Ол кезде кеңестік идеология болғандықтан мемлекеттің саясатына қарсы келетін әр сөзді жіті қадағалап отыратын. Бірақ редакторлардың өз мүддесі болатын. Ол алдына келген шығарманы жақсы етіп шығару, я нашар шығармалардың жарық көруіне жол бермеу. Мен білетін мықты редактор – Бексұлтан Нұржеке-ұлы. Ол кісі менің екі кітабыма редактор болды. Өзі баспаның бас редакторы еді. Сонда әр сөздің өз орнында тұруына, әр сөйлемнің дұрыс құрылуына аса мән беретін.
Редакторлық деген – адам бойындағы қасиет. Жазушы өзі сезбеген, білмеген дүниені редактор түйсігімен сезіп, көре алады. Басы артық сөз, тіпті, бір оқиға шығармадан оқшау, бұлтиып тұруы мүмкін. Тіпті керісінше оқиғаларды байыта түсіп, қаламгер көтерген мәселені дамытуға тура келеді. Осындай ескертулер жазушы үшін керек. Редактор қатал, әрі жанашыр. Жазушыға жамандық ойлағаннан шүйлікпейді. Керісінше жақсысын жарқыратып көрсетуге күш салады. Кеңес заманындағы редакторларда осы қасиет болды ма білмеймін. Бірақ дос-редакторлар болды.
Әбдіжәміл Нұрпейісовтің «Қан мен тер» романы өндіріске кетіп бара жатқанда, Зейнолла Қабдолов бірнеше жеріне ескерту айтыпты. Сонда Нұрпейісов өндірістегі жұмысты тоқтатып қойып, романын түзеді. Қадыр Мырзалиев «Жұлдыз» журналына жұмысқа тұрғанда Қалихан Ысқақтың тартпада жатып қалған «Қоңыр күз еді» повесін тауып алып, журналға бастырады. Кейін сол шығармасынан бастап Қалихан Ысқақтың аты шыға бастайды. Бұл көре білу. Жақсы шығарма тартпада неге ұзақ уақыт жатып қалған? Соны көре білетін редактордың болмағанынан. Бұған әдеби таным, талғам керек.
Әдеби редакторлық деген, тіпті мемлекет мүдделі болатын кәсіп. Өйткені әдеби редактор болса, қазіргідей халтура қаптап кетпейді. Я жарымжан, шикі дүниелер шықпайды.
Несіпбек ДӘУТАЙҰЛЫ,
жазушы
