Табиғатқа құштарлық пен жан рахатын іздеу жолындағы талпыныс замандар өте келе жаһанда туризм ұғымын қалыптастырғаны хақ. Қазір туризм индустриясы әлемдегі мол табыс әкелетін майшелпекке айналған. Яғни адамның жер тану мен алаңсыз демалуына кез келген қаржыны қиып бере салатындығы табиғаты әсем өңірлер мен мәдениеті бай ел үшін қазынасын толтыруға таптырмайтын мүмкіндік болып отыр. Сондықтан да туризмнің дамуына дүние жүзінің барлық мемлекеті мүдделі. Өйткені туризмнен түсетін табыс мұнай мен көлік өндіруден кейінгі үшінші орында тұр.
Дүниежүзілік туризм ұйымының деректері бойынша туризм индустриясы ғаламшардағы жалпы ұлттық өнімнің оннан бір бөлігін құрайды екен. Әлемдегі инвестиция айналымының 11 пайызы да осы туризмді дамытуға бағытталған. Ал адамзатты жұмыспен қамту жөнінен де туризм индустриясы алдыңғы орында, мысалға, жыл сайын жаңадан ашылатын он жұмыс орнының әрбір тоғызыншысы осы саланың еншісінде. Өкініштісі, дүниедегі жағрапиясы жұмаққа бергісіз, табиғи климаты тамаша елдің бірі бола тұра Қазақстандағы туризм индустриясы бәсекеге қабілетті бола алмай келеді.
Оның бір дәлелін сыртқы елдердің демалыс орындарына салынған миллиондаған қаржының көлеміне қарап бағамдауға болады. Дерек бойынша отандастарымыз шетел курорттарында демалуға жыл сайын 2 млрд (!) АҚШ долларына жуық қаражат жұмсайды екен. Яғни қазақстандықтардың маңдай термен тапқан қаржысының қызығын басқалар көріп отырғанын мойындауымыз керек. Бұл дегеніңіз, туризмі дамыған елдердің экономикасына салынған инвестиция. Ал осы мол қаржыны ішкі экономикада айналысқа жіберуге не кедергі? Бұл енді мүлдем басқа әңгіме.
Бірақ ауызды қу шөппен сүрту әділетсіз болар еді. Қазір еліміздегі туризм саласының дамуы қалыпты деңгейде. Әсіресе Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауында ішкі және сыртқы туризмді дамытуға байланысты айтылған тапсырмалардың іске асырылуы негізінде жұмыс жанданып отыр. Қазақстанның туристік әлеуетіне әлемнің ықыласы ауған кезең ретінде былтырғы ЭКСПО көрмесінің өтуін айтуымызға болады. Яғни былтыр жаз бойы елімізге 7 миллионнан астам турист келген екен. Бұл бұрынғымен салыстырғанда келушілер қатарының 18 пайызға артқанын айғақтайды. Сондай-ақ ішкі туризмнің үлесі де артып, туған жердің табиғатын тамашалап, көрікті мекендерді аралайтын отандастармыздың қатары 20 пайызға өсіп, шамамен 6 миллион адамды құраған.
Жақында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Алматы облысына жасаған жұмыс сапары барысында Алакөл көлінің туристік әлеуетін көзімен көріп, еліміздегі туризм индустриясының дамуына қатысты жиын өткізген болатын. Осы жерде еліміздің туристік әлеуетін арттыруға қатысты мәселелер талқыға түсті. Әсіресе Алакөлге турист тарту мен демалушылардың келуі мен лайықты демалуларына қажетті сервистік қызмет көрсетуге қатысты кейбір проблемалардың басын ашып, тиісті сала басшыларына тапсырмалар берді.
– Алакөл – біздің Қазақстанның туристері көптеп келетін жер болуы керек. Дәл елдің ортасында, Алматыға да жақын, Қарағанды мен Астанаға да аса алыс емес, мына жақтан Балқаш пен Жезқазғанға да жақын деуге болады. Бұл – шипалы көл. Емдейді. Өте қажетті жер. Қазақстандықтар осы жерге келіп демалулары керек, – деді Елбасы Алакөл ауданының орталығы Үшарал қаласында өткен жиында.
Елбасы айтқандай, Алакөл жағалауындағы демалыс орындарының аты әлемге танымал. Бұл жерге келетін демалушылар саны жыл сайын артуда. Алакөлдің шипалы суының даңқы көрші Ресей, Өзбекстан, Қытай елдерінен асып, Еуропа туристерін қызықтыра бастаған. Келушілердің көбеюі аймақтағы туристік нысандардың дамуы мен инфрақұрлымының жақсаруына да ықпал етіп отыр.
Отандық туризмнің даму көрсеткіштері бойынша Алматы облысында қолға алынған жұмыстар ауыз толтырып айтарлық. Соңғы 4 жыл ішінде бұл салада ілгерілеу бар. Аймақта туристік қызмет көрсету көлемі екі есеге өскен. 2017 жылғы есеп бойынша туристік қызмет көрсетуден бюджетке 8,3 миллиард теңге табыс келген. Облыс әкімі А.Баталовтың айтуынша, биыл бұл көрсеткіш одан әрі жақсарып, 10 миллиард теңгеге дейін табыс табу болжанып отыр. Бір ғана Алакөлге келетін туристер саны 1 миллион адамға жетпекші. Ал мұнда демалушылар үшін барлық жағдай қарастырылған.
