Ашаршылыққа құқықтық баға берілуі тиіс

Алдарындағы малдарын тартып алды. Негізгі күнкөрісі мал болған халқымыз аштыққа ұрынды, шамасы барлар жан сауғалап шекара асып кетті. Сөйтіп тұтастай бір ұлтқа қасақана зұлмат жасалды.

Кеңестік жүйенің осы бір ең ауыр қылмысы ұзақ жылдар бойы аса құпия болды, айтылмады да, жа­зылмады да. Тек еліміз тәу­ел­сіз­дік алғаннан кейін ғана, Пре­зи­­­денті­міз Нұрсұлтан Назар­ба­евтың пәр­мені­мен ашар­шы­­лық және оның зардаптары жан-жақ­­ты зерттеліп, бұл нәубеттің қасі­ре­тін бүгінгі өскелең ұрпақтың те­рең бі­луіне мүмкіншілік жасалды.

Қазіргі қолдағы архив қор­ла­рында сақталған санақ мате­риалдары, мемлекет қайрат­кер­­лері мен қазақтың зиялы қау­ым өкілдерінің И.Сталинге, Л.Мир­зо­янға жазған сол кездегі хат­та­ры және осы тақы­рыпты те­рең зерт­теген отандық және шет­ел­дік тарихшы ғалымдардың пікір­леріне қарағанда, 1930 жылы 1 маусымға дейінгі есеп бойынша Қазақстанда 5 миллион 873 мың халық, соның ішінде 4,5 миллион қазақтар тұрған екен. Ал 1932 жылы «Казсовнаркомның» мә­ліметіне сүйене отырып, Л. Мир­зоянға жазылған ресми хат­та Қазақстанның ауыл­дық жер­­ле­рін­де­гі 4 миллион 800 мың халықтың 2 миллион 250 мың ғана қалғаны атап көрсетіледі.

Демек, екі жыл ішінде ата қонысында тұрып жатқан қазақ халқы тең жартысынан айырылған. Мұндай ауыр қасіретті бірде-бір халық басынан өткермеген екен. Қазір демограф мамандар қолдан жасалған осы ашаршылық болмаса, осы күндері біздің халқымыз 45 миллионға жетуі мүмкін екенін дәлелдеп, айтып жүр.

Жылдар өтіп, ұрпақтар да алмасып жатыр. Тарихтың бүгінгі талабына сай болсын десек, осы бір ашаршылықтың залалы мен зардабын әлі де болса нақтылай түсу қажет. Қазақстан тарихындағы осы бір нәубетті кезеңді есте қал­ды­ру үшін Үкімет алдағы уақытта мына мәселелерге назар аударса:

1. Үкімет деңгейінде отандық және халық­­а­ралық мол тәжірибесі бар сарапшыларды тарта отырып тарихи құжаттар мен фактілердің, аштықты көзбен көрген адам­дар­дың естеліктерінің негізінде ашар­шы­лық­тың құрбаны болған отан­дас­тары­мыздың бір­тұ­тас мем­лекеттік реестрін жасау үшін ғы­лы­ми-зерттеу орталы­ғын құру ке­рек;

2. Үкімет деңгейінде қуғын-сүр­гіндер­дің қасіретіне және ашар­шылық құрбан­дары­на ресми құ­қық­тық, саяси баға беріле­тін арнайы шешім шығарылып, қолдан ұйым­дастырылған аштықтың құр­баны болған миллиондаған жазық­сыз жандардың рухы алдын­дағы өзіміздің азаматтық парызымызды орындау;

3. Ашаршылықтың қайғы-қасі­реті мен салдары әлі де болса кеңі­нен айтылып, бар­лық ақпарат құралдары мен арнайы кино­фильмдер арқылы жас ұрпаққа терең жеткізілуі міндет.

 Біз осы ұсынысымызды Үкімет басшысына депутаттық сауалмен жолдадық.

Мұрат БАҚТИЯРҰЛЫ,
Сенат депутаты