Қазір Астана қаласында 18 мемлекеттік кітапхана бар екен. Оның 7-еуі балалар мен жасөспірімдерге, 1-еуі зағип жандарға, қалғаны көпшілік оқырманға арналған. Кітапхана 10:00-ден 19:00-ге дейін жұмыс істейді. Ал қаладағы ең ірі кітап дүкендерінің бірі – «Меломан». Бұл сауда желісіндегі кітап дүкендері қаланың үш бірдей сауда және ойын-сауық орталығынан ашылған. Оның оқырмандармен жұмыс уақыты 10:00-ден 22:00-ге дейінгі аралықты қамтиды. Бұдан тыс кітап дүкенінде оқырман үшін қалаған кітапты алаңсыз оқуға барлық жағдай жасалған. Сондықтан болар кітапханалар мен басқа кітап дүкендерінен гөрі кешкі уақытта «Меломанға» келушілер саны өте көп.
Елордада «Игілік» қоғамдық қорының қолдауымен ашылып сағат 22:00-ге дейін жұмыс істейтін «Books and coffee» атты кітапхана мен кофехана қызметтерін үйлестірген өзгешелеу орталық бар. Оны 2009 жылы А.Л.Ким есімді корей ұлтының азаматы ашқан. Кітапханаға 10 мыңнан аса кітап қойылған. Оның 95 пайызы – ағылшын тілінде. Кітапханаға жазылу құны – жылына 4 мың теңге. Сондай-ақ мұнда ағылшын тілін үйрету мен дамытуға бағытталған клуб бар. «Books and coffee» кітапханасына келушілердің көбі студенттер мен ағылшын тілін үйренуші магистранттар. Сондағы тұрақты оқырмандардың бірі Айым Мұқаш қалада түнгі уақытта жұмыс істейтін кітапхана болмағандықтан және өзінің ағылшын тілін игеруін дамыту мақсатында жұмыстан кейін аталған орталыққа жиі келетінін айтады. Бұл мемлекеттік кітапханалардың оқырман сұранысын толық қанағаттандырып отырмағанын көрсетеді. Әрине, белгілі жұмыс кестесіне сәйкес мемелекеттік кітапханалардың басым бөлігі таңғы 10:00-ден кешкі 19:00 дейін ғана ашық тұрады. Ал қала тұрғындарының белсенді бөлігі күндізгі уақытта жұмыста болатыны белгілі. Тіпті қаладағы 40-қа жуық жоғары оқу орындарының өзінде студенттер күндізгі бөлімде оқиды. Демек, кітапхананың жұмыс тәртібін ұзарту және біртіндеп тәуліктік режімге көшу оқырман үшін ауадай қажет. Бұл туралы Астана қаласындағы «Қазбілім» орталығының директоры Аятжан Ахметжан былай дейді: «Қала – күйбең тіршіліктің ортасы. Сондықтан бір уақ арқаны кеңге салып, кітап оқитын рухани ортаның болғаны өте маңызды. Сол үшін тәуліктік кітапхананың болуы қажет деп ойлаймын. Өйткені кітапхана – кемел руханияттың бастауы. Ал біздегі кітапханалар кітап оқитын орта емес, мұражайға айналып барады».
Өркениетті елдерде бұл жүйе жолға қойылған. Мәселен, Еуропа елдерінде студенттерге арналған 24 сағаттық кітапханалар өте көп. АҚШ-тың Массачусетс штатындағы Маканустел университетінің өзінде түнгі уақытта үш бірдей, атап айтқанда, Barker, Dewey және Hayden кітапханалары қызмет көрсетеді. Онда оқырман үшін барлық жағдай жасалған. Түнгі кітапханада сканер, ксерокс, Athena компьютерлері және Athen принтері, ванна бөлмелері мен ыстық және суық су диспенсері, сауда автоматтарында түнгі тағамдар, бұдан тыс оқырмандар демалуға арналған арнайы бөлмелер де бар.
Сондықтан отандық кітапханалар жүйесін оқырмандарға қолайлы етіп қайта құру мәселесі өте өзекті. Бұл «бүгінгі буын кітап оқымайды» деген жалаң айыптауға қарағанда, нақты іс-әрекеттің көрінісі болар еді.
Айжамал КӨПЕЕВА
