Жолдауда белгіленген міндеттер бойынша Оңтүстік Қазақстан облысында ауқымды жоспарлар іске асырыла бастады. Мысалы, 2021 жылға дейін агроөнеркәсіп кешені экспортының көлемін 35 %-ға жеткізу, 90 мыңнан астам жеке фермерлік шаруашылықтарды біріктіретін 600-ден астам кооперативтер құру және 118,8 мың га суармалы жерлерді қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде. Агроөнеркәсіптік кешенді 2017-2021 жылдарда дамытуға арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында облыста жыл басынан бері 473 ауылшаруашылық кооперативтері құрылды. Бұл кооперативерге 52 мыңнан астам ұсақ шаруа қожалықтары біріккен. Шикізат өндіруден дайын өнім шығаруға өту бағытында 8 ірі инвестициялық жоба жүзеге асырылуда. Атап айтсақ, инвестиция сомасы 18,5 млрд теңге болатын, қуаттылығы жылына 30 мың тонна құс етін өндіретін «АK Kazyna» ЖШС-нің жобасы іске асырыла бастады. Ал «Ордабасы-Құс» ЖШС күркетауық етін өндіру мен өңдеудің өндірістік қуаттылығын жылына 25 мың тоннаға жеткізу бойынша келісімге қол қойған. Мұнан бөлек, Шардара ауданында балық өнімдерін қайта өңдейтін екі зауыт, инвестиция сомасы 7,8 млрд теңге болатын түйе сүтін қайта өңдейтін зауыт салу жұмыстары басталған. Қытай инвесторларымен инвестиция сомасы 21,6 млрд теңгелік томат зауытын салу жобасы келісілді. Сондай-ақ, инвесторлар мың гектар аумаққа қарқынды жаңғақ бауын отырғызу жобасын жүзеге асыратын болады. Бұдан басқа, бірнеше инвесторлардың қатысуымен инвестиция сомасы 51,2 млрд теңге болатын 136 гектар аумақта өндірістік жылыжайлар салу жобасын жүзеге асыру жоспарлануда.
Міне, осындай ауқымды жобаларды жүзеге асыруда білікті мамандардың алар орны ерекше. Жасыратыны жоқ, жылыжайы көп оңтүстікте көкөніс өндірушілер шетелдік мамандардың көмегіне жүгінуге мәжбүр. Осы орайда, ауыл шаруашылығы басқармасы М. Әуезов атындағы ОҚМУ-мен тығыз байланыс орнатып, қажетті мамандар даярлау бойынша ұсыныс жасауда. Жалпы, университетте бүгінгі таңда ауыл шарауашылығы саласының мамандарын даярлауға ерекше мән беріп келеді. Мысалы, «Ауылшаруашылық ғылымдары» жоғары мектебі 2003 жылы алдымен агроөнеркәсіп факультеті ретінде ашылған болатын. Жаңа бөлім 6 мамандық бойынша алғашқы жылы 80 талапкерді грант негізінде оқуға қабылдаған. Жылдан жылға студенттер саны көбейіп, даярлайтын мамандық түрі сегізге жеткен. Қазіргі таңда факультетте 1250 студент бар, 300 түлек биыл бітіреді. Факультеттің мүмкіндіктері молая түскесін университеттің басшылары мен ғалымдар өзара кеңесе отырып, факультетке жоғары мектеп мәртебесін беру туралы шешім шығарған болатын. Қазіргі таңда мектепте алты кафедра жұмыс істеуде. Жоғары мектептің ең басты мақсаты – түлектерді жұмысқа қабілетті, өндірістен хабары бар, жан-жақты дайын маманға айналдыру. Мектептегі салалық кеңестің мүшелігінде кәсіпорын, зауыт, шаруа қожалықтарының басшылары бар. Олар болашақта жұмысқа орналасатын жас маманның қабілет-қарымын байыптап, тереңірек меңгеруі тиіс саланы көрсетуге кеңес береді. Яғни, өндіріс басшылары өздеріне немесе әріптестеріне қажетті мамандарды таңдау мүмкіндігіне ие болса, оқу орны ертеңгі күні жас маманның жұмыссыз қалмауын алдын ала қамдайды.