– Алакөл көлінің жағалауында демалушылар қатарының жыл сайын артуына байланысты 2017 жылы «Жетіген – Достық – Жетіген» маусымдық темір жол қатынасы ашылған болатын. Бұл мақсатта жергілікті бюджеттен 85 млн теңге бөлінді. Тасымалданатын жолаушылардың болжамды саны 60 мың адамды құрады. Пойыздың қатынау кестесі 20 маусым мен 30 тамыз аралығын қамтиды. Ал туристерді Алакөл көлінің жағалауына қолайлы жеткізу үшін Үшарал қаласында әуежай қолданысқа берілді. Құрылыс жұмыстарына 896,9 млн теңге қаражат бөлінді. «Астана – Үшарал – Астана» әуе бағытын субсидиялау өткен жылы 173 млн теңгені құрады, тасымалдауды аптасына 3 рет «Жетісу» әуе компаниясы атқарды, – дейді Алматы облысының әкімі Амандық Баталов.
Бұл іс биыл да жалғасын тауып отыр. Күні кеше Елбасы Ақши ауылындағы жаңа темір жол вокзалының жұмысымен танысты. Енді Алакөлдегі демалыс орындарына дейін пойызбен қатынауға мүмкіндік бар. Сондай-ақ биыл әуе көлігінің қызметін пайдаланушыларға қосымша мүмкіндік туды. Қазір Үшарал бағытына Scat әуе компаниясы қызмет көрсетуді бастады. Келісім бойынша Ресейдің Новосібір қаласынан тікелей әуе рейсі ашылуда. Алакөлдегі туристік кластерді дамытуға мемлекет тарапынан жасалған қамқорлықтың бір көрінісін Талдықорған – Үшарал бағытындағы көлік жолының құрылысынан да көруге болады. Алматыдан Талдықорғанға дейін салынған автобан Алакөл ауданына дейін жалғасып, әрі қарай Шығыс Қазақстан облысына өтеді.
Жалпы, Алматы облысының отандық туризм индустриясының дамуына қосып отырған үлесі қомақты. Ел аузында «Жер жәннаты – Жетісу» деп бекерге айтылмаған. Өзендер өрнектеген өлкедегі табиғат ғажайыптары қазынаға қаржы әкелетін табыс көзі ғана емес, ұлттық мәдениет пен дәстүрді дәріптеп, рухани жаңғыруға, сол арқылы мемлекет имиджін асқақтатуға таптырмайтын мүмкіндік болса керек.
– Соңғы төрт жылда облыста туристік қызмет көрсету көлемі екі есе артты. Бұл көрсеткіш 2014 жылы 3,9 млрд теңгені құраса, 2017 жылы 8,3 млрд теңгеге өсті. Биыл мұны 10 млрд теңгеге дейін жеткізуді жоспарлап отырмыз. Бір ғана Алакөл ауданында көрсетілген қызмет көлемі 2017 жылы 3,5 млрд теңгеге жетіп, 2014 жылғы деңгеймен салыстырғанда 8 есе артты, – дейді облыс басшысы Амандық Баталов.
Және облыстың туристік әлеуетін танытатын жалғыз Алакөл жағалауы ғана емес екенін ескерсек, таяу болашақта Жетісу жері қазақ туризмінің туын желбірететін орталыққа айналарына сенім мол. Осы мақсатта Алматы облысының аумағында Алакөл мен Балқаш курортты аймақтарын дамыту жоспары әзірленіп, бекітілген. Өткен жылдың деректеріне сәйкес, аймақта 680 туристік нысан тұрақты жұмыс істеді. Бұл орындарға келіп, демалғандардың жалпы саны 1,5 млн адамды құраған. Оның ішінде 1731 адам сырт елден келген екен. Облыс бойынша туристердің қызығушылығын арттыратын мекендердің қатарында «Алтын Емел» мен «Таңбалы» мемлекеттік мұражай-қорықтары, Шарын шатқалы, Көлсай көлі сияқты орындар бар. Туризмнен түскен былтырғы 8,3 млрд теңгенің көп бөлігі осы нысандардың үлесінде.
Жалпы, еліміз үшін отандық туризм индустриясын дамытуға лайықты көңіл бөлу Қазақстанның көрікті аумақтарын әлем назарына танытып қана қоймай, дүниежүзілік нарықтағы қомақты қаржының ел қазынасына құйылуына жол ашады. Ал Алматы облысындағыдай табиғи мүмкіндік біздің әлемдік туризм индустриясындағы сүбелі үлестен құр қалмауымызға кепілдік береді.
Айтпақшы, жақында Алматы облысының әкімдігі, «Kazakh Tourism» ұлттық компаниясы» АҚ және «Алматы Тау» туристік кластерінің қауымдастығы өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойған болатын. Ол бойынша биыл облыста шағын және орта бизнестің 100 нысаны ашылады. Олардың ішінде тек шағын кәсіпорындар ғана емес, сонымен қатар қызмет көрсету, яғни туристік нысандар да бар. Мәселен, биылғы жылы өңірде 25 мың жаңа жұмыс орнын ашу көзделсе, соның 12 мыңы шағын және орта бизнестің үлесінде болады.
Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
Алматы облысы
