Шетелдік инвесторлар Шығыс өңіріне қанша қаржы құймақ?
Өскеменде биыл екінші мәрте ұйымдастырылған «Altai Invest-2016» халықаралық форумына 14 елден 300-ден астам инвестор қатысты. Олардың ішінде Түркия, АҚШ, Қытай, Канада, Италия, Испания, Болгария, Ауғанстан, Словакия, Жаңа Зеландия, Ресей, Польша, Тәжікстан және Чехия сынды мемлекеттердің дипломаттық корпустары мен қаржы институттарының өкілдері және әлеуетті инвесторлары бар. Форумда Шығыс Қазақстан өңірі экономикасының түрлі саласы бойынша жалпы құны 927 миллиард теңгені құрайтын 84 инвестициялық жобаның тұсауы кесілді.
Шетелдік инвесторларға агроөнеркәсіп кешені, өнеркәсіп, энергетика, туризм салалары бойынша ауқымды жобалар ұсынылды. Сондай-ақ, көлемі 278 гектар болатын аумақта туризмді дамытуға арналған даму келешегі зор 46 орын көрсетілді. Бұл жобалардың барлығы жүзеге асырылса, 10 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Бағдарлама аясында алдымен өңір кәсіпкерлері өнімдерінің көрмесі мен жобалардың тұсаукесері өтті. Жекпе-жек сарайындағы таныстырылым алаңында меймандар Шығыс өңірінің брендіне айналған тауар түрлерімен танысты. «АС» балық өңдеу кәсіпорнының жетекшісі Александр Суховерховтің айтуынша, көрме өз өніміңді жарнамалаумен бірге, өзге елдердің өкілдерімен тәжірибе алмасуға және іскерлік байланыс орнатуға таптырмас мүмкіндік сыйлайды. Шетелдік қонақтар шығысқазақстандық тауар өндірушілердің өнімдеріне қызығушылық танытты. Әсіресе, «Роза» ЖШС, «Мелисса» ЖШС сөрелерінің маңында жұрт жиналып қалды. Облыс әкімі Даниал Ахметов форум аясында тұсауы кесілген тың жобаларға тоқталды. Әсіресе, Бұқтырма су қоймасы арқылы өтетін көпір құрылысына ерекше назар аударып, Еуропа қайта құру және даму банкінің жетекшісі Джанет Хэкманға қымбатқа түссе де шығысқазақстандықтар үшін аса қажет құрылыс бюджеттен қосымша қаржыландырылатынын жеткізді.
– Иә, біздің Шығыс өңіріне қызығушылығымыз орасан. Бұқтырма көпірі – ірі жоба. Біз оны жүзеге асыру бағытында жұмыс істеп жатырмыз. Сонымен бірге, Өскемен қаласы үшін қоғамдық көлікті жаңарту жобасының өзекті екенін де білеміз, – деді Дж.Хэкман.
Мұндай ауқымдағы форумды елордада емес, өңірде өткізудің өзіндік ерекшелігі бар. Өйткені, инвестициялық тартымды жобалар облысты жаңа деңгейге көтереді. Бүгінде сарапшылар әлемдік экономиканың жаһандық сипат алып бара жатқанын айтуда. Сондықтан, форумды өңірде өткізу шетелдік инвесторлардың қазақстандық қоғамға дендей енуіне мүмкіндік береді. Әлемдік дағдарыс барлық мемлекеттерге, оның ішінде елімізге де салқынын тигізді. Осындай қилы кезеңде Қазақстанға экономикалық өсімді сақтап қалу оңай емес. Бұл ретте Шығыс Қазақстан республика қазынасына елеулі септігін тигізіп отыр. Дегенмен, өндірісі өрге басқан өңір биік әрі шикізаттық емес жобаларды жүзеге асыру үшін қаржыландырудың жаңа көздерін іздестіруде.
Форумның Тәуелсіздіктің 25 жылдығы қарсаңында ұйымдастырылғанын жеткізген облыс әкімі Даниал Ахметов Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың саясатының нәтижесінде Қазақстанда шетелдік инвесторлардың құқығын қорғауға, тұрақтылыққа және әділдікке кепілдік беріліп отырғанын, яғни инвестициялық климатты жақсартуға бағытталған өзара тиімді саясаттың айрықша мүмкіндік екенін атап өтті. Жаңа идеялар, инновациялар мен инвестицияларға жол ашатын, заманауи экономика құруға бағыттайтын бұл форумның облысымыз үшін маңызы зор. Біз барлық инвесторлармен бірге өзара іс-қимылға көшуге әзір екенімізді айтамыз әрі тиімді әріптестікке шақырамыз, деді форум жұмысын ашқан өңір басшысы Даниал Ахметов.
