Қазақстан • 17 Қаңтар, 2018

«Тәуелсіздік дәуірі». Тәуелсіз елдің ренессанстық тарихы

1015 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Кезінде бүгінгі Түркия мем­ле­кетінің іргетасын қалаған Ататүрік тарихи зерттеулерде объек­тив­тілік қағидасын ұстанудың маңыз­дылығын: «Тарихты жазу, тарихты жасаудай маңызды. 

«Тәуелсіздік дәуірі». Тәуелсіз елдің ренессанстық тарихы

Жаз­ған Жасағанға адал болмаса, өзгер­мейтін ақиқат адамды таң­ғал­­ды­ратын сипат алады» деген сөз­дерімен түсіндірген. Ата­түріктің осы аксиомасы Ұлы Дала кеңістігінде Елбасының еңбегімен дәлелденуде.

Қазақ елінің тәуелсіздік алған­нан бергі кезеңі – еліміздің мың­жыл­дықтар тарихының шын мә­нін­дегі қайта өрлеу, яғни «ренес­санстық» дәуірі болды.

Көшпелілер өркениеті мен оты­рық­шылық мәдениеттің тоғы­сын­дағы Ұлы Дала тарихын тәуелсіз санамен, ұлттық ұстанымда саралау тек тәуелсіздік кезеңінде ғана іске асты. Бұл жерде тәуелсіз тарих жасаудағы тұлғалық фактор басым болды.

Мемлекет тарихын көрнекті тұлғалар арқылы зерделеу – қазақ­тың байырғы таным-түсінігінде ертеден қалыптасқан дәстүр. Қазақтың шежірелік зердесінде тарих ұдайы жеке тұлғалардың өмір дерегі арқылы танылып отырады.

Ақиқатында ұлт болып қалып­тасуы­мыздағы ұлы тұлғалардың ай­рық­ша орын алатындығы сан ғасыр­лық тарих парақтарында қатталып жатыр. Бұдан шығатын түйін: «Тарихты тұлғалар жасайды!».

Қазақстанның тарих ғылымы мектебі кеңестік кезеңде қалып­тасты десек те, тарихымызды ұлт­тық көзқараста қайта тұжырымдау, отандық тәуелсіз тарих ғылы­мын қалыптастыру Қазақстанның бірінші жаңғыру кезеңінде, яғни тәуелсіз мемлекетіміздің дүниеге келуі­мен жүзеге асқан үдеріс. Елба­сының тарихқа, саясатқа, мемлекет дамуына, экономикаға байланысты еңбектері ұлттық тарихты зерделеудің жаңа методо­логиялық базасы десек артық айтпаспыз.

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары жаңадан еңсе тіктеген жас мемлекет үшін сын сағаттар мен сын­дарлы сәттерге, болашақты бол­жап болмайтын, бірақ тарих беттеріне қатталып жатқан тағ­дыр­шешті қадамдарға толы болды. Осындай сәтте мемлекеттің жауап­кер­шілігін мойнына алатын, тәуе­келі жететін тұлғаның қолын­да болуы тиіс екендігін сол кезең­нің шындығы дәлелдеп берді. Мем­ле­кеттің басқару жүйесін рефор­ма­лау, президенттік биліктің өкі­лет­ті­лігін нығайту – Елбасының тари­хи күрделі кезеңде қолға алған нәтижелі шешімі. Мысалы, тәуел­сіздік ая­сында – 1990 жылдан бас­тап 2000 жылға дейінгі аралықта Қа­зақ­­­стан Республикасының Пре­зи­­­денті Н.Назарбаевтың бас­шы­­­­лы­­­ғы­мен елімізде 5000-нан ас­там акті қабылданды, оның ішін­де – 970 заң, 2700 жарлық, 370-тен астам қаулы, 900-ден ас­там өкім бар. Сондай-ақ Елбасы 10 мем­­­лекет­тік бағдарламаға қол қой­­ған. Осы қа­был­­данған ма­ңызды құжат­­тар сол бір күрделі кезең­де мем­ле­­кет­­ті­лі­міздің тұрақ­талуына негіз жасады.

