Әлем чемпионатында ойнаған қазақ
1998 жылы Иран құрамасы Франция жерінде өткен Әлем чемпионатына қатысты. Сол шақта қазақстандық баспасөзде Иран құрамасының ойыншысы Ходадад Әзизи деген аяқдопшының ұлты қазақ деген ақпарат шықты. Шын есімі Құдайберген Әзизов екендігі де жасырын қалмады. Кейіннен бұл ақпарат расталмай, футболшының тек шешесі қазақ делінді. Шамасы жалған ақпарат болса керек, әйтеуір Ходададтың қазақ ұлтына еш қатысы болмай шықты. Алайда, Иранның футбол лигаларында өнер көрсететін қазақ футболшылары жоқ емес екен. Сондықтан да болар, Иран құрамасы әлемдік аренаға шыққанда қазақстандық жанкүйер қызылбастар құрамасы үшін тақым қысатыны рас.
Ал Иранның өзі Азия құрлығында Қазақстанмен шамалас деңгейде еді. Тек кейіннен 1997-2005 жылдар аралығында қатты күшейіп кетті. Парсы шығанағында бір топ талантты ойыншы пайда болды. Али Даей, Карим Багери, Мехди Мехдавакия, Ходадад Әзизи секілді футболшылар Бундеслиганың мықты ұжымдарында доп тепті. Олардың ішінде Али Даей тіпті «Бавария» сапында ойнап Чемпиондар лигасының финалына да шықты.
Еуропалық екпін
2011 жылы Иран футбол қауымдастығы өткен сәтсіздіктерді артқа тастап, Еуропадан маман шақырды. Кезінде Сэр Алекстің көмекшісі болып, кейіннен «Реал» Мадридті баптаған Карлуш Кейрош ирандық футболшыларды жаттықтыруға келісе кетті. Басты мақсат Иран құрамасын 2014 жылғы Әлем чемпионатына шығару еді. Еуропалық маман келе салысымен, кәрі құрлықта жүрген ұлты парсы футболшыларды құрамаға тартты. Ағылшын премьер-лигасында ойнаған Ашкан Дежага Кейроштың ұсынысына келісті. Осыдан кейін Дежаганың артынан қақпашы Даниель Дивари де ұлттық құрама қақпасын қорғайтынын айтты. Швецияда туып-өскен Уміт Назари мен Саман Құдыс та тарихи отанына көмекке келді. Ал португал маманы тапқан басты жауһар – Нидерланды чемпионатында ойнап жүрген Реза Гучаннеджад еді. Голландияның жастар құрамасында да ойнаған Реза сол елдің басты командасына алынсам деген үмітпен жүрген. Алайда, Карлуш Гучаннеджадты көндіріп, аталарының кіндік қаны тамған Иранға алып келді. Шабуылшы келе салып Қатар мен Оңтүстік Кореяның қақпасына жеңісті голдарды салып, Иранды Бразилиядағы доп додасына алып шықты.
Өз отанына қарсы шықпақ
Иран құрама командасы Ресейдегі Әлем чемпионатына тыңғылықты дайындық жүргізді. Жолдастық кездесулердің біршамасында жеңіске жетіп, қазір нағыз бабында екенін байқатты. Алайда, Парсы шығанағының басты командасына жеребе жолдас болмады. Португалия мен Испания секілді азулылармен айқасу оңай болмайын деп тұр. Марокконың өзі бір төбе. Бірақ ұрыста тұрыс жоқ қой. Иран құрамасының бас бапкері Карлуш Кейрош баспасөзге сұхбат беріп, қалайда Португалиядан ұпай аламыз деді. Иран халқы бұл сөздерден кейін көңілдері жібіп, Кейроштың Иран үшін аянбайтынына көзі жетті. «Мен кәсіпқой бапкермін. Әлемдік аренада Иранның намысын қорғап отырмын. Жарыстың кезінде өзімнің Отаным екен деп Португалияны аяп отыратын жайым жоқ. Иран менің екінші үйім», деп ағынан жарылды.
15 маусым күні Иран құрамасы мұсылман бауырлары Марокко футболшыларымен кездеседі. Одан кейін 20 маусым күні мұсылмандардың ордасы – Қазан қаласында Испанияға қарсы ойнайды. Ал соңғы шешуші ойын 25 маусым күні Португалияға қарсы өтеді.
Ермұхамед МӘУЛЕН,
«Егемен Қазақстан»
