Bas paıdany oılaý – búkil adam balasyna tán dúnıe. Ár adam balasynyń «ózim degende ógiz qara kúshim bar» degen qaǵıdat boıynsha tirshilik quratyny túsinikti. Biraq adam balasy qoǵam ishinde ómir súretindikten ár adamǵa tán osy qasıetti shektep ustaýǵa, ony qoǵamdyq múddege nemese qoǵamdyq ortada qalyptasqan tártipke baǵyndyrýǵa týra keledi. О́ıtkeni munsyz qoǵam damı almaıdy.
Osy ýaqytqa deıin adamzat qaýymy talaı qoǵamdy bastan ótkerdi. Soǵan sáıkes adamnyń bas paıdany oılaý qasıeti de zaman ótken saıyn barynsha júıelene tústi deýge bolady. Máselen qazirgi damyǵan elderde adamnyń boıyndaǵy bul qasıet óziniń bastaǵy jabaıylyq nemese stıhıalyq sıpatynan arylyp, qoǵamǵa paıda keltiretin basty kúshterdiń nemese faktorlardyń birine aınalǵandyǵyn kórip otyrmyz.
Máselen, tamaq taýyp jeýge muqtaj birneshe adam sheńber quryp alqa qotan otyr deıik. Endi olardyń ortasyna bir dorba bıdaı tastańyz da, olardyń munan keıingi áreketin baqylap kórińiz. Sol áreketterine qarap, bul adamdardyń qandaı qoǵamda ómir súrip jatqandyǵyna kóz jetkize alasyz. Eger olar jańaǵy bir dorba bıdaıǵa tarpa bas salyp, tý talaqaı etip, árkim shamasy kelgeninshe bólip alyp jatsa, talasamyn dep jerge tógip rásýa etip jatsa, bul áli uıymdaspaǵan qoǵamnyń belgisin bildiretini anyq. Osy arqyly olardyń ortasynda belgili bir tártip pen mádenıettiń qalyptaspaǵandyǵyna kóz jetkizesiz. Al eger sol adamdar ortasynan bir adam turyp, jańaǵy dorbadaǵy bıdaıdy árkimge teń etip bólip berse, bul adamdardyń ortasynda tártiptiń bar ekendigin, sol arqyly ádilettiliktiń belgili bir deńgeıi qalyptasqandyǵyn baıqaısyz.
Al endi jańaǵy ornynan turyp, bıdaıdy árkimge teń etip bólip bergen adam, sol bıdaıdyń teń jartysyn ǵana bólip, qalǵanyn «mynany kóktemde jerge sebeıik, sonda kelesi jyly budan da kóp astyqqa kenelemiz» dep aqyl aıtyp, qalǵandary sony qoshtap jatsa, bul árıne edáýir jetilgen, damýǵa qaraı bet alǵan qoǵamnyń belgisi.
Qazaqstanda ótken ǵasyrdyń toqsanynshy jyldarynda júzege asyrylǵan jappaı jekeshelendirý úderisi bizdiń qandaı qoǵamda ómir súrýge laıyq halyq ekendigimizdi anyq kórsetip berdi dep aıtýǵa bolady. Árıne, ol jekeshelendirýdiń ózindik bir tártibi, erejesi de boldy. Sondyqtan bir esepten «múmkindik shegindegi ádilettilik» qaǵıdaty azdap ta bolsyn jumys istedi dep aıtsaq, kóp qatelese qoımaspyz. Biraq sol jekeshelendirý tártibi qoǵam, ıaǵnı onyń músheleri tarapynan tolyq jáne durys saqtalmaǵanyn da árkim biledi. Sebebi buryn tabyspen jumys istep kele jatqan sharýashylyqtardyń ózi birden ydyrap sala berdi.
Olardyń ornyna qurylýǵa tıisti sharýa qojalyqtary durys jumys istemedi de, bólingen mal-múlikti bylaı qoıǵannyń ózinde tehnıkalar dereý satylyp, tipti metalomǵa tapsyrylyp, aıaq astynan bári de sý aıaǵy qurdymǵa ketti.
Ras, batys elderi birneshe ǵasyrdan beri ómir súrip kele jatqan kapıtalıstik qoǵam adamnyń bas paıdany oılaý qasıetin ortaq múddege qaraı burýdyń ózindik tamasha úlgilerin kórsetip berdi. Naryqtyq ekonomıkanyń ıdeology Adam Smıt aıtqandaı, adamnyń qanaǵatsyzdyq sezimine meılinshe erik bere otyryp, býrjýazıany qalyptastyrý arqyly iri zaýyttar men fabrıkalardy ómirge ákeldi. Aýyldardaǵy artta qalýshylyqtyń seńin buza otyryp, iri-iri megapolısterdi qalyptastyrdy. Baılyqty jasady jáne óz qoǵamy men elin sol arqyly baıytty.
