Алғашқы кезекте, бұл – жастардың тәуелсіздік, жалпыұлттық келісім, ұлттық бірлік, төзімділік сияқты Қазақстан қоғамының басты құндылықтарын саналы ұғынуы. Студенттердің бойында өз елі мен халқына деген мақтаныш сезімін сіңіру, оның мәдени мұраларын сақтауға және қоғамдық келісімді нығайтуға құлшынысын арттыру қажет. Осы орайда, жоғары оқу орындары Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Егер білім мен дағды ұлттық басымдықтарға, қоғамдық парыз ұғымдарына, әлеуметтік ынтымақтастық пен ұрпақтар сабақтастығына негізделмейтін болса, онда ол жасампаз күш бола алмайды», деген сөзін жастарды тәрбиелеу жұмысына басты бағдар етіп қабылдаған болатын. Қазіргі кезде жоғары мектеп «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласын іске асырудың жаңа тетіктерін пысықтай отырып, жастар саясатын жүргізу әдістерін белсенді жетілдіріп келеді. Бағдарламалық мақалада айтылған идеялар, әсіресе, ұлттың зияткерлік әлеуетін қалыптастыруға жауап беретін академиялық қоғамға ерекше тән болып келеді.
Студенттерді ұлы бабаларымыздың өнегелі істеріне баулу, қазақ халқының көрнекті тұлғаларын зерделеу негіз құраушы кезең болып табылады, мұның өзі жастарды өз елі, ұлы тарихы мен оны жасаған тұлғалары үшін мақтаныш сезіміне тәрбиелейді. Сондай-ақ, лайықты мысалдарды тарихтан ғана емес, қазақстандықтардың күнделікті өмірінен де табуға болады. «Туған жер» өңірлік бағдарламасы шеңберінде «Туған өлке – тұнған тарих» жалпы ұранымен елімізге экскурсия мен зерттеу экспедицияларын ұйымдастыру осыған мысал бола алады.
Материал жинап, тарихи мұраны зерттей отырып, жастар тұлға мен халық бірлігінің философиялық маңызын пайымдай алады, Отанға деген рухани махаббаттың маңызы мен байланысын, ел болашағына деген жауапкершілікті ұғынады. Атап айтқанда, жоғары оқу орындары мұражайлар және архивтермен белсенді ынтымақтаса отырып, өлкетану бойынша ғылыми-зерттеу, ағартушылық және әдістемелік жұмыстар жүргізуде бастамашы бола алады. Әрине, жастарға тәрбие беруде педагогтың алар орны ерекше, біздер оқытудың дүниетанымдық бағытына қол жеткізуіміз керек. Әр тақырып адамгершілікке, руханилыққа, патриотизмге тәрбиелеуге және мемлекеттік мүдделердің басымдығына негізделуі тиіс.
Жастардың қоғамдық санасын жаңғыртуда киелі орындардың рухани мұрасы туралы түсінігін нығайту ерекше орын алады. Бұл орайда, жастар белсенді пайдаланатын мобильді қосымшалардың цифрлы мүмкіндіктерін пайдалану қажет. Әңгіме жалпыұлттық электронды платформаны және географиялық картадан және ескерткіштер сипаттамасынан ғана емес, сондай-ақ, аралау кезінде тасымалдау және орналастыру жолдарының нұсқасынан, бейнематериалдардан құралатын еліміздің киелі ескерткіштерінің геоақпараттық жүйесін жасау туралы болуы мүмкін.
Бұл, әсіресе, мемлекетіміздің қазіргі даму кезеңінде ерекше маңызға ие. Таяу жылдары Қазақстан үшін жаңа цифрлы индустрияға және ІТ-технологияларға негізделетін салаларды дамытуға басты назар аударылатын жаңа технологиялық платформаға көшу міндеті тұр. Жүргізіліп отырған жаңғыртудың табыстылығы көп жағдайда жастардың кәсіби біліктілігі мен жеке дағдыларына байланысты. Қазіргі таңда жас мамандар үшін іргелі білімдер мен кәсіби қызметтегі икемділіктер жеткіліксіз. Құзыреттер пәнаралық салаларға және халықаралық маңызға ие болуы тиіс. Ұжымдаса және топтаса жұмыс істейтін кез келді. Қазіргі жағдайда барлық үдерістер барынша белгісіздік сипат алып, жоғары тәуекел дәрежесімен сипатталады. Дайын шешімді табу мүмкін емес, өйткені ондай шешімнің өзі жоқ. Сондықтан жастарды болашақтың категориясымен ойлауға, стандартты емес шешімдер қабылдауға және ол үшін жауап беруге үйрету маңызды. Біздің түлектер білім культі бүкіл өмір бойына маңызды сипат алатын жаңа білімдер негізінде дамуы қажет.
Елді дамыту бойынша маңызды міндеттердің шешімі жаһандық әлемде бәсекеге қабілетті жасампаз тұлғаларға байланысты. Сондықтан жоғары оқу орындары студенттерге өзін-өзі дамытуға және белсенді әрекеттерге, тиімді және аса тиімді әрі стандарты емес шешімдерді іздеуге ұмтылу сияқты негізгі құндылықтарды сіңіруі тиіс. Ең бастысы, бұл жас мамандар өзгере білуді және туындаған өзгерістерге бейімделуді ұғына білуі қажет.
Әр ғалым мен педагог үшін бәсекеге қабілетті ел, оның одан әрі дамуы «Мәңгілік ел» идеясының шеңберінде жастарға жаһандық және кәсіби адамгершілік-рухани дамуы арқылы ғана мүмкін екендігі аксиома болуы шарт. Бұл еліміздің зияткерлік әлеуетін қалыптастыруға алып баратын дара жол!
Жамбыл ӘЙМЕНОВ,
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің бірінші проректоры
ШЫМКЕНТ