Бүгінгі таңда тек теорияны оқыту сапасыз мамандардың көбеюіне алып келетіні анықталып отыр. Сондықтан университет дуалды оқыту жүйесіне көшкен. Яғни, теория мен тәжірибені қатар алып жүру, теориядан гөрі тәжірибеге көбірек мән беру көзделген. Бұл бағытта кездесетін қиындықтар да аз емес. Көптеген кәсіпорындар, қожалықтар, зауыттар ішкі шаруасына өзгелерді араластыра бергісі келмейді. Осы проблеманы шешу үшін «Ауылшаруашылық ғылымдары» Жоғары мектебінің студенттеріне Түлкібас ауданынан арнайы 50 гектар жер балансқа беріліпті. Одан бөлек мектеп қосымша жер телімін жалға алған, сондай-ақ, жастардың уақытша тұруы үшін арнайы база сатып алынған. Қажетті техникаларын түгендеп алған жоғары мектеп тиесілі жерлеріне бидай, арпа, мақсары, жоңышқа секілді дәнді дақылдар мен көкөністер егіпті. Студенттер егін басында жүріп, барлық процестерді, яғни жерді өңдеу, техниканы игеру, егінді суару, өсіру, зиянкестермен күрес, арамшөптерден тазарту секілді жұмыстардың барлығын мамандардың кеңесімен атқарған. Болашақ мамандар еккен өнімдерін күзде жинап алады. Студенттер жиналған өнімді де кәдеге жаратуда. Алынған өнімнің жартысы тұқым ретінде сақталса, қалғаны өңдеуші кәсіпорындарға өткізілуде. Мал шаруашылығына қатысты мамандықты меңгеріп жатқан студенттер Жаскешудегі 13 жылқы, 14 ірі қара малға күтім жасап, мал басын көбейту бағытында жұмыс істеуде. Егістік алқабынан бөлек оқу корпусының жанынан екі жылыжай салынған.
«Университет жылыжайында болашақ мамандар жабық топырақта көкөністерді өсіру технологиясын үйренуде. Сондай-ақ, оқу орны қала іргесіндегі Қайнарбұлақ тұрғын алабынан 2,8 гектар жер алған. Ол жерді қоршап былтыр 1000 түп жеміс-жидек ағаштарын отырғыздық. Оның ішінде қарқынды сортынан 400 түп алма ағашы бар. Одан бөлек 300 түп жүзім егілді. Жаңғақ, шие ағаштарын да отырғыздық. Жеміс-жидек ағаштарын отырғызу, күтімге алу жұмыстарының барлығын студенттер атқарды. Сонымен қатар, екіжақты жасалған келісім аясында төрт мамандық бойынша студенттеріміз Қазығұрт ауданындағы «Амангелді» ЖШС-нің егістік алқаптарында өндірістік тәжірибеден өтті. Серіктестікпен тығыз байланыстамыз және біздің студенттерді жұмысқа шақыруда. Яғни, ауылға барып алған білімін ауыл шаруашылығын дамытуға жұмсағысы келетіндер көп және оларға барлық жағдай жасалуда. Түлектеріміз ауыл шаруашылығындағы жас мамандар қатарын арттыра түсуде. Жалпы, университет түлектерінің білікті де білімді және сұранысқа ие маман болып шығуына барлық жағдай жасалуда», дейді «Ауылшаруашылық ғылымдары» жоғары мектебінің деканы, биология ғылымдарының кандидаты Әсет Жылқыбаев.
Айтпақшы, Оңтүстік Қазақстан облысында биыл 218 мың гектарға бидай егілген. Одан 401 мың тонна астық жиналады деген жоспар бар. Мәселен, бір ғана Қазығұрт ауданында 38 мың гектар алқапқа арпа-бидай егіліпті. Яғни, жас мамандар жылыжайларда ғана емес, тамшылатып суару сынды жаңа технологиялар енгізілген бау-бақшаларда, астықты алқаптарда да еңбек етуде. Сондай-ақ, ауылдарда бір кездері күрт азайған мал дәрігерлері қатарын да жастар толықтыруда.
Ғалымжан Елшібай,
"Егемен Қазақстан"
Оңтүстік Қазақстан облысы