Batys elderindegi sekildi biz de qazir naryq zańymen ómir súrip jatyrmyz. Búkil adamzatqa ortaq tirshilik qurý tártibine aınalyp otyrǵandyqtan biz odan qasha almaımyz jáne bas tartyp ta qajeti joq. Sebebi baılyq túbi – bereke. Biraq ol jeke adamdardyń ǵana berekesi emes, búkil halyq qyzyǵyn kóretindeı materıaldyq jáne ıntelektýaldyq qazynaǵa aınalýy tıis. Másele baılyqtyń, qazirgi materıaldyq ıgilikterdiń kimniń atyna tirkelgendiginde emes, qandaı qoǵam men el úshin jumys isteıtindiginde. Osy rette qazirgi kezde bizdiń qoǵamda jasyryn bolsyn júrip jatqan el ishinde jınalǵan materıaldyq ıgilikterdi, qarjyny shetke shyǵarý sekildi qylmystyq áreketter – naǵyz halyq qarǵaıtyn áreketter jáne ol bas paıdany oılaýdyń naǵyz jabaıy úlgisi. Ondaı adamdardyń túbinde berekesizdiktiń kúıin keshýi de ábden múmkin. О́ıtkeni ol adamdar baılyqty qolyndaǵy múmkindigi men «ózim degende ógiz qara kúshin» sala otyryp, naryqqa endi kirgen Qazaqstan jaǵdaıynda jınaǵanymen ony ekinshi bir damyǵan elge aparyp iske jarata almaıtyny anyq. Onyń ıntelektýaldyq negizderi joq. Ári túptińtúbinde qylmys retinde qýdalanýy múmkin.
Mine, qazirgi qoǵamymyzdaǵy osyndaı keleńsizdikterdiń jolyn kese alǵanda ǵana biz durys qoǵam retinde qalyptasatyn bolamyz degen oıdamyn.
Көрнекті геолог Дүбек Дүйсенбековке мемориалдық тақта ашылды
Руханият • Бүгін, 10:38
«Жетоқсаншы» жеткіншек еске алынды
Руханият • Бүгін, 10:37
Орталық ғылыми кітапхана ұлттық ғылыми еңбектердің бай топтамаларын қамтиды
Руханият • Бүгін, 10:22
Елбасы Қорының «ЖасSTAR» фестиваліне он жыл толды
Аймақтар • Бүгін, 10:21
Археология мұражайы - сирек кездесетін артефакттар жинақталған бірден-бір мұражай
Руханият • Бүгін, 10:16
Демаркациялық комиссия мүшелері кездесті
Қазақстан • Бүгін, 10:12
Жас өнерпаз Алматыға ән арнады
Аймақтар • Бүгін, 10:10
Алматыда жаңа балабақша салынады
Аймақтар • Бүгін, 10:05
Алматыда Қазақстан Жазушылары кітапханасында кездесу өтті
Руханият • Бүгін, 10:00
Жезқазғанда тамақтан уланған оқушылар жазылып шықты
Аймақтар • Кеше
Урбанистік орталыққа айналудың бір тұтқасы
Аймақтар • Кеше
Қарағандыда Antikor Ortalygy мекемесі ашылды
Аймақтар • Кеше
Аймақтар • Кеше
Алматылық дизайнердің Стокгольмде көрмесі ашылды
Руханият • Кеше
Алматыда жас өрендердің жарысы аяқталды
Спорт • Кеше
Қарқаралы ауданына жаңа әкім тағайындалды
Тағайындау • Кеше
«Батыс» ӨңҚ әскери бөлімдері дабыл бойынша көтерілді
Аймақтар • Кеше
Алматыда академик Валентина Жұмағұлова атындағы дәрісхана ашылды
Руханият • Кеше
Алматыда 128 мыңнан астам оқушы қазақ тілінде білім алады
Руханият • Кеше
«Ел бірлігі – 2019» марапаттау салтанаты өтті
Руханият • Кеше
Алматыда «Қара майордың» құрметіне ескерткіш тақта ашылды
Руханият • Кеше
Алматы хайуанаттар бағында Алькор есімді ақ аю 30-ға толды
Аймақтар • Кеше
Асық ойыны балаларды өмірлік тәжірибеге баулиды
Руханият • Кеше
Қ.Тоқаев Фраунхофер институтының бөлім директорымен кездесті
Президент • Кеше
Президент Германия бизнесінің өкілдерімен кездесті
Президент • Кеше
Елордада каратеден Әлем чемпионаты басталады
Спорт • Кеше
Елорда әкімі прокурорларды кәсіби мерекесімен құттықтады
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Қасым-Жомарт Тоқаев Германияның бұрынғы Федералдық Президенті Хорст Кёлермен кездесті
Президент • 06 Желтоқсан, 2019
Сирек кітаптар музейінде латын графикасындағы баспа ескерткіштері сақталған
Руханият • 06 Желтоқсан, 2019
Қасым-Жомарт Тоқаев Берлин еуразиялық клубының 28-отырысына қатысты
Президент • 06 Желтоқсан, 2019
