Рухани жаңғырудың құрамдас бөлігі

Кеңес Одағы тұсында, қа­зақ­тың төте жазуы, латын әліп­биі негізінде құрылған жаңа қа­зақ әліпбиіне ауыстырылды. Сөйтіп, 1929 жылдан бас­тап 1940 жылға дейін латын әліп­биі қолданылды. Алайда 1940 жылы қазақтың латын әліп­биі, орыс­тың кирилл жазуы не­гі­зінде құрылған жаңа әліп­биі­не ауысып, күні бүгінге дейін осы жазу жүйесін пайдаланып келе­міз.

1991 жылы Қазақ елі өз тәуел­сіздігін қайта қалпына келтіргелі бері, латын графикасына көшу тақырыбы жаңа сер­пін алды.  Кез келген тәу­елсіз елдің өзінің ұлттық мүд­десін қорғайтын идеология­сы болуы қажет. Ол объек­тив­ті заңдылық. Қазақ хал­қы екі ға­сырдан аса уақыт Ресей­дің құ­рамында болып, ерік­сіз оның құн­дылығын қа­был­дауға мәж­бүр болды. Хал­қымыз ана тілі – қазақ тілінен айы­рыла жаз­да­ды. Қазақтың мүд­десін ескер­мей, бірнеше мәрте жазу графи­касы ауыстырылды. Ал жазу қар­пі­нің халықтың дү­ние­танымына ти­гізетін ықпалы өте зор екені белгілі.

Елбасы Н.Ә.Назарбаев, латын әліпбиіне көшу идеясын 2012 жылдың 14 желтоқсан күні «Қа­зақстан-2050» Стра­те­гия­сын жариялаған кезде айт­­қан бола­тын. Бұл идеяны қа­­зақ­стан­дықтардың басым бөлігі дұрыс шешім деп бағалады. Кей­­бір мамандар, бұл реформа көр­ші жатқан Ресеймен қарым-қаты­насты бұзуы мүмкін деп уәж айтуда. Бірақ әсте олай емес. Ре­сей Қазақстанның стра­те­­гия­лық се­рік­тесі. Онымен қо­са, біз­дің елдер – Еуразиялық эконо­ми­ка­лық одақтың мүшелері. Екі ел ара­сындағы достық және өзара сый­ластық саясаты бұдан әрі нығая түспек.

Қазақстанның латын әліп­биі­не көшуі – ол өркениет жолын таңдау бағдарының аса ма­­­ңызды тетігі. Елбасымыз өзі­нің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық ма­қа­ласында, 2018 жылдан бас­тап латын әліпбиін үйрететін мамандарды дайындау жұмысын бас­тау керек деп атап көрсетті. Бұл мамандар, қазақстандықтарды жаңа әліпбиіне үйрететін болады. Ал 2025 жылға қарай, латын әліп­биі, кирилл жазуымен қа­тар іс-жүргізуге енгізіледі, сон­дай-ақ оқу­лықтар, мерзімдік басылым­дар осы жазуды қолдана бас­тай­ды.

Қазақстан Республикасы «Үш тұғырлы тіл» саясатын жүзеге асы­рып отыр. Мемлекеттік тіл – қазақ тілімен қоса, орыс жә­не ағылшын тілдері кең ау­қым­да оқу бағдарламаларына енгі­зілді. Ағылшын тілі әлем­дік ақпараттар мен иннова­ция­лардың ағынына ілесуіне қолай­лы мүмкіндік береді. Сонымен қа­тар ағылшын тілін білсең, әлем­­нің ең беделді жоғары оқу орын­дарында білім алу мүм­кін­­дігің ашылады. Осы орайда, латын әліпбиі, шет тілдерді мең­геруге оң септігін тигізбек.

Қорыта келгенде, Қазақстан үшін латын әліпбиі – әлемнің ақпараттық кеңістігіне кіруге, озық технологиялар мен компьютер тілін меңгеруге жол аша­ды. Еліміздің тәуелсіздігін ны­ғайтады. Қазақ тілі бауырлас түр­кітілді елдермен жақындай түседі. Және ең бастысы – қа­зақ қоғамын шынайы рухани жаң­ғы­руға әкеледі.

Сағадат ӘШЕБЕКОВ,
Ақмола облыстық мәслихатының депутаты