Мәселен, Түркия. Көп қабатты үйлердің шатырында күн, жел энергиясынан қуат, жылу алатын қондырғылар бар. Бір қалыптан шыққан қызыл цистерналарға жаңбыр суы жиналады. Ішуге арналмағанымен, техникалық қажеттілікті өтейді. Ал қысты күндері күн энергиясы қондырғысы арқылы үйге жылу береді. Бүгінде ақшасы қалтасына сыймай, шекесінен шеруен атып отырған ешкім жоқ.
Үнемделген ақшаның жұмсалатын жері жетеді. Өте ұсынықты неміс халқы қыс айларында үйді жылыту үшін біздікіндей тонналап көмір жақпайды. Он-он бес қабатты үй астындағы жертөледе жылу қазандығы бар. Ағашты өртеп, одан алынған жентектелген көмірді пайдаланып қажетті жылуды алады. Біздегі коммуналдық жүйедегі кемшілік, Кеңес Одағы кезінде ЖЭО-дан әр үйге шақырымдап жылу трассасы тартылды. Жолда бойынан жылу қашатын құбырлар үйлерге жеткенше коммуналдық төлемді әлденеше есеге көбейтіп жібереді. Осының бәрі біздегі бей-берекет тірлікке жаңаша қарауды талап етуде. Бүгінде Қызылорда облысы да күн және жел стансаларының жетістігін көруге таяу. «Ақылды қала» («Smart city») жобасы бойынша Қытайдың «СNEEC» мемлекеттік инженерлік компаниясымен жұмыс жүріп жатыр. «Ақылды үй» дегеніңіз Қытай мемлекетінде көдедей көп. «СNEEC» компаниясы тәжірибесі толысқандықтан әлемдегі жетпістен астам мемлекетке жылу, жел және күн стансаларын салып беріп, көздерін ашып келеді.
Ал жел өтіндегі Қызылорда облысы күн энергиясын өндіруден алдына ешкімді салмайды. Жазғы шілдеде оттағы табадай жан біткенді бір тарының қауызына сыйдырып жіберетін аптабы күн сайын соғатын, ашуына мінсе аттылы кісіні ықтырып жіберетін желі және бар. Қытайлық компания осы жағын есепшотқа салып, тәуекелге мініп отыр. Сонымен қатар «Ақлақ» су тоспасынан электр стансасын салса, 20-25 мегаваттық қуат көзін алуға болады екен.
Ақылды елдерде қоқыстарды да кәдеге асырады. Қытайдың «Huawei» компаниясы қоқыстарды өңдеуден бөлек, қалдықтарын өртеп, одан да жылу алмақ.
Бүгінде облыста мемлекет-жекеменшік әріптестігі негізінде жұмыс істеу жақсы жолға қойылған. Қытайдың әлемге танымал компаниясы «Ақылды қала» жобасын жүзеге асыруда дарияның сол жағалауындағы жаңа қала аумағында жұмыс істемек. Осылайша әлемдегі дамыған елдердің қол жеткізген тамаша жетістіктері өмірімізге дендеп еніп келеді.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
Қызылорда облысы
