Ел экономикасына демеу
Сенаттың жалпы отырысында депутаттарға жоғарыда аталған заң жобасын таныстырған Энергетика министрі Қанат Бозымбаев Ресейде қалып қойған мұнайдың тағдыры осы құжатқа байланысты екендігін атап өтті.
– КСРО кезінде еліміздің магистралдық мұнай құбырлары желісі бірыңғай жүйеде болатын. Бірақ Кеңес Одағы тарағаннан кейін құбырлар әр мемлекеттің аумақтық қағидаты бойынша бөлініп кеткен еді. Алайда «Туймазы – Омбы – Новосибирск-2» (ТОН-2) мұнай құбырының Қазақстан бөлігіндегі 62 048 тонна технологиялық мұнайдың меншік құқығы айқындалмай қалған. Сонымен қатар «Омбы – Павлодар» мұнай құбырының Ресей учаскесінде 141 728 тонна технологиялық мұнайға меншік мәселесі де шешілмеген еді, – деді Қ.Бозымбаев.
Оның айтуынша аталған мұнай аумақтық қағидатқа нақты тапсырылмаса да Ресейдің «Транснефть» ЖАҚ пен Қазақстанның «Қазтрансойл» компаниясының балансына берілген. Яғни, «Омбы – Павлодар» мұнай құбырының Ресей учаскесіндегі 141 728 тонна мұнай шын мәнінде «Қазтрансойл» АҚ-ның балансында, ал «ТОН-2» мұнай құбырының Қазақстан аумағындағы 62 048 мұнай «Транснефть» ЖАҚ қарамағында болған.
– Айта кету керек, Қазақстан мен Ресей үкіметтерінің арасындағы 2017 жылдың 9 қарашасында жасалған «ТОН-2» мен «Омбы–Павлодар» магистралдық мұнай құбырындағы технологиялық мұнайдың мәртебесін айқындау туралы келісім екі ел арасындағы көп жылдық жұмыс нәтижесі. Технологиялық мұнайды қайтаруда рәсімдерді жеңілдету мақсатында аталған келісіммен: біріншіден, Қазақстан аумағында орналасқан «ТОН-2» магистралдық мұнай құбырындағы 62 048 тонна мұнай «Қазтрансойл» АҚ-ға тиесілі. Екіншіден, оның орнына Ресей учаскесінде жатқан «Омбы–Павлодар» құбырындағы мұнайдың дәл сондай 62 048 тоннасы «Транснефть» ЖАҚ-ның еншілес компаниясы «Транснефтьурал» АҚ-ға тиесілі. Үшіншіден, ресейлік учаскедегі «Омбы–Павлодар» магистралдық құбырындағы мұнайдың 79 680 тоннасы «Қазтрансойл» компаниясына тиесілі болып бекітілген, – деді цифрларды нақтылаған Энергетика министрі.
Сонымен қатар келісім күшіне енген күннен бастап екі тарап он ай ішінде «Қазтрансойл» АҚ-ға тиесілі мұнайды «Омбы–Павлодар» құбыры арқылы Ресей аумағынан Қазақстанға бірнеше партиямен жөнелтуі қажет.
– Қазіргі күні технологиялық мұнай жер қойнауын пайдаланушыларға қайтарылмақ. Әрі олар аталған мұнайды Қазақстанның мұнай өндіру зауыттарына және экспортқа жөнелтуге мүмкіндік алады, – деп атап өтті Қ.Бозымбаев.
Сенаторлар заң жобасын бірауыздан қолдап дауыс берді.
Қылмыс – күш біріктірсе азаяды
Жалпы отырыста сенаторлар бұған дейін Мәжіліс мақұлдаған «Қылмыстық істер бойынша заттай дәлелдемелер болып табылатын есірткі құралдарын, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларын, атыс қаруын, оның негізгі бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарғыш құрылғыларды беру тәртібі туралы хаттаманы ратификациялау туралы» заң жобасын қабылдады.
Аталған құжат бойынша баяндама жасаған Ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымов ратификацияланатын хаттамаға ТМД-ға мүше мемлекеттер президенттері 2017 жылы қол қойғандығын атап өтті.
– Қазіргі уақытта заттай дәлелдемелер беруге қатысты құқықтық қарым-қатынастар Минск және Кишинев конвенциялары арқылы реттелмейді. Осы хаттаманы іске асыру еліміздегі құзыретті органдарға жүктеледі, – деді Ішкі істер министрі.
Қ.Қасымов өз кезегінде қазіргі уақытта есірткі құралдарын, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларын, атыс қаруын, оның негізгі бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарғыш құрылғыларды беру бойынша мемлекеттер арасында келісім жоқ екендігіне де тоқталды. Алайда, есірткі заттары тек ғылыми-зерттеу жұмыстары үшін үлгі ретінде беріліп келген. Ал қару-жарақтар өзге мемлекеттерге берілмеген.
Заң жобасы бойынша қосымша баяндама жасаған сенатор Владимир Волков атап өткендей, Елбасының бастамасымен Алматы қаласында құрылған Орталық Азия аймақтық ақпараттық үйлестіру орталығы жұмысын бастаған он шақты жылдан бері есірткі тасымалдаушыларға айтарлықтай соққы берілген. Әсіресе атақты Ауған есірткісін тасымалдау жолындағы Орталық Азиядағы бес мемлекетпен қатар, Әзербайжан мен Ресейді біріктірген орталық осы уақыт аралығында 40-тан аса бірлескен халықаралық операция өткізіп, нәтижесінде трансұлттық қылмыстық топтардың 90-нан аса басшысы мен мүшелері сотқа тартылған. Оған қоса, қылмыскерлерден 7 тоннадан аса есірткі мен 64 тоннадан аса оның прекурсорлары тәркіленген.
Оған қоса қару саудасы және қару мен жарылғыш заттарды қолдану арқылы жасалатын қылмыстар да өзекті болып отыр. Мәселен, елімізде тек өткен жылы ғана 1700-ден астам осындай қылмыс тіркелген.
Сондықтан да, Сенатта қабылданған құжат осындай зұлымдықтарға қарсы күш біріктірудің нақты тетігіне айналмақ.
Серік ӘБДІБЕК,
«Егемен Қазақстан»
