Тал бесіктен алған тәрбиенің спорттағы бапкер мен спортшы арасындағы қарым-қатынасқа да тікелей әсері бар. Бір-біріне деген сый-құрметі артып, береке-бірлігі жарасқан ұстаз бен шәкірттің бағындырмас биігі жоқ. Ал енді, екеуінің арасына сызат түссе, табыс шіркіннің қос ат алып қусаң да жеткізбесі белгілі...
Осыдан біраз уақыт бұрын біздің спортта оғаш оқиға орын алды. Теннистен Қазақстанның бірінші ракеткасы, WTA рейтингі бойынша әлемдегі 50-орындағы Юлия Путинцеваның бапкері Роман Кислянскийді дүйім жұрттың көзінше жерден алып, жерге салғанын ғаламтордан көрмеген адам кемде-кем. АҚШ-тың Нью-Хейвин қаласында өткен турнирдің бірінші айналымында француз қызы Ализе Корнеден 0:3 есебімен жеңіліп жатқан Путинцева бапкерін шақырып алып, «Таз ашуын тырнадан алады» демекші, жеңіліп жатқанын жаттықтырушысынан көріп, аузына келгенін айтқаны шынында да жаға ұстатты. Және мұндай сорақы қылықты еліміздің атынан сынға түсіп жүрсе де, Ресейден келген тікбақай теннисші көрсетті ғой деп өзімізді жұбатудың еш қажеті жоқ. Айналып келгенде, бұл бәрібір де біздің спорттың беделіне нұқсан келтірген ерсі қылық, абыройсыз іс болды.
Әрине, кейін долылығын додада көрсетуге тиіс теннисші қыз жария түрде жаттықтырушысынан, жанкүйерлерінен кешірім сұраған болды. Бірақ, жүректе дық қалып қойды.
Осыдан пәленбай жыл бұрын сол кезде атағы дүркіреп тұрған бір боксшының спорт залында бапкерімен сөзге келіп қалғанының кездейсоқ куәсі болған едік. Жаңағы әумесер өзін бала күнінен бағып-қағып, бүгінгі биігіне жеткізген ұстазына балағат сөз араластырып, ұрып жіберердей төніп-төніп келіп, біраз «әңгіме» айтып тастағаны бар-тын. «Естіген құлақта жазық жоқ», жерге кіріп кете жаздап біз тұрдық...
Қазір ғой, сол боксшы өзі де шәкірт баптап жүрген жаттықтырушы. Бірақ, бірнеше жылдың мұғдары болды, қанша жерден моншақтап тер төксе де бір де бір шәкіртінің жетістікке жеткенін көрмедік. Тіпті дарынды деген кейбір шәкірттерінің басқа бапкерлерге «қашып» кетіп, мұның жаттығу кезіндегі оспадар қылықтарын жұртқа айтып жүргенін де құлақ шалған. Міне, алғашқы бапкерін, ұстазын сыйламағанның бүгінгі кейпі осындай. «Атаңа не қылсаң, алдыңа сол келеді» дегеннің кебі осы болар...
Осындай жайттарға қарап отырып, «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген атам қазақтың аталы сөзіне тағы бір мәрте тәнті боласың. Рас, жоғарыдағы екі жағдайдың да тамыры түптеп келгенде тәрбиеде жатыр-ау. Бапкерін беттен алған шәкірттен, ата-анасын сыйламаған баладан түптің түбінде ұлтын сүймейтін ұрпақ өсіп шығатынына күмәнданудың да қажеті жоқ.
Қазір көптеген ата-аналар мектепке, ал мектептегілер ата-анаға сеніп, екі ортада бала бетімен кетеді. Тағы бір жағдайда, ата-аналар баласын қорғап шыға келеді. Баяғыда мектепке жетелеп апарған әке-шешеміз мұғалімге «Еті сенікі, сүйегі менікі» деген жалғыз ауыз сөз айтушы еді. Ал қазіргі балаларды түртіп қалмақ түгіл, дауысын көтерген мұғалімді ата-ана сотқа сүйрейді. Тіпті, оқушының мұғалімге тап беріп, сабап тастаған оқиғалары ғаламторда үйреншікті көрініске айналған. Сұмдық!
Жоғарыдағы ұстаз бен шәкірт арасындағы қарым-қатынасқа қайта оралайықшы. Бапкерін әкесіндей сыйлаған спортшылардың әлемдік деңгейдегі додаларда әйдік табыстарға қол жеткізгенін талай көрдік. Соның жарқын мысалының бірі – Лондон Олимпиадасының чемпионы Серік Сәпиев. Бір ғана мысал, осы Серік 2007 жылы әлемнің екі дүркін чемпионы болып Қарағандыға оралған кезде өзіне сыйға тартылған пәтерді бапкері Александр Стрельниковке бергені есте. Бір ғана бұл емес, чемпион талай жерде алдымен ұстазын төрге шығарып, төредей күтетін. Міне, осындай ізетті ілтипат, берік ұстаным Серік Сәпиевтей былғары қолғап шеберін қазақ спортының ірі тұлғасына айналдырды емес пе?!
Иә, ұстазын сыйламаған ұятқа қалдырады. Ал ұстазын ұлық көріп, пір тұтқанның ұпайы ғана түгел болмайды, өскелең ұрпақ алдындағы үлгі тұтарлық тұлғасы да зорая бермек!
Қайрат ӘБІЛДА,
«Егемен Қазақстан»