Қазақтың музыкалық археологиясының даму жолдары талқыланды
Руханият • 06 Желтоқсан, 2019
Жамбыл өңірінде қант қызылшасын жинау науқаны аяқталды
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
2020 жылғы Олимпиада ойындарына қазақстандық делегацияның киетін киім үлгілері талқыланды
Спорт • 06 Желтоқсан, 2019
Қазақстандық он спортшы ХОК стипендиясын иеленді
Спорт • 06 Желтоқсан, 2019
Көктайғақ салдарынан бірқатар республикалық тас жолда жол жабылды
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
«Қазақстан Тәуелсіздігі және Елбасы» конкурсының жеңімпаздары анықталды
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Алматыдағы тәуелсіздік жарияланған ғимаратта жастармен кездесу өтті
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
«Ел тағдырын айқындаған тәуелсіздік» тақырыбында форум өтті
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
2019 жылы мұнай өндіру жоспары асыра орындалады - Энергетика министрлігі
Экономика • 06 Желтоқсан, 2019
Мемлекет басшысы Қауіпсіздік жөніндегі Мюнхен конференциясының төрағасымен кездесті
Президент • 06 Желтоқсан, 2019
Десанттық-шабуылдау әскерлерінің бригадасы дабылмен көтерілді
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Алматыда өткен Имамдардың аймақтық форумына рухани құндылықтар тақырыбы арқау болды
Руханият • 06 Желтоқсан, 2019
Қазақстан мәслихаттарының құрылғанына 25 жыл толуына арналған конференция өтті
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Атырауда 144 отбасы «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша баспаналы болды
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
Елорда әкімдігі бірқатар инвестициялық жобаны қолдады
Экономика • 06 Желтоқсан, 2019
Үкімет үйінде зейнетақы жүйесінің тиімділігін арттыру мәселелері талқыланды
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Маңғыстауда жалға берушілермен кездесу өтті
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
Түркістанда 630 орындық көпсалалы аурухананың қазығы қағылды
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
Табысы аз отбасылардың балаларына кепілдендірілген әлеуметтік топтаманың құрамы қалыптастырылды
Қоғам • 06 Желтоқсан, 2019
Дариға Назарбаева Қазақстан мәслихаттарының 25 жылдығымен құттықтады
Парламент • 06 Желтоқсан, 2019
Маңғыстауда Төтенше жағдайлар департаментінде брифинг өтті
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
Руханият • 06 Желтоқсан, 2019
Маңғыстауда Ассамблея «Жігіт сұлтаны» байқауын өткізді
Руханият • 06 Желтоқсан, 2019
Нұрлан Нығматулин Мәжілістің Бюро отырысын өткізді
Парламент • 06 Желтоқсан, 2019
Алдағы демалыс күндері ауа райы қандай болады?
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Маңғыстауда полицейлер арасында чемпионат өтті
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
Елордада 2023 жылы «Қолжетімді дәрігер» жобасы бойынша 51 нысан ашылады
Қоғам • 06 Желтоқсан, 2019
34 мыңнан астам маңғыстаулық көпбалалы отбасы жаңа мемлекеттік жәрдемақы алатын болады
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
Оралда жастар бастамаларын қолдау жақсы
Аймақтар • 06 Желтоқсан, 2019
МӘМС: Тіркелген тұрғындар үлесі 90 процентке жетті
Қоғам • 06 Желтоқсан, 2019
Елордада Әбіш Кекілбайұлының атына көше берілді
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Қазақстанда бие сүті қосылған майонез шығарыла бастады
Экономика • 06 Желтоқсан, 2019
Мәслихаттар депутаттарымен кездесу өтті
Қазақстан • 06 Желтоқсан, 2019
Жамбыл облысы әкімінің жаңа кеңесшісі тағайындалды
Тағайындау • 06 Желтоқсан, 2019
Ұқсас жаңалықтар