Салтанатты басқосуда Сыртқы істер министрінің орынбасары Ақылбек Қамалдинов Куба мемлекетінің делегациясын ЭКСПО-2017 шеңберіндегі төл мерекелерімен құттықтады. Өз кезегінде Куба Республикасының Сауда палатасы президенті Орландо Эрнандес Гильен Қазақстан билігіне көрсеткен қолдаулары үшін алғысын білдірді. «Орталық Азияда осындай халықаралық көрме өткізген демеушілерге ризашылығым мол. Екі ел арасындағы қарым-қатынас әлі де нығая түсетініне кәміл сенемін», деді ол. Орландо Гильеннің айтуынша, ел үкіметі болашақ ұрпаққа тұрақты, гүлденген мемлекет қалдыру моделімен экономикасын дамытуға ұмтылуда.
Ресми шарадан кейін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесінің комиссары Рәпіл Жошыбаев қонақтармен бірге Латын Америкасы павильонын аралады. «Куба: энергетикалық революция» тақырыбы қамтылған стендіне тоқталып, құрметті қонақтар журналына естелік қолтаңба қалдырды.
Қазақстан мен Куба арасындағы дипломатиялық байланыс 1992 жылдың наурыз айында орнаған. «Бостандық аралының» баламалы қуат көздерінен энергия өндіру көлемі небәрі 4,3 пайызды құрайды. Мемлекет 2030 жылға қарай бұл көрсеткішті 24 пайызға жеткізіп, инвестиция көлемін 3 жарым млрд долларға өсіруді көздейді.
Ежелгі технологияға екпін салған ел
Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдері ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі қалашығындағы Қатар павильонын аралады. Баспасөз турында павильон директоры Мұхаммед Саид Әл-Блоши алдағы уақытта мемлекет барлық салада күн энергиясын пайдаланатынын әңгімеледі. Осы мақсатта «Қатар-2030» стратегиясы қабылданған екен.
Мұхаммед Саид Әл-Блоши журналистерді Қатар тарихымен таныстырып, экономикасының озық салалары және заманауи технологиялары жайында ақпарат берді. Оның айтуынша, «Жаңа энергия көкжиектері» деп аталатын павильонның аумағы 500 шаршы метрді құрайды, 7 бөлімнен тұрады. Олар – «Белсенді Қатар», «Болашақ технологиясы», «Тұрақты қауымдастық», «Баршаға энергия», «Біздің мақсат – адам энергиясы». «Павильонымызға келушілер көміртегінің ауаға таралуын төмендетуге арналған жасыл технологияны көре алады. Қонақтар энергияның құндылығы, оны орынды пайдалану және энергоресурстарды қисапсыз игерудің зияны туралы да біледі.
Мұнда қуат көздерінің озық зерттеулері саласындағы жетістіктер ұсынылған. Мәселен, Қатар мемлекетінде күн ыстық болғандықтан, ғимаратты салқындатуға арналған ежелгі технологияны игілікке айналдырған. «Біз жел энергетикасын ертеден пайдаланамыз. Әр ғимаратты тұрақты салқындап тұратындай етіп саламыз. Дегенмен, кейін елімізде көмірсутені кен орны табылып, ел дамуының жаңа кезеңі басталды. Көмірсутегіне көп көңіл бөлінді. Сондай-ақ, мемлекет «Қатар-2030» стратегиясын да қабылдады. Бұл құжат болашақта барлық салада күн энергиясын пайдалануды көздейді», дейді павильон директоры.
Қатар, жалпы араб елдері 1935 жылға дейін, көмірсутегі табылмай тұрып, інжу шығару саласында көшбасшы болған. Бірақ кейін Жапония жасанды інжу жасай бастағаннан соң, бұл іспен айналысу тиімсіз іске айналған. Содан бері бұл тек тарих бетінде қалды.
Мұхаммед Саид өз сөзінде арабтар, оның ішінде қатарлықтар мен қазақтарға ортақ салт – саятшылық екенін тілге тиек етті. Олар да біз сияқты құсты, әсіресе, бүркітті жоғары бағалайды. Саятшылық арабтардың ата-бабаларының азық табу мақсатынан пайда болған кәсібі екен. «Біз сұңқар аңшылығына үлкен көңіл бөлеміз, бұл – аңшылық дәстүрімізге деген құрметіміз. Бұл тұрғыда қазақ ұлтымен ұқсаспыз», деді ол.
Павильон директоры қазақстандықтардың өте қонақжай екенін жеткізді. «Көрмеге көптеген ел қатысуда. Дегенмен, біз өзімізді мұнда басқа елден келген қонақ ретінде емес, жақындарымыздың ортасында жүргендей сезінеміз» деген Мұхаммед Саид алғысын білдірді. Қатарлықтар өздерінің дәстүрлі кофесі, шайы мен тәтті тағамын әзірлеп, дәм татқызды. Қонақтардың қолына қынамен сурет салып, есімдерін қағазға араб тілінде жазып берді.