Ұлттық Банк басшысы Данияр Ақышев бүгінде Қазақстанға қаржы құюдың тиімді және пайдалы екенін атап өтті. Еуразиялық одақ елдері арасында инвестиция тарту бойынша көш бастадық. Соңғы 9 айдың ішінде экономикаға шет елдерден 9 миллиард теңге салынды. Сондай-ақ, валюталық шектеу саясаты барлық тәуекелдерді төмендетті. Қазір біз қор нарығын қайта жүктеудеміз. Бұл – еліміз үшін жаңа механизм. Көптеген өндірушілердің тілегін ескере отырып, қор биржасын жетілдірудеміз. Қазақстандық өнеркәсіпке құнды қағаздарды сатып алу арқылы ақша құюға болады. Оған қатысушылар жыл санап көбейе түсуде, деді Д.Ақышев.
Бүгінде Шыңжан-Ұйғыр автономиялық ауданы мен Шығыс өңірінің дәстүрлі экономикалық байланыстары біршама нығайды. Форумға көрші Қытай елінен аз адам келген жоқ. ШҰАР-дағы Қытай коммунистік партиясы аудандық комитеті хатшысының орынбасары Ержан Тұрахұн екі ел арасындағы жаңа бағыт «Жаңа Жібек жолы» болатынын айтты. Екі мың жыл бұрын бұл бағыт Азия мен Еуропаны жалғастырды. Қазақстан мен Қытай бағытты жаңғыртып, қаржы құюға болатынын жеткізді. Менің ойымша, біз бұл жобадан бірге табыс табамыз, деді Ержан Тұрахұн.
Форумға көрші өңірлерден де мәртебелі меймандар келген болатын. Павлодар облысының әкімі Болат Бақауов Ертіс жағалауындағы бұқара мойын бұрған өнімдерді айтып берді. Бұл – Шығыс өңірінің жергілікті автокөліктері, құрылыс материалдары мен тағам өнімдері. Ал Қарағанды облысының әкімі Нұрмұхамед Әбдібеков екі өндірістік облыстың арасындағы тауар айналымы 190 миллиард теңгеден асатынын айтты. Біз мұнда бекер келген жоқпыз. Менімен бірге көптеген кәсіпкер келді. Осы жылы біз 1 триллион теңгенің өнімін шығардық. Ең бастысы, бізде өңдеуші кәсіпорынның 8,7 пайыздық өсімі тіркелді. Шығыс Қазақстанның ауқымды өнеркәсіптік әлеуеті бар. Сондықтан, сіздермен тиімді тауар мен технология алмасамыз, деді Қарағанды облысының басшысы. Айтқандай, Д.Ахметов сауда әріптестігі туралы меморандумға алдымен осы екі облыс әкімдерімен қол қойысты.
Ал Инвестициялар және даму министрлігінің бірінші вице-министрі Альберт Рау қаржыны қайда құюдың тиімділігі туралы әңгімеледі. Баяндамада айтылғандай, инвесторлар үшін ең тартымдысы машина жасау құрылысы, химия өнеркәсібі, тағам индустриясы және сауда саласы болып отыр. Басым бағыттар индустрияландыру бағдарламасына енетіндіктен қаржы салушыларға ерекше жеңілдіктер беріледі. ҮИИДБ – Елбасы мен Үкіметтің қадағалауында. Себебі, 2035 жылы Қазақстан индустриясы дамыған елдердің санатына енуі керек. Қазақстан даму банкінің басқарма төрағасы Болат Жәмішев өз кезегінде қаржы секторында бизнес-климатты жақсартуға жасалып жатқан жағдай туралы айтып берді. Біз үнемі инвесторларға арналған үдерістерді жетілдіру бағытында жұмыс істейміз. Мәселен, қазірдің өзінде барлық өтінімдер біздің банкке қарапайым сауалнама түрінде беріледі. Жобаларды алдын ала сараптау арқылы біз оны қарыз алушы шығын шекпеуі үшін екіге бөліп қарастырамыз. Жақында тұтынушыларға арналған электронды кабинет пайда болады. Бұл барлық құжаттарды ресімдеудің уақытын қысқартады. Сумен қамту жүйесінде мемлекеттік-жекеменшік әріптестікпен кеңінен шұғылданбақпыз. Шетелдік тәжірибелер өте қажет. Сол себепті басқа елдердің кәсіпкерлерінен пайдалы ұсыныстар күтеміз, деді Б.Жәмішев.
