Жобаның мақсаты – рухы мықты, намысты, қайсар азамат тәрбиелеу, өскелең ұрпақты қазақ халқының рухани құндылықтарына сусындатып, отансүйгiш етiп өсiру. Батырлар жырын жаттап өскен баланың жат елдердiң идеология-сына бой алдырмайтынын ата-аналарға ұғындыру болған.
Облыстық орыс драма театрында өткен байқауға аудан, қаладағы іріктеулерден өткен 48 оқушы қатысты. Бәрі шетінен дүлдүл, шашасына шаң жұқтырмай мәреге жетті десек асыра айтқандық болар еді. «Қамбар батыр» дастанын жаттап алғанымен тұсаулы аттай кібіртіктеп қала беретіндерін де кездестірдік. Бұл қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдері үшін ойланатын жағдай.
Мерекенің ашылу салтанатында Оңтүстіктің қадірлі ақсақалдарының бірегейі, кейбір шал-шауқандардай дау емес, халықтың сөз маржанын сүзген, «Қамбар батыр» жырының түрлі нұсқаларын жинап халықпен қауыштырған, жасы 93-ке қараған Әдіхан Шілтерханов ақсақал ақ батасын берді.
Тереңнен сөз толғаған қадірменді қария Елбасының мақаласындағы Рухани жаңғыру мен ұлттық кодтың мәні батырлар жырында екендігін айтты.
«Ерлік өнегесі, батырлық, елге, жерге сүйіспеншілік, ата-анаға деген қамқорлық, асыл жарға адалдық, осының бәрі Батырлар жырында бар. Батырлар жырын оқыған өскелең ұрпақ ешқашан адас-пайды. Ұлтын, мемлекетін сүйеді. Ендеше Елбасының көтерген мәселесінің мәнді тұсы осы. Осы орайда «Оңтүстік Қазақстан» газетінің ұжымы, Абай Балажан бастаған басшылығы ел болашағы үшін өте көреген іс бастап отыр. Ақыры баянды болсын» деп ордалы ой түйіндеді.
Қадірменді ақсақалдан соң облыстық ішкі саясат басқармасының басшысы Болатбек Төлеген, бокстан әлем чемпионы Қайрат Ералиев және «Оңтүстік Қазақстан» газетінің директор – бас редакторы Абай Балажан сөз сөйлеп, қатысушыларға сәттілік тіледі. Байқау ережесіне сәйкес алғашқы турда қатысушылар 24 жұп құрап, сахна төріне шықты. Жазушы Мархабат Байғұт бастаған 5 адамнан тұратын қазылар алқасы жырды жатқа айтқан үміткерлерді тоқтатып, «енді мына жерінен жалғастыр» деп білім, білігін сын тезіне салды. Шын жүйріктерге, білімдіге кедергі жоқ. Дайындығы аздар жарыс жолынан шығып қалып жатты. Екінші кезеңге 24 үміткер шығып, әдебиет теориясынан қойылған сұрақтарға жауап берді. Үшінші ақтық кезеңге 12 үміткер шыққан. Мұнда олар «Қамбар батыр» жырындағы көнерген сөздердің мағынасын түсіндіруге тиіс болатын.
Әрине, қазылар алқасына оңай болмағаны анық. Ұзақ кеңескен олар үміткерлердің жауаптарын саралап жеңімпазды анықтады.
Байқаудың марапаттау рәсімінде облыс әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков сөз алып, айтулы іс-шараның басы-қасында жүрген азаматтарға алғысын айтты. –Батырлар жырының ұлт руханиятындағы орны ерек, оның ұрпақ тәрбиесіне оң әсері орасан. Міне, осы тұрғыдан алғанда облыс баспасөзінің қара шаңырағы – «Оңтүстік Қазақстан» газеті ұйымдастырып отырған «Жақсылар, дастан айтайын... » атты бүгінгі байқаудың маңызы зор. Алаш ардақтыларының, ұлт зиялыларының қолтаңбасы қалған бұл басылым қашан да ұлттық құндылықтарды дәріптеуге атсалысып келеді. Оған дәлел ретінде елу жылдан астам уақыттан бері редакция ұжымының ұйымдастыруымен қазақ күресінен газет жүлдесі үшін дәстүрлі турнир өтіп келе жатқанын айтуға болады. Сол үшін редакция ұжымына облыс әкімі Жансейіт Түймебаевтың атынан алғысымды білдіремін. Батырлар жырын дәріптеуге арналған бағалы бастама да бір жолғы іс-шарамен шектеліп қалмай, осындай игі дәстүрге айналуы тиіс. Биылғы байқау «Қамбар батыр» дастанына арналса, келесі жылы өзге де жыр-дастандар қамтылсын. Ол үшін өз тарапымыздан жан-жақты қолдау көрсетуге дайынбыз, – деді ол.