Жанғыш тақтатастан жарық өндірген
Иордания көрме қалашығында ұлттық күнін мерекеледі
ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі аумағында Иордания Хашимит Корольдігінің ұлттық күні тойланды. Мерекелік жиында Амман қаласы муниципалитетіне қарасты Иордания ұлттық фольклорлық ансамблі өнер көрсетті. 1995 жылы негізін қалаған фольклорлық топ алпыстан астам адамнан құралған. Олар «Иорданиялық Дабка» атты ұлттық би билеп, «Ребаб», «Шебаб» аспаптарында ән шырқады.
Салтанатты шараның ресми бөлімінде Ауыл шаруашылығы министрлігінің жауапты хатшысы Ермек Көшербаев сөз сөйлеп, екі елдің ынтымақтастығы жөнінде айтып, қос тарап барлық салаларда тығыз қарым-қатынас орнатқанын тілге тиек етті. Әсіресе, фармацевтика, энергетикалық және ауыл шаруашылығы салалары бойынша Қазақстан – Иордания әріптестік байланыс қарқынды дамып келеді.
Иордания Хашимит Корольдігінің Қазақстан Республикасындағы Төтенше және өкілетті елшісі Ахмед Идрис Инаб ел үкіметінің энергия көздерін әртараптандыруды және энергетикалық дербестікке жетуді көздеп отырғанын әңгімеледі. «Мемлекетіміздің энергетика саласындағы басты саясаты – мұнай импортына деген тәуелділікті шектеу, табиғи газдың үлесін арттыру мен оның оңтайлы қолданысын қамтамасыз ету. Иордания өз халқын қажетті энергиямен қамтамасыз етуде қыруар еңбек атқарды.
Ал ЭКСПО-2017 көрмесі – тұтас адамзаттың үздік инновациялық жетістіктерімен танысудың бірегей мүмкіндігі», деді Ахмед Идрис.
Қалыптасқан дәстүр бойынша, делегация өкілдері Иордания павильонын аралады. Ғимаратта мемлекеттің энергия секторлары мен болашақтағы энергия жобалары айқын көрсетілген. Павильонға келушілер Иорданияның өнеркәсіп, ғылым, ауыл шаруашылығы салаларындағы жетістіктерімен таныса алады. Бұл ел баламалы энергетикаға көшуде іргелі істерді қолға алып үлгерген. Иордания үшін бұл өте тиімді. Себебі, мұнда жылдың 330 күнінде ауа райы ашық болады. Үкімет елдің мұнай, газ сынды табиғи ресурстарынан тәуелділігін жою мақсатында бірқатар шешімдер қабылдауда.
«Жасыл дәліз» бағдарламасы аясында 2018 жылға дейін жаңғырмалы энергия өндіруді 1000 мегаватт қуаттылыққа жеткізу жоспарланған. Осы мақсатқа билік өкілдері 5 миллиард доллар шетелдік инвестиция тартыпты. Қазірге дейін инвестиция көлемі 2 миллиард долларға тең жобалар жүзеге асса, 2020 жылға дейін елдегі баламалы энергия көздерін 20 пайызға дейін арттыру көзделіп отыр.
Иорданияда жанғыш тақтатас көп болғандықтан, үкімет бұл шикізатты да пайдаға асыруды жөн көріпті. Оны жағып, энергия өндіретін, құны 2,2 миллиард долларға тең алғашқы электр стансасының жобасы әзірленген.
ЭКСПО қалашығындағы қауырт тірлік
ЭКСПО көрмесінің ел экономикасына серпін беретіні алдын ала жазылып, сарапшылар дәлелді деректерін келтіргені есімізде. Халықаралық шара басталғалы Астананың тыныс-тіршілігі қыз-қыз қайнап, қонақтардың көптеп жүргенін байқаймыз. Вокзал мен аэропортта, көлік жолдарында барыс-келіс көбейген. Сауда орындары мен ойын-сауық нысандарының жұмысы қызған. Қонақүйлер мен демалыс орындарында да қым-қуыт шаруа. Әр саладағы деректі құр сөзбен көпіртпей, мамандар есебіне жүгінсек.
Дәрігерлер
қай кезде де дайын
Мамандандырылған халықаралық ЭКСПО-2017 көрмесін өткізу алдында сапалы медициналық көмек көрсету бойынша жедел штаб құрылып, қалашық аумағында 6 медициналық пункт пен орталық орналасқан. «Көрме кезінде 4 506 адам медициналық көмекке жүгінді. Оның 3 862-сі қазақстандық болса, 647-сі – шетелдік азаматтар. Жарақат алу бойынша 556 адам көмек сұрады, улану бойынша – 134, қан айналымы жүйесіндегі ауруға қатысты – 420, хирургиялық патологиямен – 134, акушерлік-гинекологиялық патологиямен, жүктілікті қоса алғанда, 116 адам медициналық көмекке жүгінді. Аллер-
гия, жәндіктердің шағып алуы, күн өту, ыстық көтерілу жағдайлары бойынша 3 149 адам дәрігерлерге келді», дейді «Астана Конвеншн Бюро» ЖШС директоры Санияр Әйтекенов.
