Қыздар университеті «ұлттық» атанса, несі айып?

Ақын Ғафу Қайырбековтің «Алматыда көшесі бар Гогольдің...» деп басталатын атақты өлеңіндегі: 

«Айхай шіркін, 
Алматыда көктемде, 
Аппақ күміс ай сәулесін төккенде. 
Сол көшемен жібек толқын секілді 
Тамаша ғой қыздар көшіп өткенде», 
деген жолдарына арқау болған Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық уни­верситеті бүгінде еліміздегі әлем таныған, жер жүзінің көптеген жо­ғары оқу орындарымен байланысы бар іргелі білім ордасына ай­налып отыр. Алғаш 1944 жылы ашылған кезінде қазақ тілі мен әде­биеті, тарих, физика-математика деген үш мамандық бойынша білім беруді бастаған институт жылдар өте келе біртіндеп ұлғайып, тәуел­сіздік жылдарында университет дәре­жесіне жетті. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педа­го­гика институты ашылғанда, оған хал­қымыздың Қаныш Сәтбаев, Мұх­тар Әуезов, Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов, Ілияс Омаров сияқты көрнекті тұлғалары мен өнер-білім саласындағы қайраткерлері қызу қол­дау көрсетіп, ақ тілектерін білді­ріп еді. Сол кезде М.Әуезовтің «Тәңір жаз­са, бұл институт қазіргі және бо­ла­шақтағы қазақ қыздарының шам­шырағына айналады. Осы шамшырақтың жарық сәулесі ешқашан сөнбесін дейік» деген болатын. Ұлы жазушының аузы дуалы екен, оқу орны шынында да осы жылдардың бәрінде білім жолын қуған, ұстаз болуды мұрат тұтқан қазақ қыздарының шамшырағына, қасиетті қара шаңырағына айналды. 

Қыздар білім алатын жоғары оқу орнына Елбасы Нұрсұлтан Назар­­баев­ ерекше қамқорлық жасап келе­ді. Осы орайда еске түседі, 1991 жыл­­­дары Кеңес Одағы ыдыраған тұста бұл институттың басына да қара бұлт үйіріліп, оның күні аяқ­талуға шақ қалған еді. Себебі бұ­рын­ғы КСРО-дағы, қазіргі ТМД ел­деріндегі тек қана қыздар оқитын бі­лім ордалары жаппай жабыла бас­тады. Бірақ Президенттің тікелей қол­дауы мен қорғауы арқасында Қа­зақ қыздар педагогикалық инс­титуты аман сақталып қалды.

Бұдан кейінгі жылдары оқу орны тек жоғары өрлеумен келеді. Оның ғи­мараттары қатарына бірнеше кор­пус қосылды. Бүкіл әлемді жай­лаған дағдарыс салқыны тиіп тұр­ғанына қарамай, «Студенттер үйі» ком­фортабельді жатақхана, «Қазақ аруы» су­бұрқағы мен бассейн салын­ды. Бүгінде мұнда қыздар тарихынан сыр шертетін «Ақтұмар» мұражайы, үлкен кітапхана үйі, спорт кешені жұмыс істейді. 

Осы жылдарда институт мәрте­бесін де өзгерт­ті. Ол 2008 жылы 11 қыр­күйекте Үкі­меттің қау­лысымен уни­верситет атанды. Бір қолымен бі­лім нәрімен сусындатса, бір қо­лымен бесік тер­бететін қазақ ару­ларын даяр­лайтын оқу ор­ны Ел­басы қамқорлығымен жылдан-жыл­ға даму­дың даңғыл жолына бет бұ­рып келеді. Бұған уни­верситеттің әлем­нің көптеген жоғары оқу орындарымен тығыз байланыс жасап, халықаралық оқу және академиялық ұтқырлық негізінде өткі­зіп келе жат­қан машықтану жұмыстары дә­лел. Айта­лық, Лондон басқару және студенттермен ал­масу ғылым ака­демиясы (Ұлыбритания), Бо­рис Гринченко атындағы Киев уни­верситеті, Т.Шевченко атындағы Ұлт­тық Киев университеті (Ук­раина), Пендидикан Сұлтан Идрис уни­верситеті (Малайзия), Герцен атын­дағы Ресей мемлекеттік педа­гогикалық университеті (Ресей, Санкт-Петербург), Кастамону уни­верситеті (Түркия), Шяуляй уни­верситеті (Литва), Экономика, бас­қару және құқық институты (Ресей, Татарстан), Санкт-Петербург мемлекеттік психология және әлеуметтік жұмыстар институты (Ресей, Санкт-Петербург), Шыңжаң педагогикалық университеті (Қытай), Сумы мемлекеттік уни­верситеті (Украина), Чуку­ров мем­лекеттік университеті (Түркия, Адана қ.), Нигде университеті (Түр­кия, Нигде қ.), мемлекеттік уни­верситеті (АҚШ, Миссиссиппи), Эсто­ния әлеуметтік-гуманитарлық университеті (Эстония, Таллин қ.), Том политехникалық универ­ситеті (Ресей), Халықаралық педаго­гикалық білім және ғылым академиясы (МАНПО) (Ресей, Мәскеу қ.), Ұлтаралық біліктілікті көтеру жә­не ғылыми ақпарат орталығы (Гер­мания, Дюссельдорф қ.). Міне, уни­верситет сайтында ілулі тұрған бұл деректің растығын сол жерде оқитын магистр-докторанттармен қатар, таныс мұғалімдер арқылы да құлағымыз естіп, көзіміз көріп отыр. Мұнда Қазақстандағы жоғары оқу орындарымен де бір семестр жақсы оқитын студенттер алмасу жұмысы жақсы жолға қойылған. 

