Парламент төрағалығына сайлағанына бір жарым жыл болған оның отставкаға кетуіне байланысты әртүрлі пікірлер мен болжамдар айтылуда. Бірқатар сарапшылар мұны ел президенті Алмазбек Атамбаевтың «тепкісі» десе, кейбір саясаткерлер Ч.Тұрсынбеков төрағалықтан өз еркімен кетті деген пікірде.
Қырғызстандық сарапшылардың жасаған болжамдарына қарағанда, Чыныбай Тұрсынбеков Жогорку кенеш төрағалығынан өз еркімен кетпеген сияқты. Оның жоғары лауазымды қызметтен бас тартуына А.Атамбаевтың қатысы бар көрінеді. Сарапшылар бұған себеп ретінде Ч.Тұрсынбеков президенттік сайлау науқаны басталар қарсаңында Сооронбай Жээнбековтің Қырғызстан социал-демократиялық партиясы атынан сайлауға түсуіне қарсы болғанын келтіреді. Ал осы жылғы шілденің ортасында өткен Қырғызстан социал-демократиялық партиясының съезінде Ч.Тұрсынбеков президенттік сайлауға партия атынан өзі түсуге дайын екенін мәлімдеген еді. Сондай-ақ, ол С.Жээнбековті «өз бетінше шешім қабылдай алмайтын саясаткер» деп, намысына тиетін сөздер де айтыпты.
Президенттік сайлау науқанында да, парламенттік сайлау науқаны кезінде де үміткер-кандидаттар бір-бірінен кемшілік іздеп, оны жалпақ жұртқа жария етіп жататыны белгілі. Анау-мынау отырыстарда емес, биліктегі партияның съезінде парламент спикерінің әлгіндей сөздері ел президенті А.Атамбаевқа ұнамауы әбден мүмкін. Өйткені Қырғызстан социал-демократиялық партиясына мерзімі аяқталып қалған А. Атамбаевтың өзі жетекшілік етеді және ол С.Жээнбеков «өзінің адамы» екенін сайлау науқаны кезінде сездіріп те жүрді. Мүмкіндігінше қолдау көрсетіп отырды. Соның арқасында С.Жээнбеков сайлаудың бірінші турында-ақ жеңіске жетті.
Кейбіреулер парламент спикерінің қызметтен кетуі билік басындағы кадрлық өзгерістердің басы болуы мүмкін дегенді айтады. Сондай-ақ қазіргі кезде ел парламенті таратылады деген әңгіме де шыға бастады. Бұл жай айтыла салған сөз емес сияқты. Себебі бүгінде Қырғызстан парламенті депутаттарының басым көпшілігі «Республика-Ата-Жұрт», «Онугуу-Прогресс», «Ата-Мекен» партияларының өкілдерінен тұрады. Бұл партиялар қазіргі билікке оппозициялық бағыттағы саяси ұйымдар және олар халық арасында беделді. Бұған мысал ретінде президенттік сайлауда «Республика-Ата-Жұрт» партиясынан ұсынылған кандидат Омурбек Бабановтың 34 пайызға жуық сайлаушылар дауысын иеленіп, екінші орын алуын келтіруге болады.
Чыныбай Тұрсынбеков төрағалық орынды босатқанымен, парламент депутаты болып қала беретінін мәлімдеген еді сонда. Оның орнына кім келетіні қазірге белгісіз... Ал бүгінде қырғызстандықтарды «Атамбаевтың жүргізген саясатын жаңа президент Сооранбай Жээнбеков жалғастыра ма?» деген сұрақ көбірек толғандыратындай. Кейбір ақпараттарға қарағанда, бұған дейін Атамбаевтың пікірлеріне құлақ асып келген Жээнбеков енді оның айтқандарына қарсы пікірлер де айта бастапты. Осыдан бірер апта бұрын А.Атамбаев үкіметке Қырғызстан тауарларын Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) елдері мен Қазақстаннан басқа елдерге сатудың жолын қарастыруды тапсырғаны көпшіліктің есінде. Жаңа президент С.Жээнбеков ЕАЭО елдерімен сауда-экономикалық қатынасты нығайтуға баса назар аударатынын бір емес, бірнеше рет атап өтті.
Қырғызстандық және шетелдік сарапшылардың пікірінше, «ескі» президент пен жаңа президенттің көзқарас-ұстанымдары алшақтап барады. С.Жээнбеков А. Атамбаевтың жолымен жүрмейтіні, оның айтқандарына құлақ аспайтыны қазірдің өзінде байқалып отыр. Өйткені жаңа президенттің «ескі жолмен» жүрмеуіне әддісі жоқ. Қырғызстанды Атамбаев басқарған жылдары елдің сыртқы саясаты нашарлады. Елдің ЕАЭО-ға мүше мемлекеттермен қарым-қатынасы ушығып кетті. Тіпті, Қытаймен де «сөзге келіп» қалды. Енді осының барлығын С.Жээнбеков қайта ретке келтіруі керек.
Бауырлас көршіміздің ішкі саяси жағдайы тұрақты деп айта алмаймыз. Ел аумағындағы әсіресе, Талас облысындағы ахуал қиындау. Сайлау аяқталғанына екі-үш апта өтсе де ондағы халық тыншымай тұр. Бірнеше мәрте шерулер өткізді, өңірдің бірқатар белсенділері ел астанасы – Бішкекке арнайы келіп баспасөз мәслихатын ұйымдастырды. Президент А. Атамбаевқа сайлау науқаны кезінде айтқан сөздері үшін облыс жұртшылығынан және қазақ халқынан кешірім сұрасын деген талап қойды.
Атап өтейік, бұрынғы президент Құрманбек Бакиевті биліктен тайдырған бас көтерулер алғашында дәл осы облыста басталған еді...
Әлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