.jpg)
Шара барысында барлығы 861 адам эвакуацияланса, оның 161-і ауруханаларға жатқызылды. «Айта кетерлігі, ауыр халде бірде-бір адам тіркелген жоқ, абырой болғанда, соңы қайғымен аяқталған жағдайлар орын алмады», дейді маман.
Көрме қонақтарының денсаулығын қадағалау үшін 1 335 медициналық жедел көмек көрсету көлігі жұмылдырылған. Көрме кезіндегі жалпықалалық шараларда 222 кезекшілік жүргізілді. Бұдан бөлек, тұрғын үй, әлеуметтік, коммерциялық және қаланың инфрақұрылым нысандары бейнебақылау жүйесіне біріктірілген ахуал орталығы құрылды.
Тұтынушылар
жылдағыдан көп
ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі кезінде қонақүйлер мен тамақтану орындарынан түскен салық 2,6 есеге көбейіпті. Сонымен қатар, базарлар, сауда орындары, ойын-сауық орталықтарын аралаушылар екі есеге артқан көрінеді. Мәселен, маусым айында қонақүй, мейрамхана және өзге де тамақтану орындарынан 142,2 млн теңге жиналған. «Бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 2,6 есе немесе 89 млн теңгеге артық. Былтырғы маусымда 53,3 млн теңге салық алынған», дейді Санияр Әйтекенов. Оның сөзіне қара-
ғанда, көрме ашылғаннан кейін сауда, ойын-сауық орындарына келушілер 19 мыңнан 30 мыңға жеткен. Бұл өткен жылмен салыстырғанда екі есе көп.
Қазіргі уақытта қалада 9 сауда ойын-сауық орталығы бар. Базарлардағы сауда-саттық та әжептәуір ұлғайған. Мәселен, «Шарын» базарындағы сауда 30 пайыздан 60 пайызға, «Шапағат» сауда орталығындағы сауда 40 пайыздан 80 пайызға жеткен. Барлық базардағы тұтынушылар өткен жылдың дәл осы кезеңімен салыстырғанда 2-2,5 есе көп.
Сәуір айынан бастап осы күнге дейін Астанада 26 өңірлік ауылшаруашылық жәрмеңкесі өтті. Онда 10,6 мың тонна азық-түлік сатылған. Оның 3,2 мың тоннасы – жеміс-жидек.
Түрлі жолмен
келген туристер
ЭКСПО-2017 көрмесі ашылған күннен бастап Астанаға 1,9 миллионнан астам адам келіпті. Оның 680 195-і темір жолмен, 331 584-і ұшақтармен, 846 692-сі автокөлік құралдарымен жеткен. Жоғарыдағы санның 1,2 миллионы туристер екен.
«Астана темір жолының жүктемесі 60 пайызды құрайды, күн сайын әр түрлі пойызбен 16 мың адам келеді, негізгі ең жоғары мүмкіндік – 27,5 мың адам. Әуежай жүктемесі 70 пайыз болса, күнделікті 7 мың адам ұшып келеді, ал барынша қабылдау мүмкіндігі – 10 мың адам. Туроператорларға деген сұраныс өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 78 пайызға артты», дейді «Астана Конвеншн Бюро» ЖШС директоры.
Елордалық қонақүйлердің толуы 60 пайызға өскен. Өткен жылдың осы кезеңінде 28 пайыз болғанын айта кетейік. Үш тілде ақпарат беріп, материал-
дар тарататын 6 ақпараттық дүңгіршек құрылып, жұмыс істеп тұр. «Туристік ақпараттық дүңгіршектерге 3 266 турист жүгінсе, бірыңғай call-орталықтан 375 адам ақпарат алған. Екі қабатты автобуспен экскурсия жасау қызметін 2,4 мың адам пайдаланды. 12 елден – Австралия, Малайзия, Сингапур, Словакия, Ресей, Әзербайжан, Түркия, Германия, Қытай, Испания, Польша, Франциядан келген 4013 турист аудиогидті пайдаланды», дейді С.Әйтекенов.
ресми туристік «welcometoastana.kz» интернет-порталын қолданушылар саны 18 мыңға жетіпті. Кірушілер саны – 65 мың адам. Ал «Welcome to Astana» мобильді қосымшасы 1156 рет жүктелген.
Топтаманы әзірлеген
Асхат РАЙҚҰЛ,
«Егемен Қазақстан»
Суреттерді түсірген
Орынбай Балмұрат,
«Егемен Қазақстан»
