Мемлекеттік бюджет тиімді игерілуі тиіс
Биылғы жылдың бірінші жарты жылдығындағы әлеуметтік-экономикалық даму мен республикалық бюджеттің атқарылу қорытындысы туралы Ұлттық экономика министрі Т.Сүлейменов пен Қаржы министрі Б.Сұлтанов, сондай-ақ Ұлттық банк төрағасы Д.Ақышев баяндады. Ол бойынша экономиканың салаларындағы 5 айдағы жалпы көрсеткіште өсім байқалады. Ел экономикасына тартылған инвестицияның артып, инфляциялық процестердің баяулауы ІЖӨ-нің 3,9 пайызға жетуіне тікелей ықпал етіп отыр. Ал жыл басынан бері табиғи газ өндіру − 6 пайызға, шикі мұнай өндіру – 6,5 пайызға, темір рудасын өндіру 6 пайызға артқан. Бұл жалпы өндірістік саланың дамуын көрсетеді.
Бұған қоса өңдеу өнеркәсібі, оның ішінде қағаз өнімдері өндірісі −14,4 пайызға, химия өнеркәсібі −11,2 пайызға, темекі өнімдері – 10,5 пайызға, сусындар − 8 пайызға, азық-түлік өнімдері 6,3 пайызға өскен. Сондай-ақ машина жасау саласының көрсеткіштері 12,2 пайызға артып, жиһаз өндірісі 6,6 пайызға ұлғайған.
«Жыл басынан бері негізгі капиталға салынған инвестициялар 25,3 пайызға ұлғайды. Бұл Шымкент мұнай өңдеу зауытын жаңғыртуға және Теңіз кен орнын болашақта кеңейту жобасын іске асыруға негізделген. Сыртқы сауда айналымы айтарлықтай өсім көрсетіп, 21 млрд АҚШ долларын құрады. Экспорт көрсеткіштері 27 пайызға артты. Бұл орайда шикізаттық емес тауарлар экспортының өсімі 11,2 пайызды құрады. Сонымен қатар еңбек нарығы көрсеткіштерінің оң динамикасы байқалды. Биыл жыл басынан бері 134,8 мың адам жұмысқа орналастырылды», – деді Т.Сүлейменов.
Президенттің Бес әлеуметтік бастамасын іске асыру бойынша экономиканы ұзақ мерзімді несиелендіруді қамтамасыз ету мен ипотекалық несиелендіруді дамыту арқылы тұрғын үйдің қолжетімділігін арттыру жайында Ұлттық банк төрағасы Данияр Ақышев баяндады.
«Ұзақ мерзімді несиелендіруді дамыту мақсатында банктерге «7 – 20 – 25» бағдарламасы аясында 200 млрд теңге бөлініп, ол қаражат ипотекалық несиелендіруге бағытталады. Болашақта бұл сома 1 трлн теңгеге артып, банктердің ипотекалық портфелінің қазіргі көлемін 2 трлн теңгеге дейін жеткізу көзделген», – деді Д.Ақышев.
Алғашқы бес айда мемлекеттік бюджеттің атқарылу қорытындысы туралы Қаржы министрі Бақыт Сұлтанов мәлімдеп, жергілікті бюджет табыстары 120 млрд теңге сомасына артығымен орындалып, 957 млрд теңгені құрағанын айтты. «Республикалық бюджет шығыстары 3 684,5 млрд теңгеге игерілді. Игерілмеген қаражат 58,4 млрд теңгені құрады», – деді Бақыт Сұлтанов. Жалпы, мемлекеттен игерілмеген қаржы Қорғаныс министрлігінде 17,2 млрд теңгені, Ауыл шаруашылығы министрлiгiнде 8,5 млрд теңгені, ал Ішкi iстер министрлiгiнде 5,4 млрд теңгені құрап отыр. Бұл ретте Мәдениет және спорт министрлігінің үлесі 7,8 млрд теңге болса, Қаржы министрлiгiнің үлесі 3,3 млрд теңгені, Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнің игерілмеген сомасы − 3,4 млрд теңгені Жоғарғы соттың үлесі − 1,8 млрд теңгені құраған.
Бірінші жарты жылдықтағы әлеуметтік-экономикалық даму мен республикалық бюджеттің атқарылуының қорытындысымен танысқан Премьер-Министр Бақытжан Сағынтаев бес айдың нәтижесі бойынша ауыл шаруашылығы және өнеркәсіп салаларында өсім байқалғанын атап өтті. Сонымен қатар республикалық объектілердің құрылысына бюджеттен бөлінген 275,5 млрд теңгенің 15 пайызы ғана игерілгендігін сынға алып, жыл соңына дейін қалған 233,3 млрд теңгені тиімді жұмсауды тапсырды.