Сонымен «Жақсылар, дас-тан айтайын...» байқауында бас жүлдені Түркістан қаласындағы №19 мектептің 8- сынып оқушысы Гүлжайна Елмұратова иеленді. Оған 200 мың теңге ақшалай сыйлық беріліп, жеңімпаздың қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Майра Назарбековаға автокөліктің кілті тапсырылды. Жүлделі бірінші орынды отыр-арлық Олжас Бакира жеңіп алса, екінші орынды түркістандық Назерке Нарзолла мен арыстық Әлжаппар Жорабеков иеленді. Үшінші орын үш бірдей үміткерге табысталды. Олар – отырарлық Әли Нұрилла, созақтық Ақбілек Кәрім және сайрамдық Сымбат Қырықбаева. Жүлдегерлер мен олардың ұстаздарына қаржылай және басқа да бағалы сыйлықтар тапсырылды.
Бізді кешегі батыр бабалардың ерлік баяны дастан айтудан бөлек ұсынылған тапсырмаларды мүлтіксіз орындаған білімпаз жастардың жауқазындай қаулап өсіп келе жатқандығы, қазақтың тарихын жетік білмекке деген талаптары сүйсінтті. Елбасы айтқан Ұлттық жаңғырудың бір тармағы қазақтың осы ерлік баянында, жауһар жырында жатыр. Жеткіншектер осыны түйсініп қайтты.
Ал өзі тәрбиелеген шәкіртінің арқасында ұстазы Түркістанға көлік мініп аттанды.
Осы байқау өтеді дегенді естіген қазақтың талай жақсы мен жайсаңы өз ойын білдірген екен. Солардың бірі қазақтың көрнекті жазушысы, халқымыздың руханиятының жаршысы Дулат Исабеков ағамыз ойын былай түйіндеген екен.
– Батырлар жыры дегендi бүгiнгi ұрпақ ұмытып кеттi ме деп едiм. «Оңтүстiк Қазақстан» газетiнiң бұл байқауды қолға алғаны дұрыс болған. Облыс тұрмақ, республикада баспасөздiң ақсақалы атанған басылым осындай игi iстерiмен көзге көрiнсе керек-тi. Газет – жаңалықтың жаршысы ғана емес, мәдениетiмiз бен әдебиетiмiздiң жоқтаушысы. Осы тұрғыдан алғанда «Жақсылар, дастан айтайын...» жыр байқауы нағыз жанашырлықтың белгiсi. «Оған мектеп оқушылары қатысады. 5-сыныптың баласы «Қамбар батырды» айтады» дегендi естiп, тiптi қуандым. Бұл байқауды ендi орта жолдан қалдырмау керек. Ұдайы өтiп тұратын, дәстүрлi шара етсе, жыл сайын лек-легiмен батырлар жырын жатқа бiлетiн ұрпақ сахна төрiнен көрiнiп жатса, жоғалтқанымыз табылмай ма?! Ұрпағымыздың тамырынан ажырап қалмауы үшiн де керек қарекет бұл.
Әдебиетке деген қызығушылықты арттыратын, рухани байлығымызды көбейтетiн осындай байқаулар ауылдан басталып, Астана төрiнен көрiнуi керек. Руханият жанашырлары ендi осыған шындап көңiл бөлсе деймiн, – деді жазушы.
Көрнекті жазушының ойын редакция ұжымы да қолдап, келесі байқауды Астанада өткізуге бел буып отыр.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
Оңтүстік Қазақстан облысы
Суреттерді түсірген Қайсар Шерім
