Бұл әңгіменің туындауына 2016 жылдың 14 желтоқсанында Ұлттық банктің «Қазкоммерцбанк» (ҚКБ) АҚ-қа 400 миллиард теңгеден астам қысқа мерзімді несие беруі себеп болды. Бастапқы кезде бұл оқиғаны Ұлттық банк те, ҚКБ-де құпия сақтап келді. Тек 26 желтоқсанда ғана «Қазкоммерцбанк» АҚ-қа 400,8 млрд теңге несие берілгендігі жөніндегі Ұлттық банктің ресми мәлімдемесі жария етілді. Көп кешікпей ірі көлемдегі қысқа мерзімді несие алудың себебін айтқан ҚКБ-нің түсіндірмесі де жарияланды. Олардың айтуынша, бұл несие «Өз клиенттері алдындағы міндеттемелерін орындау үшін банк қорының қосымша өтімділігін қамтамасыз ету» мақсатында алынған көрінеді. Тіпті Ұлттық банктің мәлімдемесі жарияланғанға дейін ҚКБ алған несиесінің жартысын қайтарып та үлгеріпті. Сонымен бірге, ҚКБ 2017 жылдың бірінші тоқсанында Ұлттық банктен алған несиесін толықтай қайтаратынына кепілдік те берді. Бірақ бұл мәлімдемелер мен кепілдіктердің ешқайсысы ҚКБ төңірегінде қаулаған қауесетті тоқтата алмады. Егер банктің жағдайы жақсы болса, неге несие алады? Банк қорының капиталдануында бір гәп бар ма? Қаржы нарығындағы «Қазкоммерцбанк» АҚ-тың тағдыры қалай шешіледі? «Қазіргі таңда банк капиталын көбейту банк секторындағы бәсекелестікті арттырудың басым бағыттарының бірінен саналады. Осыған байланысты Ұлттық банк ағымдағы бақылау үрдісі шеңберінде «Қазкоммерцбанк» АҚ-тың акционерлерімен капиталдану мөлшерін арттыру жөнінде келіссөздер жүргізуде», деген қаржы реттеушісінің мәлімдемесі ҚКБ болашағынан хабар бергендей. Жалпы, қазақстанның қаржы саласындағы жағдайдың алаңдатқаны шындық. Қазақстандық бірқатар банктерге қатысты алаңдаушылық нышаны өткен жылдың соңында байқалды. 2016 жылдың 27 желтоқсанында Ұлттық банк «Қазинвестбанк» АҚ-ты құнды қағаздар рыногындағы қызметі мен банк операцияларын жүргізу жөніндегі лицензиясынан айырды. Ал S&P Global Ratings халықаралық агенттігі үстіміздегі жылдың 24 қаңтарында қазақстандық тағы бір ірі банк – «Delta Bank» АҚ-тың ұзақ мерзімді несие рейтингін «ССС+»-тен «ССС-»-ке дейін төмендетіп тастады. Айдың аяғында «Delta Bank» АҚ өзінің несиелік міндеттемесі бойынша бірқатар ірі төлемдерді қайтаруы керек. Осындай ірі операциялар қарсаңында банк рейтингінің құлдырауы акционерлік қоғамның болашағына үлкен қауіп төндіретіні сөзсіз. «Жел тұрмаса, шөптің басы қимылдамайды» дегендей, өткен аптаның соңында «Қазақстан Халық банкі» мен «Қазкоммерцбанк» АҚ-тар арасында келіссөздер басталғаны туралы хабар таратылды. Сөйтіп, ҚКБ-ның Қазақстан Халық банкіне қосылатындығы шындыққа айналатын түрі бар. Ұлттық банк төрағасының орынбасары Олег Смоляковтың айтуынша, банктер туралы заң бойынша уақыт жағынан бұл келіссөздерге ешқандай шектеу қойылмайтын көрінеді. Сонымен бірге, ол келіссөздер барысында Қазақстан Халық банкі мен ҚКБ ірі акционерлерді өзгерту үшін Ұлттық банктің келісімін алуы қажет екендігін де еске салды. Қалай болғанда да, жоғарыда айтқанымыздай, екі ірі банктің қосылатыны ақиқатқа айналғандай. Ең бастысы, одан еліміздің қаржы саласы ұпайын түгендесе болғаны. Біздің айтпағымыз да осы еді.
Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