Ауыз сумен қамтудың жаңа тетіктері ұсынылды
Инвестициялар және даму министрі Жеңіс Қасымбек ауылдық елді мекендерді ауыз сумен қамтудың жаңа механизмдерін ұсынып, биыл бекітілген Қазақстанның 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары жайында баяндады. Онда аталған мерзімге дейін халықты орталықтандырылған сумен жабдықтау қалаларды 100 пайызға, ауылдық жерлерді 80 пайызға дейін қамтамасыз ету көзделген. Мемлекет басшысының халыққа Жолдауында Үкіметке ауылдарды ауыз сумен қамту үшін жыл сайын 100 млрд теңгеге дейін қаражат бөлу керектігін тапсырылған болатын. Аталған міндеттерді орындау үшін министр «Өңірлерді дамыту» бағдарламасына бірқатар өзгерістер енгізу қажет деп есептейді.
«Секторды одан әрі дамытудың жаңа бағыттары мен жобаларды қаржыландырудың жаңа механизмдерін қарастыру қажет. Сондай-ақ индикаторларды өзектендіру, су арналарының өндірістік процестеріне кешенді технологиялық жаңғырту жүргізу керек. Бұған қоса сумен жабдықтау жүйелерін толық автоматтандыру және бюджет шығындарын азайту мақсатында заманауи технологияларды қолдану керек», – деді министр. Ж.Қасымбектің айтуынша, сумен жабдықтау жүйелерін толық жабдықтап, автоматтандыру өндірістік ысырапты 15 пайызға дейін, судың пайдасыз ағып кетуін 2 пайызға дейін азайтуға мүмкіндік береді. Осының есебінен жыл сайын 35,7 млрд теңге үнемделмек.
Сумен жабдықтау және су тарту секторын коммерцияландыру бойынша «Нұрлы жол» бағдарламасында басталған қайтарымды қаржыландыру механизмдерін одан әрі қолдану алдағы уақытта да жалғасады. Бұған қоса Еуропа Қайта құру және даму банкімен (ЕҚДБ) әріптестік аясында сумен жабдықтау және су тарту жүйелерін жаңғырту бойынша жалпы құны 24,4 млрд теңге болатын 13 жоба іске асырылуда.
Мемлекеттік қызметтер электронды форматқа көшеді
Үкімет отырысында қаралған үшінші мәселе – шағын және орта кәсіпкерлікті цифрландыру. Шағын және орта кәсікерлікті қолдау бойынша «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасының іс-шараларын орындау барысы туралы Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов баяндады. Оның айтуынша, egov.kz порталында бизнеске және халыққа ұсынылатын 746 мемлекеттік қызметтің 452-сі автоматтандырылған, онда 6,8 млн-нан астам пайдаланушы тіркелген, олар 190 млн-нан астам қызмет алған. Бұған қоса мобильді қосымшаны пайдаланған 3,3 млн-нан астам қолданушыға 10 млн-нан астам қызмет көрсетілген.
«Бизнес үшін ашық цифрлы платформаны құру бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр. Бұл — кассалық және бухгалтерлік есеп жүргізу, персоналды басқару, тауарлар мен қызметтер қозғалысын бақылау, ресурстарды шығындау мониторингі, электронды құжаттар айналымы сынды қызметтерді жүзеге асырады. Біздің болжамдарымызға сәйкес, 2022 жылға қарай 100-ден астам ІТ-компания сервистерін платформада жариялайды», – деді Ұлттық экономика министрі.
«Атамекен» ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Эльдар Жұмағазиев болса, қалалар мен аудандардағы құрылған бизнес-орталықтардың цифрлы жүйеге көшуі жайында мағлұмат берді. Оның айтуынша, ауылдық жерлерде қызметін жүргізетін кәсіпкерлердің құзыретін көтеру үшін биылдан бастап цифрлы сауаттылықты арттыруға оқыту бағдарламасы іске қосылады. Жыл сайын оқытумен 15 мыңнан астам кәсіпкер қамтылатын болады, бүгінгі таңда бұл бағдарлама бойынша 7 мыңнан астам адам оқытылды. Сонымен қатар биылғы жылдың екінші жарты жылдығынан бастап қанатқақты режімде Ұлттық кәсіпкерлер палатасы Астана және Алматы қалаларындағы кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталықтарының жұмысын толық электронды форматқа көшіруді жоспарлап отыр. Бұл бағыттағы жүйелі жұмыстардың жүргізілуі алдымен қағазбастылықтан арылуға, бизнесті тексеруді 30 пайызға қысқартуға мүмкіндік береді. Цифрлы жүйе қолданысқа енген соң, 2022 жылға қарай кәсіпкерлік саласындағы шығындар 8,4 млрд теңгеге қысқармақ.
Еркежан АЙТҚАЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