Оқу орнының алғаш құрылған күні­нен бастап есептегенде, универ­ситетті 60 мыңнан астам студент бітірген екен. 700-ден астам про­фессор-оқытушылар құрамы жұмыс істейді. Бүгінде университетте заманауи талаптарға сай кредиттік технология жүйесі негізінде 43 мамандық бо­йынша 9000-ға жуық студент білім алады. Сондай-ақ 22 магистрлік және 4 докторантура мамандықтары бойынша кадрлар дайындалады. Университеттің жетістіктері мен үздік көрсеткіштері бағаланып, 2013 жылы «Сала көшбасшысы» Ұлттық сертификатымен марапатталды. Осы мәліметтермен қатар Қыздар уни­верситеті Ұлттық рейтинг бойынша педа­гогикалық жоғары оқу орындары арасында алдыңғы қатарды иеленіп келе жатқанын баспасөз беттеріне шыққан материалдардан байқап келеміз. 

Осы университеттегі музыка пә­ні­нің мұға­лім­дерін даярлайтын музыка факультеті туралы айтпай кету мүмкін емес. Белгілі композитор Бақытжан Байқадамов басқарған бұл факультетте 1968 жылы Ескендір Хасан­ғалиевтің ұйымдастыруымен құрылған «Айгүл» квартеті кейін Марат Балтабаев жетекшілік ететін вокалды-аспаптық ансам­бльге айналып, 1970-1980 жылдары Бүкіл­одақтық жастар сыйлығының лау­реаты, ха­лық­аралық, респуб­ликалық байқаулардың жүл­дегері атан­ды.

Қазір бұл өнердің өрісі ұлғайып, елі­мізге әйгілі «Айгүл» ансамблі, «Ұлар» ұлт аспаптар оркестрі, «То­мирис» би тобы, 150 адамнан тұра­тын үлкен хор, «Өнер – жастан» опе­ра студиясы және «Жан сарайы» драма театры, «Тек қана қыздар» көңілді тапқырлар клубы бар. Елі­міздің әр облысында жалғасын тауып келе жатқан тек аруларымызға ар­налған танымдық «Қыз Жібек» клу­бы қазірде қоғамдық бірлестікке ай­налды. 

Тек қана бұл емес, мұндағы ғы­лыми-зерттеу жұмыстары бойынша студенттердің де биіктен көрініп ке­ле жатқанын байқауға болады. Ал спорт ареналарында атой салып жүрген Майя Манеза, Карина Гори­чева, Айзада Мұхитова, Дидар Әділ­нұр секілді көптеген жеңімпаз қыздарымыз жөнінде сөз басқа! 

Ақын Серік Қалиев өзінің «Ару­лардың кие қонған мекені» деген өлеңінде: 

Әсемдікке іңкәр еткен гүл мекен,
Парасаты, адалдығы үлгі екен.
Ана ардақтап, қыз сыйлаған халқымның, 
Дәлеліндей дараланған бұл мекен, 
дегеніндей, расында қазіргі өсіп-­өркендеуіне қарап, Қазақ мем­ле­кет­тік қыздар педаго­гикалық уни­вер­ситетіне «ұлттық» дәреже берілсе, несі айып дейміз. Қайта ақын, сазгер, атбегі Қажытай Ілиясұлы айтқандай,
Жайлаудың бірің бейне – қоңыр гүлі, 
Аққудың бірің құдды көгілдірі. 
Әркімді жер шетінен іздеп, тауып, 
Құраған қалай, қайтіп өмір мұны?! 
– деп таң қалмай ма? 

Секен ТҰРЫСБЕК,
республикаға еңбегі сіңген ­әртіс,
­күйші-­­композитор