Шығыс өңірінің бұрыннан келе жатқан әріптестерінің бірі – Еуропалық қайта құру және даму банкі ұзақ мерзімді бағдарламаларды жүзеге асыруға атсалысатынын тағы да дәлелдеді. Форум барысында аталған институт қаржыландыруы тиіс үш жоба бекітілді. Бұл – Өскемен мен Семей қалаларындағы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және жарықтандыру жүйесін жаңғырту жобалары. Шығыс Қазақстан облысы – барша инвесторлар үшін үлкен мүмкіндіктердің көзі. Біз қуат үнемдеуші және экологиялық қауіпсіз технологияларды енгізуге қатысуға мүдделіміз. Өңірде шағын және орта кәсіпкерлік желісі бойынша 225 жобаға қолдау көрсеттік. Бұл тараптағы өтінімдер бұдан үш есе көп болды, деді ЕҚҚДБ директоры Дж.Хэкман.
Форум қорытындысы бойынша жалпы құны 255 млрд теңгеге жуық 38 келісім мен меморандумдарға қол қойылды. Бұл өткен жылғыдан біршама артық. Инвесторлармен кездесуді қорытындылаған облыс әкімінің орынбасары Дүйсенғазы Мусин өңірде инвесторлардың тиімді жұмыс істеуіне жасалған жағдай бар екенін жеткізді.
– Форум өңір экономикасын дамытуға арналған пайдалы іс-шаралар алаңына айналды. Біз барлық бастамалар мен жаңашылдықты қолдаймыз. Қараша айында осы іспетті жиын Павлодар облысында өткізілмек. Инвесторлармен байланыс тәжірибеміз көрші облыстың да кәдесіне асады, – деді ол.
Өңірде 400-ге жуық туристік нысан бар. Оның барлығы бір мезетте 22 мыңнан астам адам қабылдай алады. Облыс әкімінің орынбасары Жақсылық Омардың пікірінше, облыстың әлеуеті одан да жоғары. Бұл пікірмен Еуроодақтың «Қазақстанның өңірлік дамуы» туристік жобасының сарапшысы, Болгарияның «Солнечный берег» туристік кешені директорлар кеңесінің мүшесі Соня Енилованың ойы да үндес. Ол консалтингтік компаниялар арқылы жағдайды жіті саралап, саланы дамытуға арналған күш-жігерді қалай жұмсау керектігін біліп алуға кеңес берді. Шетелдік маманның айтуынша, өңірдің әлеуеті, ресурстары жеткілікті. Келушілерді тарту үшін тек осы әлеует пен ресурсты біріктіре, үйлестіре білген абзал. Гидтер, саяхатты ұйымдастырушыларды даярлау мәселесі өте өзекті. Бүгінгі инвестициялық форум басқа елдерден туристерді тартуға жасалған алғашқы маңызды қадам болды. Қазақстанда көптеген қазба жұмыстары жүргізілуде. Бірақ бір ғана археологиялық салаға байланып қалуға болмайды. Өйткені, бұл салаға қызығушылар өте аз. Сондықтан тарихи ескерткіштерге мәдени бағыттарды қосу керек, деді ол.
«Даму» кәсіпкерлікті қолдау қоры өңірлік филиалының директоры Тимур Екеев қатысушыларға туризмді қолдау бойынша қандай құралдарды пайдалануға болатынын түсіндірді. Оның ішінде субсидия, мемлекет кепілдігімен қарыз, қаржы гранттары және басқалар бар. Ал мемлекеттік-жекеменшік әріптестіктің өңірлік орталығы директоры Шәкәрім Бұқтұғұтов халықты әлеуметтік маңызды нысандармен қамтуда мемлекетпен әріптестік орнатқан кәсіпкерлерге берілетін жеңілдіктер туралы айтып берді. Үржар мен Катонқарағай аудандарының өкілдері де инвесторлар назарына іргелі жобалар ұсынды. Оның ішінде ауыл туризмі, омарташылық, қонақүйлер құрылысы, дәмхана және шипажайлар бар.
«Аltai Invest-2016» халықаралық форумы аясында кәсіпкерлік мен энергетика, агроөнеркәсіп кешені, туризм және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік салалары бойынша роуд-шоулар өткізілді. Туризм мен мемлекеттік-жекеменшік әріптестік салалары бойынша өткізілген роуд-шоу мен В2В кездесулері соңында форум делегаттары ықпалдастық жөніндегі 14 меморандумға қол қойды. Форум барысында Шығыс Қазақстанның туристік операторлары Болгария мен Қытайда өздерінің жаңа нарықтарын ашты. Агроөнеркәсіп кешені саласы бойынша 1,8 млрд теңгені құрайтын 11 меморандумға қол қойды. Тартылған қаражат көзін жер суару жүйесін дамытуға, етті мал шаруашылығын дамыту және ет пен майлы дақылдарды өңдеу жобаларын жүзеге асыруға жұмсайтын болады. Сонымен қатар, ағаш өңдеу өнеркәсібін дамыту бойынша келісімдер жасалды. Кәсіпкерлік пен энергетика саласы бойынша 33,5 млрд теңгені құрайтын 4 меморандум жасалды. Инвесторларға облыстағы агроөнеркәсіп кешені, энергетика, туризм салалары бойынша 927 млрд теңгені құрайтын 84 жоба ұсынылды.
