Мәдени мұраны сақтап, қорғау әр адамның парызы. Осы орайда, өзге елдердің мәдени мұраны сақтау қағидаттары қандай деген сұраққа жауап алу мақсатында Күншығыс еліне мойын бұрған едік. Жапония көне тарихи ескерткіштерді сақтау мен қалпына келтіруде айрықша технологияларға ие мемлекет екені мәлім. 2001 жылдың ақпан айында Қазақстанның Премьер-Министрінің орынбасары Иманғали Тасмағамбетов «Күлтегін» тарихи ескерткішінің көшірмесін жасату жөнінде келіссөздер жүргізу үшін Жапонияға арнайы сапармен барып, сол жылдың мамыр айында ескерткіш көшірмесі дайын болып, Астанаға жеткізілгені белгілі. Ежелгі құнды дүниелерді сақтаудың ерекше технологияларына қол жеткізген Жапонияның тәжірибесі назар аударуға тұрарлық.
Сауалдама нәтижесінде белгілі болғандай, жапондардың 67 пайызы көне ғибадатханалар мен өзге де тарихи ескерткіштерге үлкен мән беріп, мәдени мұралардың сақталуына зор көңіл бөледі. Жапонияда көне дәуір ескерткіштерін қорғау мен сақтауға жылына миллиардтаған иен бөлінеді. Оның үштен бірі мәдени мұраны сақтауға, төрттен бірі музейлерге жұмсалады. Елдің барлық 47 префектурасында мәдени мұраны сақтауға бағытталған өңірлік нормативтік құжаттар қабылданған. Сондай-ақ, бұл елде компаниялар мәдени мұраны сақтайтын мекемелерге қайырымдылық көмек ретінде қаржы бөлсе, кірісінің 25 пайызына дейін салықтан босатылады.
Жапонияда Мәдениет істері жөніндегі агенттікте арнайы кеңес құрылған. Бұл кеңестің мәдени нысандар жөніндегі бөлімінде бес зерттеу комиссиясы жұмыс істейді. Мәдениет істері жөніндегі кеңес мәдениет істерін басқару бойынша зерттеулер жүргізеді. Бұл құзырлы органның басты мақсаты – мәдениетті бағалайтын қоғам құру. Күншығыс елінде аса маңызды мәдени мұра ретінде 2250 нысан тіркелген. Бір қызығы, алтынмен апталып, әдемі оюлармен безендірілген ғимараттардың 90 пайызы ағаштан тұрғызылған. Ән, би, қолөнер, т.б. материалдық емес мәдени мұраларды қорғау ісі де арнайы ережелерге сәйкес жүргізіледі.
Мұнда археологиялық нысандар ерекше қорғалады. Бұл салада 15 мыңдай адам жұмыс істейді. 2016 жылғы есеп бойынша, Жапонияның 20 ескерткіші ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мәдени нысандар тізіміне кірген. Оның 16-сы мәдени мұра болса, табиғи нысан төртеу екен. Хоурюдзидегі Будда ескерткіштері, Химэдзи ғибадатханасы, Ицукушима сарайы, Никко ғибадатханасы мен Батыс өнерінің Ұлттық музейі адамзат шығармашылығының шедеврлері ретінде танылған. Жапонияның Якушима аралы табиғи сұлулығымен дара аймақ ретінде тіркелген. Тағы он нысан әлемдік мұралар тізіміне кіруге лайық мұра ретінде кезекте тұр.
Шарафат ЖЫЛҚЫБАЕВА
