Shaqyrǵan toıǵa barmaı qalý – uıat, jurt sıaqty oınap-kúlýge de ýaqyty joq degen sóz. Jumystan toı úshin suraný – qısyndy syltaý. Tórt-bes saǵatta zý etip óte shyǵatyn basqosýǵa qatysý úshin jerdiń túbine eki-úsh kúnimizdi shyǵyndap baryp qaıtýǵa úırenip alǵanbyz. Juma kúniniń jumysynan suranasyń, senbidegi toıǵa úlgerip, jeksenbi kúni yrdý-dyrdýdyń shet jaǵasyn kórip, dúısenbi jumysqa sharshap jetesiń. Uıqy shala, jolsoqty kúıde otyrǵanyń sosyn. Biraq bizdiń qazaq úshin toıǵa baryp sharshaýdyń ózi jarasymdy sanalady.
«Toı maýsymy» deıtin túsinik te qazaqtarda ǵana bar sıaqty. Bıylǵy toıdyń maýsymy Orazadan keıin bastaldy. Aı boıy aýyzasharǵa barǵan jurt úsh kún aıttap bolysymen, toıdyń qamyna qaıta kiristi. Aptanyń senbi-jeksenbisin aıtpaǵanda, basqa kúnderi de «bos emes». Meıramhanasy bardyń meımanasy tasyp, murty maılanatyn maýsym bul.
Qarap otyrsaq, qanatty sóz, maqal-mátelderimizdiń ózi toıdy nasıhattaıtyn, toıdan qalmaýǵa úndeıtin sıaqty. «Toı dese qý bas domalaıdy», «Toıǵa barsań toıyp bar», «Jıǵanyń toıǵa shashylsyn», «Budan da jamanymda toıǵa barǵanmyn», qysqasy, tolyp jatyr.
Zerttep kórgen joqpyz, biraq bizde mahabbattan keıingi eń kóp án arnalǵan taqyryp ta toı bolýy ábden múmkin. «Toı jyry», «Toıbastar», «Qudama», «Nemereme», «Qyzyma» «Kelinge ósıet» «Toıyń toıǵa ulassyn», «Jas jubaılarǵa arnaý»... Týǵan jer, Otan týraly ánderdiń ótýi qıyn qazir, olar toı ánderiniń tasasynda qalǵan.
Sóıte tura ánshi-bıshilerdi synaıtynymyzdy qaıtersiz. «Toıskıı» ánder aitylatyn, toıdyń arqasynda baıyǵanyn aıtyp syrtynan jazǵyrýǵa kelgende aldymyzǵa jan salmaıtynymyz ótirik emes qoı. О́zimiz toı toılaýǵa áýes bolsaq, myńdaǵan dollar shashyp juldyzdardy shaqyrýdy abyroı sanasaq, ánshilerdiń jazyǵy ne?!
О́zimizdiń ónerpazdardy aıtpaǵanda, О́zbekstannyń ánshi-bıshileri de bizdiń elde nápaqasyn aıyrýǵa beıimdelip alǵan. Qazaqtyń toıshyldyǵy olarǵa qut. Iýldýz Ýsmanovadan bastap, Shahzoda, Sevara, Jasýrbek Jabbozov sıaqty juldyzdarynyń bári qazaqtyń toıynda án shyrqaǵan, áli de shyrqaı beredi. О́zbekstan ǵana emes, qazaq toıyna shaqyrylǵan sheteldik meımandardyń geografıasy áldeqaıda keń.
О́tken jazda О́zbekstan prezıdenti Shavkat Mırzıeev as ta tók toılatýǵa tyıym salý kerektigin aıtqan-dy. Sodan keıin eldiń hokımderi de, basqasy da aıaqtaryn tartty. Qazir olar toıǵa 150 adamnan artyq shaqyrmaýǵa tyrysady. Bizdegideı jol erejesine pysqyrmaıtyn toı kortejderin Tashkenttiń tórinde taırańdatyp qoımaıdy.
Aýyzdy qý shóppen súrte berýden aýlaqpyz. Taıaýda Senat spıkeri Qasym-Jomart Toqaev ta týıterdegi paraqshasy arqyly BAQ-tarda aıtylyp júrgen toı ótkizýdiń formatyn jańartý týraly pikirtalastardy qoldaıtyndyǵyn, qazirgi qazaq toıynda qalyptasqan qasań kózqarasty ózgertip, kózboıaýshylyq, dańǵazalyq, ysyrapshyldyqtan arylý qajettigin aıtty. Qasym-Jomart Kemeluly baýyrlas ózbek, túrik, túrikmen halyqtary sıaqty ulttyq dástúrge qaraı oıysýdyń jón ekenin jetkizdi. Shyny kerek, toılardaǵy shekten tys ysyrapshyldyq, dańǵazalyq sıaqty máselege Toqaev syndy laýazymdy tulǵanyń nazar aýdarǵanyna qýanyp qaldyq.
Iá, bizdiń qazaq toı toılaýǵa beıim, toıdan qalmaıdy. Degenmen, keı-keıde toıǵa asyqqanymyz sıaqty, basqa da paıdaly jerlerge solaı asyqsaq qoı deısiń. Máselen, apta saıyn neshe túrli paıdaly bıznes semınarlar, trenıńter ótip jatady. Basym kópshiligi tegin. Aqyly jıyndardyń ózi de asa qymbat emes, toıǵa aparatyn «tábárigińizdiń» jartysyna da jetpeıdi. Soǵan baryp bilimin jetildirip, oıyn kemeldendiretin adamdar kóp bolsa qandaı jaqsy. О́kinishke qaraı, teatrǵa asyqqandar men toıǵa asyqqandardyń sanyn salystyrsaq, sońǵy toptaǵylar áldeqaıda kóp bolary anyq.
Toı toılaýǵa bolmaıdy dep otyrǵan joqpyz. Ulyn uıaǵa, qyzyn qıaǵa qondyrýdy armandaıtyn, shańyraǵynan shattyqtyq ketpeýin qudaıdan jatsa da, tursa da tileıtin ár qazaqtyń úıinde toı bola bersin. Tek shekten tys ysyrapshyldyqqa salynbaı, eldiń de, ózimizdiń de altyn ýaqytymyzdy únemdep, jónimen toılasaq degen oı bizdiki.
Aıtpaqshy, sońǵy ýaqytta toıdyń formatyn zaman yńǵaıyna beıimdeýge tyrysyp júrgender bar. Jaqynda asabalarǵa baǵyt-baǵdar beretin semınar-trenıńtiń jarnamasyn kózimiz shalyp qaldy. Asabalar toıǵa ǵana bara bermeı, toı taqyrybyndaǵy trenıńge de barar ma eken?!
