Ғалам және ғылым

Елеулі екі еңбекте адамзат мәселелері кеңінен талданған Тіршіліктегі белгілі бір проб­лемаларды шешуге бағытталған объективті ой-пікірлер әрқа­шан да құнды. Сол үшін өрке­ниет­ті елдерде алдымен ға­лым­­дардың пікірлері қаперге алы­­нады. Профессорлардың кі­тап­тарын талқылау жоғары дең­гейде өтіп жатады. Өткен жыл­дың қарашасында Лон­дон­да ұйымдастырылған V халықаралық әдебиет фес­ти­ва­­лінің аясында отандық ға­лым­дар Оразалы Сәбден мен Әбдімәлік Әшіровтің «The Conceptual Strategy for Humankinds Survival in the XXI Century and Food Security» («ХХІ ғасырдағы адамзаттың өмір сүру стратегиясының кон­­цепциясы және азық-түлік қауіп­сіз­дігі») атты кітаптарының та­ныстырылымы өтуі, дәл осы кітаптың бірнеше тілге ау­дарылып, әлемнің таңдаулы 200 уни­верситетіне жіберілуі қазақ­стан­дық ғалымдардың да асқақ бе­делінен, жоғары деңгейдегі ізденістерінен хабар беріп тұр­ғандай. Экономика ғылымдарының док­торы, академик Оразалы Сәбденнің таяуда «Абай, Қазақ­стан­­­ның болашағы және әлемдік цивилизация» деген атпен тағы бір үлкен еңбегі қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жарық көрді. Елордадағы Ұлттық ака­де­миялық кітапханада осы екі кітап­тың тұсаукесері ұйым­дас­ты­рылып, оған зиялы қауым өкіл­дері қатысты. Алдымен алғашқы кі­тап ав­торлары ту­ралы бі­рер сөз. Жи­ырма бір­ін­­ші­ ғасырда адам­­затты тол­­ғанды­­­ра­­­­тын жа­һан­­дық мәсе­ле­лер өте көп. Ол ішкі әлемнің, яғ­ни ру­ха­­­ни өмір­дің проблема­сы­нан бас­­тап физикалық әлемде азық-тү­­лігіңді тауып жеуге дейін­гі ара­лықтағы көптеген қат-қабат мәселелерді қамтиды. Бү­гінгі күні әлемде аштыққа душар болған 1,3 миллиард адамды азық-түлікпен қамтамасыз етудің жолдарын тәжірибелік тұрғыда терең әрі дәлелді түрде көрсете білген. Атап айтқанда, түрлі дақылдардың шығымдылығын арттыруға бағытталған жолдар, сондай-ақ, Күннен периодты түрде бөлінетін электромагнитті өрістің нәтижесі жан-жақты тал­данған. Бұл тұрғыдан ал­ған­да, профессор Әбдімәлік Әшіров­тың осыдан үш жылдың бе­дерінде ауыл шаруашылығы да­қылдарының шығымдылығын елу пайызға арттыру туралы жаңалығы көпшіліктің қаперінде болар деген үміттеміз. Ал екінші кітаптың жайына келсек, мұнда ой мен сөз бостандығының, ар мен ұяттың, ақыл мен парасаттың символына, әрі асырып айтқанда қазақтың идеалына айналған Абайды жиырма бірінші ғасырда да алға ұстап, оның ілімін ұрпақ санасына сіңіре беру, оның «толық адамына» қарай ұмтылу жайы өзек етілген. Автор қазақ қоғамын ізгілендіруді, жас ұр­пақ­­тың бойына адамзаттың мәң­гі құндылықтарын, ішкі әлем мен сыртқы әлемнің бірлігін сақ­тап өмір сүруге ұмтылысты дары­туды мақсат етеді. Ол Абай­ды дүние жүзіне таныту жа­ғының әлі де кемшін түсіп жат­қанын ескеріп, Абайды әлем­ге таны­туды да көздейді. Кітап тұ­саукесерінде автордың өзі Абай­дың толық адам тұ­жы­рым­да­­масы туралы әдемі ойларымен бө­лісті. Бұл кітапта, сондай-ақ, Түркістанды рухани қайта жаң­ғырту мәселесі де көтерілген. Жиында екі кітапқа қатысты да зиялы қауымның ой-пікірлері тыңдалды. Әрбір жеке тұлғаның дамуына, ой-өрісінің өсуіне пайдалы тұстары бағаланды. Айгүл СЕЙІЛОВА, «Егемен Қазақстан»