The Guardian басылымның мәліметінше, референдумға электораттың 42,3 пайызы қатысқан. Соның 90 пайызы, яғни 2,26 миллион каталониялық азаттық алуды жақтап дауыс беріпті. Жалпы, аймақта 5,3 миллион электорат бар. Каталония билігі құқық қорғау қызметкерлерінің референдумға араласуы кесірінен 770 мың дауыстың жоғалып кеткенін айтып отыр.
Оқиғаның ізін ала Испания премьер-министрі Мариано Рахой елде ешқандай референдум өтпегенін мәлімдеп, Каталония билігінің әрекетін бас көтеруге балады. «Бүгін Каталонияда тәуелсіздік жөнінде ешқандай референдум өткен жоқ. Заң өз күшінде қала береді», – деді ол. Өз кезегінде Каталония автономиялық аймағының президенті Карлес Пучдемон телеарна арқылы халыққа үндеу тастап, Каталония егемен ел болу құқығын жеңіп алғанын және референдум нәтижесі аймақтың парламентіне берілетінін хабарлады.
Каталония басшысы К. Пучдемонның айтуынша, осы қадам арқылы халық егемен ел атануға үлкен қадам жасады. Испания үкіметі аймақтың мұндай әрекетімен келіспейтінін сөз жүзінде де, іс жүзінде де дәлелдеді. Референдум өткізу жөнінде сыбыс шыққалы елдегі конституциялық сот оның заңсыз екенін хабарлаған-ды. Құқық қорғау органдары Барселонада дауыс беруге арналған қағаздарды тәркіледі. Испания ішкі істер министрлігі таратқан ақпаратқа сүйенсек, аймақтағы 336 дауыс беру учаскесі жабылыпты.
Жексенбіде полиция қызметкерлері референдумға жиналғандарды күшпен таратуға талпынды. Каталония денсаулық сақтау департаментінің ақпаратына сай, полиция мен бейбіт шерушілердің қақтығысы нәтижесінде 761 азамат және 2 құқық қорғау қызметкері түрлі деңгейде жарақат алған.
Референдумға орай Испания ЛаЛигасындағы «Барселона» мен «Лас-Пальмас» футбол командалары кезекті турдағы ойыны көрерменсіз өтті. Каталониялық клубтың президенті Жозеп Бартомеу мұны елдегі жағдайға қатысты Испания билігінің әрекетіне қарсылық ретінде түсіндіреді. Екі команда арасындағы ойынның уақыты маусым басталмай тұрып-ақ белгіленіп қойылған-тұғын. Межелі мерзім жақындағанда «блауграна» тарапы матчты кейінге шегере тұруға Испания футбол федерациясына өтініш жасаған. Алайда «Барселонаның» өтініші аяқсыз қалып, кездесу белгіленген уақытта өтетіні мәлім болған. Бұған наразы «Барселона» клубының басшылығы матчты көрерменсіз өткізуге шешім қабылдапты. Футболға қатысты қызық мұнымен бітпеді. «Лас-Пальмас» ойыншылары жасыл алаңға Испания туы бейнеленген жейдемен шықты. Өз кезегінде «Барселона» Каталония байрағымен түстес жейдені киюді жөн көріпті.
Клубтың қорғаушысы Жерар Пике твиттердегі парақшасында Испания құқық қорғаушыларының әрекетіне наразылығын ашық білдірді. Пікірін әлеуметтік желіге бұрқырата жазатын Пике Каталония азаттығын басты қолдаушылардың бірі. Жерардан бөлек аймақтан шыққан белді футболшылар да туған жеріндегі жағдайға байланысты өз пікірлерін білдірді. «Манчестер Сити» клубының бапкері Хосеп Гвардиола референдумды заңға сай деп есептейтінін жеткізді.
Human Rights Watch ұйымы Испания билігін өз азаматтарын құрметтеп, күш қолданбауға шақырды. The Guardian басылымы Ұлыбритания Лейбористер партиясының өкілі Эмили Торнберри құқық қорғау қызметкерлерінің әрекетін айыптады. Ал партияның басшысы Джереми Корбин Ұлыбритания премьер-министрі Тереза Мэйді дағдарыстан шығудың саяси жолын табуға шақырды.
Бельгияның премьер-министрі Шарль Мишель де Каталониядағы күш қолдануға өз наразылығын мәлімдеді. «Қатыгездік ешқашан ақталмайды», деп жазды Ш.Мишель твиттердегі парақшасына. Словения премьер-министрі Мирослав Церар Испаниядағы жағдайға алаңдайтынын мәлімдеп, мәселені саяси келіссөздер ғана шешетінін хабарлады.
Шотландия ұлттық партиясының көшбасшысы Никола Стерджен халықтың бейбіт түрде дауыс беруге құқығы бар деп есептейтінін жеткізді. «Тәуелсіздікке қатысты көзқарастың әртүрлі болуына қарамастан, бүгін куә болған оқиғаны айыптауымыз қажет. Сондай-ақ біреу жапа шекпей тұрып Испанияны мәселені бейбіт шешуге шақырамыз», деді ол. The Guardian газетінің пайымдауынша, Стерджен ханымның мұндай пікірінің өз себебі бар. Естеріңізде болса, 2014 жылы Шотландия тәуелсіздік алу жөнінде референдум өткізген еді. Еуропалық одақ парламентінің мүшесі Ги Верхофстадт Испанияның ішкі мәселесіне араласуды жөн көрмегенімен, Каталониядағы күш қолдануды айыптайтыны мәлімдеді.
Еуропадағы кейбір мемлекеттердің ресми билігі әзірге Испаниядағы жағдайға қатысты пікір білдіруге асығар емес. BBC арнасының пайымдауынша, мұның үш себебі бар. Әуелі, Еуроодақ елдері Каталонияның тәуелсіздігін қолдаса, өз еліндегі сеператистік қозғалысқа дем береді. Екіншіден, тұрақтылық мәселесі бар. «Күрдтер мен Қырымның бөлініп шығуын қолдамаған мемлекеттер Каталонияны қалай қолдайды?», – деп жазады BBC. Арна үшінші себеп ретінде Еуроодақтың сеператистік қозғалысты әу бастан қолдамайтынын атап айтқан.
Ендігі жағдай қалай өрбиді? Каталония билігі алдағы 48 сағат ішінде тәуелсіздік жариялайтынын айтады. Мадрид референдумды заңсыз деп есептегендіктен, оның нәтижесімен келіспейтіні анық. Әйтсе де премьер-министр Мариано Рахой келіссөздер жөніндегі әңгімеге емеурін білдірді.
Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