– Біз аталған келісімдердің жүзеге асуын қадағалайтын боламыз. Себебі, өңірде туризмнің дамуына мүдделіміз, – деді облыс әкімінің орынбасары Жақсылық Омар. Ал облыс әкімінің орынбасары Дүйсенғазы Мусин агроөнеркәсіп кешені саласындағы роуд-шоу бағдарламасын ашып, өсімдік және мал шаруашылығы өнімдерін өңдеу өндірісі тартымды болатынын айтты. Шығыс өңірінің елімізде жер көлемі жағынан үшінші орын алатынын, 28 миллион гектардың басым бөлігі ауыл шаруашылығына арналғанын, Қазақстандағы барлық ағаш қорының 44 пайызы Шығыста шоғырланғанын жеткізді. Бұл жыл сайын миллион текше метрге дейінгі шикізатты өңдеуге мүмкіндік береді. Ауыл шаруашылығы бойынша маңызды 16 инвестициялық жоба жөнінде басқарма басшысы Қонысбай Төлеубеков баяндады. Қажетті инфрақұрылым құрылысы және шығынның белгілі бөлігін қайтару бағытында мемлекеттен қолдауға ие жобалар қатарында Үржар мен Ұлан аудандарындағы ет және жұмыртқа бағытындағы құс фабрикасы, Семей қаласындағы тері өңдеу зауыты, Аягөз ауданындағы ет комбинаты мен бордақылау алаңы бар. Пайдалы жобалар сапында басқа қалалар мен аудандар да бар. Айталық, Өскеменде тағы бір май зауытын салу көзделсе, Тарбағатай мен Зайсан аудандары ірі бордақылау алаңдарын құру бойынша ұсыныстар күтеді. Риддер қаласы мен Глубокое және Бородулиха аудандары сүт өңдеуге ден қойып отыр. Жер қатынастары басқармасының басшысы Виктория Барсукованың айтуынша, суармалы жерлерді игеру де инвестиция тартуды қажет етеді. Бұл ретте атқарушы органдардың ұсынуымен Бесқарағай, Зайсан, Катонқарағай, Күршім, Тарбағатай, Ұлан аудандары мен Семей қаласында игеруге тиіс телімдер жетерлік. Орман өсіру мен ағашты терең өңдеу де әлі шеті кертілмеген ресурс. Бұл салалардың өңір экономикасындағы қазіргі үлесі 15-20 пайызды ғана құрайды. Форум барысында «Лун Син» ЖШС президенті Суй Лицзюнь өзінің өңірдегі жұмыс тәжірибесімен бөлісті. Оның ауылшаруашылық кәсіпорны Бесқарағай ауданында былтыр тіркелген болатын. Көктемгі егіс жұмыстарын ойдағыдай атқарған олар соя, күнбағыс және бақша дақылдарын егіпті. 55 жаңа жұмыс орнын құрып, өнімді жинау кезінде 300 адамға дейін жұмыс көзін тауып берген. Суй салық жеңілдіктері мен субсидиялаудың оң тұсына сүйсініп отыр. Келешекте өсірілген өнімді өңдеу зауытын салмақ.
Форумның пленарлық бөлімінің қорытындысы бойынша Шығыс Қазақстан экономикасының түрлі саласында жобаларды жүзеге асыру үшін жалпы сомасы 218 миллиард теңгені құрайтын 9 меморандум мен келісімге қол қойылды. Сондай-ақ роуд-шоу форумы шеңберінде өнеркәсіп пен энергетика, агроөнеркәсіп кешені, туризм және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік саласында 35,3 миллиард теңгенің 29 меморандумы бекітілді. Осылайша, форум қорытындысы бойынша жалпы сомасы 255 миллиард теңгеге жуық 38 құжатқа қол қойылып отыр.
Думан АНАШ,
«Егемен Қазақстан»
ӨСКЕМЕН
Шетелдік инвесторлар Шығыс өңіріне қанша қаржы құймақ?
