртқы саясат ведомстволарының өкілдері 2016-2017 жылдарға арналған ынтымақтастық туралы бағдарламаға қол қойды. Қол қою рәсімі Қырғыз Республикасының Сыртқы істер министрі Эрлан Абдылдаевтың Өзбекстан Республикасына жұмыс сапарының аясында жүзеге асты. Екі көрші ел арасындағы қарым-қатынаста айтарлықтай жылымық басталғалы аса көп уақыт бола қойған жоқ. Сарапшылар мұны Өзбекстан президентінің міндетін атқарушы Шавкат Мирзиеевтің жаңа бағытымен байланыстырады. Өзбек басшылығы Қырғызстан азаматтарының Өзбек­станға кіру және одан шығу режімін жеңілдету жағына қарай қайта қарауы ықтимал деген де ақпарат естілген еді. Екіжақты қарым-қатынасты жақ­сарту жағына қарай нақты қадам Қырғыз Республикасының вице-пре­мьері Мұхамметкалый Абулғазиев бастаған ауқымды делегацияның дос­тық сапарынан бастау алған-тын. Сол кезде, осы қазан айының басын­да Өзбекстанның Әндіжан облы­сына құрамына мемлекеттік орган­дардың, жергілікті өзін өзі басқару орган­дарының қызметкерлері, мәдениет қайраткерлері мен жастар өкілдерінің көшбасшылары енген 130 адамдық делегация барған еді. Олардың арасында Ош, Баткен және Жалал-Абад облыс­тары өкіметтерінің өкілетті өкілдері бар болатын. Тараптар бірқатар кездесудің қо­ры­тындылары бойынша достық рәуіш­те екіжақты қарым-қатынас пен әрі қарайғы өзара іс-қимылдың перспективаларын талқылады. Екі елдің бұқа­ралық ақпарат құралдары аталған оқи­ғаны тарихи ретінде сипаттап, Таш­кент пен Бішкек арасындағы байланыстарды әрі қарай жақсарта түседі деген ыңғайда үлкен үміт артатындарын білдірді. Қырғыз-өзбек қарым-қатынасының қазіргі жағдайы мен перспективалары бұдан да жоғарырақ деңгейде Өзбекстан Республикасының Сыртқы істер министрі  Абдулазиз Камиловтің Қырғызстанға жұмыс сапары барысында талқыланды. Сапар барысында А.Камиловті Қырғыз Республикасының президенті Алмазбек Атамбаев қабыл­дады. Бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлауларына қарағанда, тараптар екі жаққа қатысты аса шетін мәселелерді, олардың ішінде шекара, су проблемалары және тағы басқа мәселелерді талқылаған. Көріп отырғанымыздай, екі ел сыртқы саясат ведомстволары бас­шы­ларының осы жолғы кездесуі алдын­да түрлі деңгейлерде бірқатар сапар­лар алмасу жүзеге асса, бұл үдеріс­тердің бірте-бірте Қырғызстан мен Өзбекстанның екіжақты ынты­мақ­тастығын нығайта түсу үшін негіз қалап отырғаны байқалады. Мысал үшін айтсақ, осы аптада Ташкентте өткен Өзбекстан мен Қырғызстанның Сырт­қы істер министрлері Абдулазиз Ками­лов пен Эрлан Абдылдаевтың кезде­сулері шеңберінде тараптар сауда-саттық, инвестициялар, шекара жә­не су салаларындағы екіжақты ынты­мақтастық мәселелерін талқылады. Өзбекстанның бұқаралық ақпарат құралдары атап өткендей, келіссөздер барысында тараптар екіжақты байланыстарды түрлі деңгейлерде және нақты нәтижелерге жеткізу бойынша белсенді ете түсуге өзара мүдделілік танытқан. Өзбекстан мен Қырғызстан арасындағы қарым-қатынастың Қыр­ғыз­станның оңтүстігіндегі белгілі оқи­ға­лардан кейін айтарлықтай нашар­лағаны мәлім. Оның үстіне, сол кезден бері екі елдің шекарасында оқтын-оқ­тын талас-тартыстар пайда болды. Енді, екіжақты өзара қарым-қатынастардың бірте-бірте жақсаруына орай, екіжақты шетін мәселелер оң шешіледі деуге де негіз бар секілді. Бірінші кезекте, бұл шекарадағы талас туғызып келе жатқан телімдерге қатысты. Бұқаралық ақпарат құрал­дарының хабарлауларына қарағанда, бұл бағытта қазірдің өзінде нақты қадамдар байқалып отыр. Екі ел өкілдерінен құралған жұмыс тобы 14-20 қыркүйек аралығында ортақ ше­ка­раның 23 талас туғызып келе жатқан телімдері бойынша демаркациялау мәселелерін қарастырды. Өзбекстан мен Қырғызстан саясат­кер­лерінің жоғары деңгейдегі соңғы кездесуінен көрініп отырғанындай, екі ел басшыларының саяси ерік-жігерлері қарым-қатынасты жақсартуға ыңғай танытатынын анық аңғартты. Мәселен, Қырғыз Республикасының Сыртқы істер министрлігінде екі ел министрлерінің кездесуінен кейін екіжақты қарым-қатынастың даму сипаты оң динамикаға қарай бұрылғаны атап өтілді. Мысалы, Эрлан Абдылдаев пен Абдулазиз Камиловтің кездесуінен шығатын бір қорытынды: тараптарға мәселелердің барлық кешені бойынша әрі қарайғы ынтымақтастықты жүргізуге мүмкіндік беретін «жол картасын» дайындау қажеттігі болып отыр. Ол саяси, сауда-экономикалық, шекаралық, мәдени-гуманитарлық және басқа да мәселелерді қамтиды. Кездесудің қорытындылары бо­й­ынша қырғыз тарапы өзбек жағына жақын арада жауап сапармен шекара маңындағы ынтымақтастықты нығайту аясында Ош қаласына келіп қайтуға ресми шақыру табыстауы екіжақты қарым-қатынастың оң сипат ала бастағанының қисынды жалғасы болды деуіміз керек. Руслан ІЗІМОВ, cаясаттанушы