Елбасының тәуелсіздік алған­нан бергі кезеңдегі дүниеге әкел­­ген «Әділеттің ақ жолы», «Тарих толқынында», «Ғасырлар то­ғы­сында», «Қазақстан жолы» ең­бектері шын мәнінде отан­дық тарих ғылымына жаңа методо­логиялық серпін берді. Президент Отанымыздың қазіргі замандағы аса күрделі, сонымен бірге нәти­желі дамуына қатысты тарихты кезінде отандастарымыздан үлкен бағасын алған «Қазақстан жолы» еңбегінде тұжырымдады. Ал бүгінгі қалың оқырманға, оның ішінде ел болашағы жастарға жол тартқан «Тәуелсіздік дәуірі» туындысы – еліміздің бүгінгі дамуын жан-жақты қамтыған, өзек­ті тұжырымдар жасалған Қазақ­­станның қазіргі заман тарихы.

Тәуелсіз Қазақстан жағдайында Елбасы Н.Назарбаев азат елдің азат тарихын жасаушы һәм жазушы тұлға. Мұның айқын дәлелі ретінде жоғарыда аталған мемлекетіміздің қалыптасу кезеңдерінде толғамды тұжырымдары мен орамды ойлары кестеленген іргелі еңбектерін айта кеткеніміз абзал.

Әлемдік тәжірибеде өз елінің тарихына канондық негізде туынды арнаған ұлт көшбасшылары жоқ емес. Мәселен, Джавахарлал Неру, Ли Куан Ю, Уинстон Чер­чилль, Махатхир Мохамад сынды әлемдік саясатта өз елдерін өрге сүйреген қайраткерлер ұлт­тық жетістіктерін тарих парағына таңбалап қалдырды.

Осы тұрғыда Елбасының «Тәуел­­сіздік дәуірі» туындысын парақ­таудан түйген ойларымды негіздей кетсем.

Біріншіден, аталған іргелі ең­бекте мемлекетшілдік ұстаным, елдік сана, ұлттық рух ұтымды үйлесім тапқан. Қазақстанның тәуел­сіздік шежіресіне көз жүгірт­кен әр адамға бұл кітап жол бас­таушы болары сөзсіз.

Екіншіден, гуманитарлық ғылым­дар, оның ішінде отандық тарих ғылымының алдағы мін­деттерін айқындау, методоло­гиялық тұрғыдан жаңару Елбасы еңбегінен басталуы тиіс.

Үшіншіден, мемлекетіміздің саяси бағдары, дипломатия, халық­ара­лық байланыстар және әлемдік қоғам­­дастықтағы Қазақстан беделі сын­ды маңызды мәселелер тари­хи-та­ным­дық тұрғыда ай­шық­талған.

Төртіншіден, Елбасы­ның жоралы жолдаулары мен үн­деулері, мемлекеттік маңызы бар бағ­дар­лама­лар және олардың орындалуы мен нәтижелі көрініс­теріне осы еңбектен куә боламыз.

Бесіншіден, дербес мемлекет­тердің ішінде ел астанасын ауыс­ты­рып, жаңадан астана салу сын­ды батыл қадамға барған елдер сирек. Ал Елбасы бұл күр­меуі қиын күрделі істі сонау 90-жыл­дар­дың басында-ақ қолға алды. Бүгін­де еліміздің жүрегі Астана бар­лық жетістіктеріміздің бастауы­на айналды. Бұл – Мемлекет басшы­сы­ның есімімен тікелей байланысты тарихи шешім. Елбасы еңбегінде осы игілікті істі әсерлі суреттеген.

«Мемлекетіміздің дүниеге келуі. Қазақстанның бірінші жаң­ғы­­руы (1991-1995 жылдар)», «Ұлы бетбұрыс. Қазақстанның екін­ші жаңғыруының басталуы (1996-1999 жылдар)», «Қияға құ­лаш сермеу. Қазақстанның екін­ші жаңғыруы (2000-2010 жылдар)», «Қалыптасқан мемлекет. Қазақстанның үшінші жаңғыруы (2010 жылдар)» сынды төрт тарау­­­дан тұ­ратын еңбекте тәуелсіздік ше­­­жі­ресін айқындаушы деректер мен мәліметтер кеңінен қамтылған.

«Тарихты таразылай отыра, ақылға сала отыра, асыра сая­си­лан­дырудан сақтануымыз керек... Менің терең пайымдауымша, Қазақ­станның ұлттық тари­хы біз­дің қоғамды біріктіру, көрші елдер­мен достық және өзара түсі­ністік қағидаттарына негіз­делуі тиіс». Бұл – Елбасының тағы­лым­ды еңбегінде айтылған тұжы­рым. Демек, Президент еңбегінде негіз­делген маңызды мәселелер отан­дық тарихымыздың дамуына бағыт-бағдар болатыны анық.

Мейір ЕСКЕНДІРОВ,
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің ректоры

СЕМЕЙ