Өскеменде биыл екінші мәрте ұйымдастырылған «Altai Invest-2016» халықаралық форумына 14 елден 300-ден астам инвестор қатысты. Олардың ішінде Түркия, АҚШ, Қытай, Канада, Италия, Испания, Болгария, Ауғанстан, Словакия, Жаңа Зеландия, Ресей, Польша, Тәжікстан және Чехия сынды мемлекеттердің дипломаттық корпустары мен қаржы институттарының өкілдері және әлеуетті инвесторлары бар. Форумда Шығыс Қазақстан өңірі экономикасының түрлі саласы бойынша жалпы құны 927 миллиард теңгені құрайтын 84 инвестициялық жобаның тұсауы кесілді.
Шетелдік инвесторларға агроөнеркәсіп кешені, өнеркәсіп, энергетика, туризм салалары бойынша ауқымды жобалар ұсынылды. Сондай-ақ, көлемі 278 гектар болатын аумақта туризмді дамытуға арналған даму келешегі зор 46 орын көрсетілді. Бұл жобалардың барлығы жүзеге асырылса, 10 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Бағдарлама аясында алдымен өңір кәсіпкерлері өнімдерінің көрмесі мен жобалардың тұсаукесері өтті. Жекпе-жек сарайындағы таныстырылым алаңында меймандар Шығыс өңірінің брендіне айналған тауар түрлерімен танысты. «АС» балық өңдеу кәсіпорнының жетекшісі Александр Суховерховтің айтуынша, көрме өз өніміңді жарнамалаумен бірге, өзге елдердің өкілдерімен тәжірибе алмасуға және іскерлік байланыс орнатуға таптырмас мүмкіндік сыйлайды. Шетелдік қонақтар шығысқазақстандық тауар өндірушілердің өнімдеріне қызығушылық танытты. Әсіресе, «Роза» ЖШС, «Мелисса» ЖШС сөрелерінің маңында жұрт жиналып қалды. Облыс әкімі Даниал Ахметов форум аясында тұсауы кесілген тың жобаларға тоқталды. Әсіресе, Бұқтырма су қоймасы арқылы өтетін көпір құрылысына ерекше назар аударып, Еуропа қайта құру және даму банкінің жетекшісі Джанет Хэкманға қымбатқа түссе де шығысқазақстандықтар үшін аса қажет құрылыс бюджеттен қосымша қаржыландырылатынын жеткізді.
– Иә, біздің Шығыс өңіріне қызығушылығымыз орасан. Бұқтырма көпірі – ірі жоба. Біз оны жүзеге асыру бағытында жұмыс істеп жатырмыз. Сонымен бірге, Өскемен қаласы үшін қоғамдық көлікті жаңарту жобасының өзекті екенін де білеміз, – деді Дж.Хэкман.
Мұндай ауқымдағы форумды елордада емес, өңірде өткізудің өзіндік ерекшелігі бар. Өйткені, инвестициялық тартымды жобалар облысты жаңа деңгейге көтереді. Бүгінде сарапшылар әлемдік экономиканың жаһандық сипат алып бара жатқанын айтуда. Сондықтан, форумды өңірде өткізу шетелдік инвесторлардың қазақстандық қоғамға дендей енуіне мүмкіндік береді. Әлемдік дағдарыс барлық мемлекеттерге, оның ішінде елімізге де салқынын тигізді. Осындай қилы кезеңде Қазақстанға экономикалық өсімді сақтап қалу оңай емес. Бұл ретте Шығыс Қазақстан республика қазынасына елеулі септігін тигізіп отыр. Дегенмен, өндірісі өрге басқан өңір биік әрі шикізаттық емес жобаларды жүзеге асыру үшін қаржыландырудың жаңа көздерін іздестіруде.
Форумның Тәуелсіздіктің 25 жылдығы қарсаңында ұйымдастырылғанын жеткізген облыс әкімі Даниал Ахметов Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың саясатының нәтижесінде Қазақстанда шетелдік инвесторлардың құқығын қорғауға, тұрақтылыққа және әділдікке кепілдік беріліп отырғанын, яғни инвестициялық климатты жақсартуға бағытталған өзара тиімді саясаттың айрықша мүмкіндік екенін атап өтті. Жаңа идеялар, инновациялар мен инвестицияларға жол ашатын, заманауи экономика құруға бағыттайтын бұл форумның облысымыз үшін маңызы зор. Біз барлық инвесторлармен бірге өзара іс-қимылға көшуге әзір екенімізді айтамыз әрі тиімді әріптестікке шақырамыз, деді форум жұмысын ашқан өңір басшысы Даниал Ахметов.
