Таяуда Қарағанды шаһары күйші, атақты халық композиторы Аққыз (Мүгүлсім) Ахметқызының туғанына 120 жыл толуына орай тамаша кеш осы жайттарға куә қылған.
Домбыраның даңқын асқақтатқан ақ әженің құрметі үшін ұйымдастырылған өрелі кешке өнер саңлақтарының талайы жиналды. Шараға шыр-пыр болып жүрген күйшінің ұрпағы, өнер жанашыры Болат Тәкішев есімді азамат. Екі күнге созылған шаралар шеруі әуелі Кеншілер мәдениет сарайында баспасөз мәслихатынан бастау алды. Ол келелі жиынға Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, «Құрмет» орденінің иегері, өнертанушы, күйші Жарқын Шәкәрім бастаған ұлық өнердің рухани уәкілдері қатысты. – Кезінде Сәкен Сейфуллин, Қали Байжанов, Манарбек Ержанов, Мағауия Хамзин, Күләш Байсейітова сынды талант иелері өнерін ерекше бағалап, ХХ ғасырдағы дүлдүл күйші, халық композиторы Аққыз анамыздың алдында болып, 1967 жылы өнерімді көрсетіп, батасын алған едім.
Енді міне 50 жыл өткенде Жанғали бауырымның жанында жүріп, Арқаның керемет шертпе күйшілерінің ортасында болып мен де сахнаға шығып, үш ішекті домбыраммен күй орындап бердім, – дейді Жарқын Шәкірім. Ол небәрі жиырма жасында Аққыз күйшіден барып сұхбат алғанын айтады. Осыдан елу жыл бұрын «Орталық Қазақстан» газетінде жарияланған сол сұхбатты еске ала отырып: – Алдына барған музыкалық училищенің (қазіргі Тәттімбет колледжі) студенті, «Апа, күйіңізден үйретіңіз?» десем, «Біздің күйді қоя тұрып, әуелі Тәттімбет бабаңның күйлерін үйрен» деп, Тәтекеңнің екі-үш күйінен соң барып, өзінің күйлерін тартып, көрсеткен еді, дейді тағы.
Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Қазақ ұлттық өнер университетінің профессоры, дәулескер күйші Жанғали Жүзбаев болса, Аққыз Ахметқызының күй өнері туралы жазып, құрастырған «Мұңды қыз» кітабының тұсауын кесіп, кешті тізгіндеді. «Мұңды қыз» – Ақ әженің өз күйі. 14 күйі нотаға түсіріліп енгізілген екен кітапқа. Күйшінің шығармашылық мұрасының ерекшеліктері мен композиторлық кеңістігі жайлы тақырып мазмұны «Арқаның Аққызы» күй кешінде ашыла түсті. «Болашақ» баспасында қатталған қалың кітаптың іші қазына мен байлыққа сықап тұр.
Күй кешіне әдетте халық жинала бермейді. Ал аталмыш кешке Арқадан ағыл-тегіл жұрт
жиналған. Шертпе күй шеберінің күйлерімен бірге әндері шырқалды. Абыз кешті Ақын Дәулеткерей Кәпұлы Ақ әжеге арнаған өлеңімен ашып, ол өлең Аққыздың күйші Қалкен Қасымов тартқан «Жетім қыз» күйімен жалғасып жатты. Аққыз мектебінің ақ қыздары Гүлнар Шәріпова, Күлмара Рахымбекова шерткен күйлер де шер мен шаттыққа қатар ойысып отырды. «Тоқырауын толқындары» халықтық ән-би ансамблі С.Ақсұңқарұлының «Шайтанкөлі» мен А.Жұмашевтің «Ән мекені – Ақтоғайын» орындады. Облыстық «Күй керуен» шертпе күй орталығының төрағасы, күйші Қайролла Сәдуақасов Аққыз «Қосбасарының ІV түрін» тарт-
са, Тәттімбет атындағы өнер колледжінің оқытушысы, күйші Мадияр Сүлейменов «Қаршығалы кезім-айын» шертті.
Қазақ ұлттық ән өнерінде де өзгеше өрнек қалдырған Аққыз күйшінің «Сағыныш» әнін классик әнші Дәуренбек Әркенов шырқап салса, Балжан Серікболқызы «Қайран елім» күйін күңірентті. Өнертану ғылымының магистрі Манап Анықбеков тартқан Аққыз «Қосбасарының І түрі» де сәтімен шықты. Бұдан кейін Ақтоғай ауданындағы Аққыз атындағы балабақшаның тәрбиеленушілері өнер көрсетті. Ақ әжеге арналған өлеңдер оқып, күйшінің әнін салды. Амантай Жұмашев пен Нұрай Танабаев «Ақтоғай – алтын бесігім» әнін орындаса, кешті еліміздің Еңбек сіңірген әртісі, күйші, композитор Секен Тұрысбек «Ақ жауын» күйімен түйіндеді.
Мирас АСАН,
«Егемен Қазақстан»
Қарағанды облысы
