«Үш жүздің баласы бәрің де қазақсың. Алған бәйгең қазақтікі болады. Алдырсаң да қазақты алдырасың», десе Міржақып Дулатов, «Үміт – мол бір халықпыз», дейді Ахмет Байтұрсынұлы. «Ұлттық еркіндік пен азаттыққа талпыну табиғаттың болмай қоймайтын заңы тәрізді», депті Мұстафа Шоқай. Сол арыстар айтқан Алаштың ұлы мен қызы елдігіне қол жеткізіп, төрткүл дүниеге танылды. Сөйтіп, үміті мол ұлт дегеніне жетті. Елбасының кемел ісімен ілгері басқалы қазақтың қадірі кімге де болса, бұл күнде артып тұр. Киелі тәуелсіздігімізді алғаннан кейінгі жерде мәдениет мәйегінің мән-мағынасын түсіндік пе, түйсіндік пе, терең ұғына алдық па деген ой мазалай береді. Кейбір орашолақ ісімізге, қиюын кетіріп алған жұмысымызға ұялғанда – «көш жүре түзеледі» деп өзімізді-өзіміз жұбата қоямыз. Осыған не себеп дейсіз ғой? Ұлттық намыстың ойдағыдай болмауынан ба деген күдік көкейден кетпейді. Сондықтан да болар, Елбасының ұлтты рухани жаңғырту жөніндегі ұлы ойды ортаға тастап, жұмылдырып отырғаны.
Қызмет көрсету орындарына, емханаларға, қоғамдық көлікке мінсең, көшеде келе жатсаң небір адам айтса сенгісіз сөзді естисің. Ыңғайсыз қимыл-қозғалысқа куә боласың. Кейде дарақы мінез, жат қылық төбе шашыңды тік тұрғызады. Үлкенді сыйлау, кішіге ілтипат жетпей жатады. Әлгі қоғамдық көліктің орындықтарында өрімдей жастар телефондарын қызықтап отырады да, қалтыраған қарттар тізесі дірілдеп тік тұрады. Бұл қалай десең, олардың арасынан дүрсе қоя беретіндер, кешегі дәуір кетіп, жаңа дәуір орнағанын санаңа сіңіретіндер табыла кетеді. Әрине, жақсы әдет те бар. Біз жақсымызды қалыптастыра отырып, Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, жоғымызды іздеп тапқан соң, халықтық қалыппен оны ілгері апаруға тиіспіз.
Мәдениетті, терең білімді адам еш уақытта да кеуделемейді. Ұлық болса да, кішік жүреді. Осы күндері елдің арасында құқық қорғаушылардың мәдениеті туралы алуан әңгімелер айтылып қалып жатады. Әсіресе, ол МАИ қызметкерлерінің өктемдігінен, кеудесін өрге айдап шыға келетінінен, сауатының кемшіндігінен байқалады. Олар «бүйтіп жіберуге болады» деп үлкен-кішіні ықтырып, өзін биік ұстауға бейім тұратыны аңғарылады. Сондай келісімсіз іс өзгелерден гөрі, өз ұлтымыздың өкілдерінен аз кездеспейді. Қазақтың хас батыры Қасым Қайсенов айтты деген бір аңыз сөз ойға түсіп отыр. Ол ақиқат та болуы мүмкін. Кеңес заманында ақшаң болғанмен машина алу қиынның қиыны болатын. Жоғарыдағылардың шапағатымен батыр ағамыз «Волгаға» қол жеткізіпті. Оның нөмірін алайын деп тиісті мекемеге келе жатқан жолда бір МАИ қызметкері тоқтатқанда, «Әй, сен, анау жақтан шыққан бұйрықты естімеген екенсің ғой. Отан соғысына қатысқан ардагерлердің машинасында нөмір болмайды», депті батыр қызметкердің сауаттылығын білмек болып. Аңырып қалған жігіт «А-а!», деп кешірім сұрапты. Сонда Қайсенов басын шайқап, «Мынаның сауаты кем, шикібас біреу болды-ау, ә?! Мен құтылдым, ал басқалар тұтылады», деген әттеген-айын айтқан көрінеді.
Тәуелсіз мемлекетімізге қазір шетелдіктер келіп-кетіп жатыр. Соларға қызмет көрсету кезінде арадан табыс түсіруді ойлағандар ұятқа қалып жатқанын да құлақ шалады. Сонда өзге жұрт өкілдері бұларда қызмет көрсету мәдениеті әлі жетілмеген екен демейтініне кім кепіл бола алады? Өзгені қойып өзімізді өзіміз алдауға бейім болып бара жатқанымыз да рас. Сол іштегі сайрап тұрған «шындықты» сыртқа шығарғанда, жасандылық көрінбей қалмайды. Мұндай ыңғайсыздықты атам қазақ бірер сөзге сыйғызып, «Көзің күлімдеп тұр ғой» демейтін бе еді. Жемқорлықтың жегі құрты мен сыбайластықтың өршуі де мәдениеттің кемдігінен екені сөзсіз. Ендеше, қызмет көрсету мәйегін бекіту үшін біріншіден, ақша емес арды ойласақ, екіншіден, ұлт намысы өз намысымыз деп алға оздырсақ, үшіншіден, елдігімізді бағалап, оның киелі екенін, иесі «мен» деген ұғымды әр қазақ төбеге ту етіп көтеріп жүрсе, төртіншіден, өзгенің әлем-жәлеміне көз тіге бермесек – бір сөзбен айтқанда, «Бір адамның бақыты – бір ұлтты бақытты қылуға жетпейді. Ұлтын, Отанын көркейту, қандас, діндес, тілдес бауырларының қамын жеу – бұл жақсы жұмыс. Адамның өз басының көркеюімен ұлт көркеймейді, ұлты көркейсе – өзі көркейеді», деген Жүсіпбек Аймауытұлының сөзін көкейімізге түйсек, мәдениеттің мәйегі өзінен өзі бүр жарып, бүтін ұлттың ұрпағы қалыптасар еді.
Сүлеймен МӘМЕТ,
«Егемен Қазақстан»