Ұлттық Банк басшысы Данияр Ақышев бүгінде Қазақстанға қаржы құюдың тиімді және пайдалы екенін атап өтті. Еуразиялық одақ елдері арасында инвестиция тарту бойынша көш бастадық. Соңғы 9 айдың ішінде экономикаға шет елдерден 9 миллиард теңге салынды. Сондай-ақ, валюталық шектеу саясаты барлық тәуекелдерді төмендетті. Қазір біз қор нарығын қайта жүктеудеміз. Бұл – еліміз үшін жаңа механизм. Көптеген өндірушілердің тілегін ескере отырып, қор биржасын жетілдірудеміз. Қазақстандық өнеркәсіпке құнды қағаздарды сатып алу арқылы ақша құюға болады. Оған қатысушылар жыл санап көбейе түсуде, деді Д.Ақышев.
Бүгінде Шыңжан-Ұйғыр автономиялық ауданы мен Шығыс өңірінің дәстүрлі экономикалық байланыстары біршама нығайды. Форумға көрші Қытай елінен аз адам келген жоқ. ШҰАР-дағы Қытай коммунистік партиясы аудандық комитеті хатшысының орынбасары Ержан Тұрахұн екі ел арасындағы жаңа бағыт «Жаңа Жібек жолы» болатынын айтты. Екі мың жыл бұрын бұл бағыт Азия мен Еуропаны жалғастырды. Қазақстан мен Қытай бағытты жаңғыртып, қаржы құюға болатынын жеткізді. Менің ойымша, біз бұл жобадан бірге табыс табамыз, деді Ержан Тұрахұн.
Форумға көрші өңірлерден де мәртебелі меймандар келген болатын. Павлодар облысының әкімі Болат Бақауов Ертіс жағалауындағы бұқара мойын бұрған өнімдерді айтып берді. Бұл – Шығыс өңірінің жергілікті автокөліктері, құрылыс материалдары мен тағам өнімдері. Ал Қарағанды облысының әкімі Нұрмұхамед Әбдібеков екі өндірістік облыстың арасындағы тауар айналымы 190 миллиард теңгеден асатынын айтты. Біз мұнда бекер келген жоқпыз. Менімен бірге көптеген кәсіпкер келді. Осы жылы біз 1 триллион теңгенің өнімін шығардық. Ең бастысы, бізде өңдеуші кәсіпорынның 8,7 пайыздық өсімі тіркелді. Шығыс Қазақстанның ауқымды өнеркәсіптік әлеуеті бар. Сондықтан, сіздермен тиімді тауар мен технология алмасамыз, деді Қарағанды облысының басшысы. Айтқандай, Д.Ахметов сауда әріптестігі туралы меморандумға алдымен осы екі облыс әкімдерімен қол қойысты.
Ал Инвестициялар және даму министрлігінің бірінші вице-министрі Альберт Рау қаржыны қайда құюдың тиімділігі туралы әңгімеледі. Баяндамада айтылғандай, инвесторлар үшін ең тартымдысы машина жасау құрылысы, химия өнеркәсібі, тағам индустриясы және сауда саласы болып отыр. Басым бағыттар индустрияландыру бағдарламасына енетіндіктен қаржы салушыларға ерекше жеңілдіктер беріледі. ҮИИДБ – Елбасы мен Үкіметтің қадағалауында. Себебі, 2035 жылы Қазақстан индустриясы дамыған елдердің санатына енуі керек. Қазақстан даму банкінің басқарма төрағасы Болат Жәмішев өз кезегінде қаржы секторында бизнес-климатты жақсартуға жасалып жатқан жағдай туралы айтып берді. Біз үнемі инвесторларға арналған үдерістерді жетілдіру бағытында жұмыс істейміз. Мәселен, қазірдің өзінде барлық өтінімдер біздің банкке қарапайым сауалнама түрінде беріледі. Жобаларды алдын ала сараптау арқылы біз оны қарыз алушы шығын шекпеуі үшін екіге бөліп қарастырамыз. Жақында тұтынушыларға арналған электронды кабинет пайда болады. Бұл барлық құжаттарды ресімдеудің уақытын қысқартады. Сумен қамту жүйесінде мемлекеттік-жекеменшік әріптестікпен кеңінен шұғылданбақпыз. Шетелдік тәжірибелер өте қажет. Сол себепті басқа елдердің кәсіпкерлерінен пайдалы ұсыныстар күтеміз, деді Б.Жәмішев.
