«Автовокзал» деп аталатыннан шыға салысымен автобустардың біріне отыру үшін ең қозғалысы көп көшелердің бірі Райымбек даңғылына бет аламыз. Аялдамаға жақындай бере қай автобустың болсын кондукторларының «Прямо по Ташкентской, Алтын-Орда!» «Барахолка, барахолка!» «По Ташкентской! Думан!» деген айқайларына тап боламыз. Араларында тоқтайтын орындарға, жолаушыларға таласып, керілдесіп жатқан жүргізушілер де байқалады.
Қай бағыттағы автобустарға отырсаң да көшелер атаулары «Комсомолская, Ташкентская, Советская, Ленина» деп ескі атаулармен аталып жатады. Өзің қайта-қайта сұрап тықақтамасаң аялдамаңнан өтіп, адасып қалуың ғажап емес. Жүргізушілердің жолаушыда жұмыстары жоқ. Қалта телефондарыман ұзақ сонар әңгімелесіп бара жатады. Немесе бір бағыттағы автобустар жолаушыларды тезірек қамту үшін жарысып бара жатады. Бір бағытпен жүріп өткеннің өзінде жүргізуші де, кондуктор да өздеріне «ақша жасап» бара жатқандарын анық байқауға болады.
Темір жол вокзалына келсең де кассаларда «билет жоқ» деген хабарландырулар жазулы тұрғанымен, пойыз жүруге жақындағанда әр жолсеріктің аяқ астынан табылған билеттермен 3-4 адамнан жетектеп жүргенін көреміз. Жол-жөнекей босаған орындарға да жолсеріктер өз қалталарын ойлап билетсіз адамдар алып жатады.
Вокзал қызметкерлері болсын, анықтама қызметі болсын жөн сұраған жолаушыларға жөнді жауап та бермейді. Кеуделерін кере сөйлеп, кекесінмен дөрекілік танытуға дайын тұрады. Пойызбен үнемі сапар шегіп жүрмеген адамдардың әуре-сарсаңға түсіп қалары әбден мүмкін. Пойыз жүретін кезде вагоннан, платформадан адасып жүрген адамдарды байқауға болады.
Атақты ЭКСПО-2017 көрмесін тамашалау үшін Астана қаласының темір жол вокзалына жеткенімізде мәдениет деңгейі де, қызмет көрсету сапасы да әлдеқайда жоғары өркениетті елдердің қаласына келгендей сезімде болдық. Анықтама бюросы да, вокзал қызметкерлері де, қызметте жүрген сақшылар да барлық сұрақтарымызға таза қазақ тілінде қанағаттанарлық жауап берді. Өзімізді назар аударуға тұраралық тең дәрежедегі адам сезіндік. Алматыға қайтарда да жол-жөнекей пойыздарға мінген адамдардың билеттермен қамтамасыз етілгенін байқадық.
Астана вокзалынан шыға салып автобустар аялдамасына бет алдық. Бар сұрақтарымызға жүргізушілер де, кондукторлар да тұшымды жауап берді. Әсіресе автобустардағы тәртіп ұнады. Бар аялдамалар автобус радиоторабы арқылы алдымен қазақ тілінде, одан соң орыс тілінде хабарланып отырылды. Радио торабы болмаған жағдайда кондукторлар таза қазақ тілінде хабарландырып отырады екен. Алматыдағыдай «Прямо по Ташкенской, Алтын-Орда!» деген сияқты келеңсіз айқайлар байқалмады. Бәрі реттеліп, жолға қойылған.
Халыққа қызмет көрсету орындарында, көшелерде барлығының қазақша сөйлеп тұрғанына қарап, Астана халқының ұлтттық санасының анағұрлым жоғары екеніне көз жеткізгендей болдық. Қаланы аралау кезінде де мектеп оқушыларының, тіпті славян ұлты өкілдерінің мемлекеттік тілді меңгергеніне таңдай қақтық. Алматыдағыдай өз баларымен, немерелерімен орысша шүлдірлесіп тұрғанын көрмедік. Көшедегі кездейсоқ қала тұрғындарымен сыр тартып, сөйлесе қалғанда да халықтың мемлекеттік тілге деген құрметі анық сезіліп тұрды. «Қазақ тілі тұрмыстық ас бөлме тілі» деп, немерелерін дәл үйінің жанындағы қазақ мектебіне бермей, онсыз да тіл білмейтін жанды алыстағы орыс мектебіне сүйрелеп жүрген бейшара ата-аналарды кездестірмедік. Кездескен студент жастармен сұхбаттасу барысында Астанадағы ЖОО-ларда да Алматыдағыдай студенттердің ақшаға бағаларын сатып алып жүгендері жоқ көрінеді.
Астана − қазақ халқының, Қазақстанның бет-бейнесі. Бұрынғы Целиноград кезінде көргенімізден мүлдем бөлек осы заманғы мегаполиске айналған. ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесін аралау кезінде де жер жүзі халықтарының Қазақ еліне деген құрметі мен ілтипаты барынша сезіліп тұрды. Көрме өте керемет ұйымдастырылған екен.
Шөмішке су толтырып алып, құлағынан қарауыл қарайтын әдетімізбен барлық жетістіктерімізді өтірікке шығарып, қыңырланып қырсыға сөйлегенді қойып, елімізді алға бастыру үшін өркениетті елдердей барлығымыз бір мақсатқа бірігіп, алға ұмтылатын кез келді деп ойлаймыз. Әрине, Алматы тұрғындарының көпэтностығы, менталитеті бөлек шығар. Десек те Астанадағы тәртіп Алматыға да жетер деп ойлаймыз.
Нұрберген ӘМІРЕ-ШОҒАН
Алматы облысы,
Қапшағай қаласы
