Ой елегенін өткізетін болсақ, заңды түрде сайланған елдің қазіргі басшысы Ильхам Әлиевтің конституцияда белгіленген президенттік мерзімі әлі аяқталған жоқ. Әзербайжандағы саяси-экономикалық жағдай орнықты, кейбір мемлекеттердегідей оппозициялық партиялар мен саяси ұйымдар ереуілдетіп, билікке талаптар қойып жатқан жоқ. «Түрлі-түсті төңкерістердің» иісі де сезілмейді. Қысқасы, билік елдегі барлық жағдайды бақылауда ұстап отыр.
Сонымен ол қандай себептер? Біріншіден, кезектен тыс президенттік сайлау өткізу елде маңызды саяси және әлеуметтік-экономикалық реформаларды іске асыруға қосымша мүмкіндіктер ашады. Екіншіден, жылдың басында сайлау өткізуге ұмтылу әлемдік тәжірибеде бар. Өйткені ол жаңа қаржы жылында президенттің өз өкілеттігін орындап шығуына жағдай жасайды. Әсіресе бұл экономикалық себептерге қатысты. Үшіншіден, биылғы жылдың мамыры мен желтоқсан айлары аралығында Әзербайжанда халықаралық маңыздағы көптеген ірі іс-шараларды өткізу жоспарланып отыр. Олардың қатарында Әзербайжан мен Ресей елдері басшыларының қатысуымен өтетін халықаралық гуманитарлық форум бар. Аталған форум Әзербайжан демократиялық республикасының құрылғанына 100 жыл толу құрметіне арналады.
Әзербайжан президентінің қоғамдық-саяси мәселелер бойынша көмекшісі Әли Гасановтың мәлімдеуінше, билік президенттік сайлау еркін, ашық және әділ өтеді деген сенімде. Сондай-ақ саяси науқан елдің ұлттық заңнамалары мен халықаралық нормаларына сәйкес келуі тиіс. Жергілікті сарапшылардың болжамына қарағанда, өз өкілдерін кандидаттыққа ұсынған оппозициялық партиялардың ешқайсысы қазіргі президент И.Әлиевпен бәсекелесе алмайды. Еуропалық әлеуметтанушылардың мәліметтері бойынша, қазіргі үкіметтің саясатын Әзербайжан азаматтарының 81 пайызы, ал И.Әлиевтің жеке өзін республика халқының 85,2 пайызы қолдайды.
Әзербайжанның орталық сайлау комиссиясы 27 ақпанда «Ени Азербайджан» партиясынан ұсынылған Ильхам Әлиевті президенттікке кандидат ретінде ресми тіркеді. Бес жылда бір өтетін бұл саяси бәсекеге, сондай-ақ «Народного фронта целостного Азербайджана» партиясынан Гудрат Гасангулов, «Национального движения воздрождения» партиясының өкілі Фарад Гулиев, өзін-өзі ұсынушы Асиф Мамедов және басқалар қатысуға ниет танытып отыр. Президенттік сайлауда қазіргі президенттің сайлаушылар қолдауына көптеп ие болатынын елдегі саяси партиялардың, оның ішінде билікке оппозиция партиялардың жетекшілері де іштей сезетін сияқты.
Сайлаудың қалай өткенін, кандидаттардың қанша пайыз дауыс алғанын халықаралық байқаушылар мен елдің ресми орындары баға беріп, нәтижесін айта жатар. Дегенмен... Кейбір халықаралық ұйымдар тарапынан баспасөз бостандығына байланысты сыни пікірлерде жоқ емес. Алайда ресми Бакудің бұған қарсы келтіретін уәждері жеткілікті. Мысалы, елде сөз бостандығы және ақпарат тарату мәселесі қамтамасыз етілген. Қоғамда БАҚ-тың рөлі мен ережелерін реттейтін заңнамалар базасы жетілдірілген. Бірнеше жүздеген газет басылып шығады, ондаған телеарналар мен ақпарат агенттіктері жұмыс істейді. Интернетті пайдаланушылар саны 80 пайыздан асады. Өзге мемлекеттердегідей, БАҚ қызметкерлері заңнама талаптарын бұзған жағдайда, ол заңға сәйкес жауапкершілікке тартылуы тиіс.
Жоғарыда атап өткеніміздей, Әзербайжанда кезекті президенттік сайлауды осы жылдың қарашасында өткізу жоспарланған еді. Ильхам Әлиевтің сайлауды 11 сәуірде өткізу туралы өкімі көпшілік күтпеген оқиға болғаны рас. Бірақ мұндай сөз 2016 жылдың қарашасында-ақ айтыла бастаған-ды.
Ал Baku Network сарапшылар кеңесінің жетекшісі Эльхан Алескеровтің пікірінше, президенттік сайлауды күз маусымынан көктем мезгіліне ауыстыру сайлаушылардың дауыс беруге көптеп келуіне оң ықпал етеді. «Cайлау өтетін күнге дейін әлі бір айдан астам уақыт бар, – дейді ол осы мәселеге қатысты. – Бұл өз кандидаттарын ұсынған партиялардың ұйымшылдық танытып, сайлауалды насихат жұмыстарын жүргізулеріне жеткілікті. Екінші жағынан, Наурыз мейрамынан кейін ел аумағы ерекше құлпырады, көктем келіп, тал-теректер бүршік жарады. Осы да сайлаушылардың өз таңдауларын жасау белсенділігін арттыра түседі».
Әлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