Шығыс өңірінің бұрыннан келе жатқан әріптестерінің бірі – Еуропалық қайта құру және даму банкі ұзақ мерзімді бағдарламаларды жүзеге асыруға атсалысатынын тағы да дәлелдеді. Форум барысында аталған институт қаржыландыруы тиіс үш жоба бекітілді. Бұл – Өскемен мен Семей қалаларындағы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және жарықтандыру жүйесін жаңғырту жобалары. Шығыс Қазақстан облысы – барша инвесторлар үшін үлкен мүмкіндіктердің көзі. Біз қуат үнемдеуші және экологиялық қауіпсіз технологияларды енгізуге қатысуға мүдделіміз. Өңірде шағын және орта кәсіпкерлік желісі бойынша 225 жобаға қолдау көрсеттік. Бұл тараптағы өтінімдер бұдан үш есе көп болды, деді ЕҚҚДБ директоры Дж.Хэкман.
Форум қорытындысы бойынша жалпы құны 255 млрд теңгеге жуық 38 келісім мен меморандумдарға қол қойылды. Бұл өткен жылғыдан біршама артық. Инвесторлармен кездесуді қорытындылаған облыс әкімінің орынбасары Дүйсенғазы Мусин өңірде инвесторлардың тиімді жұмыс істеуіне жасалған жағдай бар екенін жеткізді.
– Форум өңір экономикасын дамытуға арналған пайдалы іс-шаралар алаңына айналды. Біз барлық бастамалар мен жаңашылдықты қолдаймыз. Қараша айында осы іспетті жиын Павлодар облысында өткізілмек. Инвесторлармен байланыс тәжірибеміз көрші облыстың да кәдесіне асады, – деді ол.
Өңірде 400-ге жуық туристік нысан бар. Оның барлығы бір мезетте 22 мыңнан астам адам қабылдай алады. Облыс әкімінің орынбасары Жақсылық Омардың пікірінше, облыстың әлеуеті одан да жоғары. Бұл пікірмен Еуроодақтың «Қазақстанның өңірлік дамуы» туристік жобасының сарапшысы, Болгарияның «Солнечный берег» туристік кешені директорлар кеңесінің мүшесі Соня Енилованың ойы да үндес. Ол консалтингтік компаниялар арқылы жағдайды жіті саралап, саланы дамытуға арналған күш-жігерді қалай жұмсау керектігін біліп алуға кеңес берді. Шетелдік маманның айтуынша, өңірдің әлеуеті, ресурстары жеткілікті. Келушілерді тарту үшін тек осы әлеует пен ресурсты біріктіре, үйлестіре білген абзал. Гидтер, саяхатты ұйымдастырушыларды даярлау мәселесі өте өзекті. Бүгінгі инвестициялық форум басқа елдерден туристерді тартуға жасалған алғашқы маңызды қадам болды. Қазақстанда көптеген қазба жұмыстары жүргізілуде. Бірақ бір ғана археологиялық салаға байланып қалуға болмайды. Өйткені, бұл салаға қызығушылар өте аз. Сондықтан тарихи ескерткіштерге мәдени бағыттарды қосу керек, деді ол.
«Даму» кәсіпкерлікті қолдау қоры өңірлік филиалының директоры Тимур Екеев қатысушыларға туризмді қолдау бойынша қандай құралдарды пайдалануға болатынын түсіндірді. Оның ішінде субсидия, мемлекет кепілдігімен қарыз, қаржы гранттары және басқалар бар. Ал мемлекеттік-жекеменшік әріптестіктің өңірлік орталығы директоры Шәкәрім Бұқтұғұтов халықты әлеуметтік маңызды нысандармен қамтуда мемлекетпен әріптестік орнатқан кәсіпкерлерге берілетін жеңілдіктер туралы айтып берді. Үржар мен Катонқарағай аудандарының өкілдері де инвесторлар назарына іргелі жобалар ұсынды. Оның ішінде ауыл туризмі, омарташылық, қонақүйлер құрылысы, дәмхана және шипажайлар бар.
«Аltai Invest-2016» халықаралық форумы аясында кәсіпкерлік мен энергетика, агроөнеркәсіп кешені, туризм және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік салалары бойынша роуд-шоулар өткізілді. Туризм мен мемлекеттік-жекеменшік әріптестік салалары бойынша өткізілген роуд-шоу мен В2В кездесулері соңында форум делегаттары ықпалдастық жөніндегі 14 меморандумға қол қойды. Форум барысында Шығыс Қазақстанның туристік операторлары Болгария мен Қытайда өздерінің жаңа нарықтарын ашты. Агроөнеркәсіп кешені саласы бойынша 1,8 млрд теңгені құрайтын 11 меморандумға қол қойды. Тартылған қаражат көзін жер суару жүйесін дамытуға, етті мал шаруашылығын дамыту және ет пен майлы дақылдарды өңдеу жобаларын жүзеге асыруға жұмсайтын болады. Сонымен қатар, ағаш өңдеу өнеркәсібін дамыту бойынша келісімдер жасалды. Кәсіпкерлік пен энергетика саласы бойынша 33,5 млрд теңгені құрайтын 4 меморандум жасалды. Инвесторларға облыстағы агроөнеркәсіп кешені, энергетика, туризм салалары бойынша 927 млрд теңгені құрайтын 84 жоба ұсынылды.
– Біз аталған келісімдердің жүзеге асуын қадағалайтын боламыз. Себебі, өңірде туризмнің дамуына мүдделіміз, – деді облыс әкімінің орынбасары Жақсылық Омар. Ал облыс әкімінің орынбасары Дүйсенғазы Мусин агроөнеркәсіп кешені саласындағы роуд-шоу бағдарламасын ашып, өсімдік және мал шаруашылығы өнімдерін өңдеу өндірісі тартымды болатынын айтты. Шығыс өңірінің елімізде жер көлемі жағынан үшінші орын алатынын, 28 миллион гектардың басым бөлігі ауыл шаруашылығына арналғанын, Қазақстандағы барлық ағаш қорының 44 пайызы Шығыста шоғырланғанын жеткізді. Бұл жыл сайын миллион текше метрге дейінгі шикізатты өңдеуге мүмкіндік береді. Ауыл шаруашылығы бойынша маңызды 16 инвестициялық жоба жөнінде басқарма басшысы Қонысбай Төлеубеков баяндады. Қажетті инфрақұрылым құрылысы және шығынның белгілі бөлігін қайтару бағытында мемлекеттен қолдауға ие жобалар қатарында Үржар мен Ұлан аудандарындағы ет және жұмыртқа бағытындағы құс фабрикасы, Семей қаласындағы тері өңдеу зауыты, Аягөз ауданындағы ет комбинаты мен бордақылау алаңы бар. Пайдалы жобалар сапында басқа қалалар мен аудандар да бар. Айталық, Өскеменде тағы бір май зауытын салу көзделсе, Тарбағатай мен Зайсан аудандары ірі бордақылау алаңдарын құру бойынша ұсыныстар күтеді. Риддер қаласы мен Глубокое және Бородулиха аудандары сүт өңдеуге ден қойып отыр. Жер қатынастары басқармасының басшысы Виктория Барсукованың айтуынша, суармалы жерлерді игеру де инвестиция тартуды қажет етеді. Бұл ретте атқарушы органдардың ұсынуымен Бесқарағай, Зайсан, Катонқарағай, Күршім, Тарбағатай, Ұлан аудандары мен Семей қаласында игеруге тиіс телімдер жетерлік. Орман өсіру мен ағашты терең өңдеу де әлі шеті кертілмеген ресурс. Бұл салалардың өңір экономикасындағы қазіргі үлесі 15-20 пайызды ғана құрайды. Форум барысында «Лун Син» ЖШС президенті Суй Лицзюнь өзінің өңірдегі жұмыс тәжірибесімен бөлісті. Оның ауылшаруашылық кәсіпорны Бесқарағай ауданында былтыр тіркелген болатын. Көктемгі егіс жұмыстарын ойдағыдай атқарған олар соя, күнбағыс және бақша дақылдарын егіпті. 55 жаңа жұмыс орнын құрып, өнімді жинау кезінде 300 адамға дейін жұмыс көзін тауып берген. Суй салық жеңілдіктері мен субсидиялаудың оң тұсына сүйсініп отыр. Келешекте өсірілген өнімді өңдеу зауытын салмақ.
Форумның пленарлық бөлімінің қорытындысы бойынша Шығыс Қазақстан экономикасының түрлі саласында жобаларды жүзеге асыру үшін жалпы сомасы 218 миллиард теңгені құрайтын 9 меморандум мен келісімге қол қойылды. Сондай-ақ роуд-шоу форумы шеңберінде өнеркәсіп пен энергетика, агроөнеркәсіп кешені, туризм және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік саласында 35,3 миллиард теңгенің 29 меморандумы бекітілді. Осылайша, форум қорытындысы бойынша жалпы сомасы 255 миллиард теңгеге жуық 38 құжатқа қол қойылып отыр.
Думан АНАШ,
«Егемен Қазақстан»
ӨСКЕМЕН
Соңғы жаңалықтар
Жаңа тариф жергілікті халыққа тиімді
Табиғат • Кеше
Қарағанды облысында алты жасар бала өзенге батып кеткен
Төтенше жағдай • Кеше
Анасы түрмедегі ұлына телефон кіргізбек болған
Қоғам • Кеше
Роза Рымбаева жаңа атаққа ие болды
Мәдениет • Кеше
