Былтыр Мәскеудегі «Художественная литература» баспасынан қазақ телевизиясының мэтрі, публицист, ақын Ғаділбек Шалахметовтің «Пятый сон» атты деректі хикаяты жарық көрген болатын. Орыс тілінде жазылған дүние таяуда қазақ тіліне аударылып бітті.

– Өткен жылы Мәскеудегі жарық көрген «Пятый сон» деректі хикаятының басты кейіпкері – осы «Мақаш правитель». Бұдан бір жарым ғасыр бұрынғы тарихи шындық кітапта құр баяндалып қоймайды. Одан кейінгі оқиғалардан бастап бүгінгі күнгі құбылыстарға дейін органикалық байланыста ой шертілетін бұл туындының қазақ оқырмандарына берері мол. Моншақтай тізілген оқиғалар тізбесі – қазақ публицистикасындағы орасан еңбек,– дейді танымал журналист, кітаптың алғашқы оқырмандарының бірі Шархан Қазығұл.
Оның айтуынша, көп адам біле бермейтін Арынғазы ханның бойынан Абылай ханның көзсіз батырлығы да, Жәңгір ханның терең сауаттылығы да табылған. Орыс империясы Арынғазыдан өлердей қорыққан. Сондықтан да Калугаға жер аудартып, жандарына байлап ұстаған. ХІХ ғасырдағы «Мақаш правитель» сияқты ел билеушілер тіпті социализм туралы ойларын айтып кеткен. Шеркештен шыққан Түрке бидің жетінші ұрпағы Мұхамбетжан Шолтырұлы Бекмұхамбетовті халық жақсы көргеннен осылай атап кеткен.
– 1886 жылы Мақаш правитель Құрманғазыны түрмеден шығарып алуға барып, Николай Чернышевкийді кездестіріп қалады. Сол баяғы «Что делать?» романын жазып, Сібірге жер аударылған орыстың сыншысы. Мақаш көрген жерде оны үйіне қонақ болуға шақырады. Николай Гаврилович «Мен мемлекеттік қылмыскермін ғой, маған сый-құрмет көрсеткеніңізді білсе, ақ патша сазайыңызды береді» деп шыр-пыр болады. Патшадан қорқатын «Мақаш правитель» ме, қояр да қоймай үйіне алып келеді. Сібірден Астрахань түрмесіне рахымшылықпен ауыстырылған жазушыны бес күн қонақ қылады. Төрт-бес тілді қатар білетін полиглот «Мақаш правитель» Николай Гавриловичпен социализм төңірегінде біраз пікір таластырады. Байқап отырсыз ба, Ұлы Қазан социалистік төңкерісіне дейін әлі отыз бір жыл бар. Ал, біздің атамыз орыстың революционерімен тең дәрежеде болашаққа болжау жасаған. Мақаш бұрыннан «Современник», «Колокол» журналдарын алдыртып оқитынын айтқанда Чернышевский таңғалыпты. Бір адам арқылы бүкіл қазақ халқы туралы пікірін жақсы жаққа өзгертіп, ризашылығын әйеліне жазған хатында қадап айтқан,– дейді Ш.Қазығұл.
Оқырманның тұнып тұрған тарихымызды тағы бір ой елегінен өткізетін күн алыс емес. «Бесінші түс» деп аталатын жаңа кітап алдағы үш-төрт айда жарыққа шығып қалатынын оқырман қауымға қуана хабарлаймыз.
Димаштың Нью-Йорктегі концерті қалай өтті (фоторепортаж)
Руханият • Бүгін, 10:41
Оралда «Business Power-2019» бизнес форумы өтті
Аймақтар • Бүгін, 10:28
Алматылық «Еңбек ардагері» Людмила Коваль 100 жасқа толды
Қоғам • Бүгін, 10:17
Аграрлық грантпен ЖОО-да оқыған түлектер ауылда 3 жыл жұмыс істейтін болады
Қоғам • Бүгін, 10:07
Алматыда «Әскерге шақырушылар күніне» арналған концерт өтті
Қоғам • Бүгін, 09:56
Асқар Мамин жұмыс сапарымен Сан-Францискоға барды
Үкімет • Бүгін, 09:42
Батыс Қазақстан облысында газ кешені іске қосылды
Аймақтар • Бүгін, 09:39
Руханият • Бүгін, 09:32
Жамбыл облысының Сарысу ауданында ит-құс көбейіп барады
Қоғам • Бүгін, 09:28
Әлем мойындаған қазақстандық даму моделі
Қазақстан • Бүгін, 07:18
Қоғам • Бүгін, 07:15
Шахмат – спортта да, өмірде де дұрыс қадам жасауға үйретеді
Парламент • Бүгін, 07:10
Халықты білікті заң көмегімен қамтамасыз ету қажет
Қоғам • Бүгін, 07:08
Жас мұнайшыларға жақсы мүмкіндік
Аймақтар • Бүгін, 07:05
Аймақтар • Бүгін, 06:58
«Таңғажайып әуен» фестивалі өтті
Руханият • Бүгін, 06:56
Баға QR кодтар арқылы беріледі
Медицина • Бүгін, 06:53
Аймақтар • Бүгін, 06:52
Түркістан адалдық мекеніне айналады
Қоғам • Бүгін, 06:42
Ғасыр шежіресін таспалаған «Қазақтелефильм» студиясына – 50 жыл
Кино • Бүгін, 06:40
Сармат көсемі Санкт-Петербургке сапарлады
Қазақстан • Бүгін, 06:38
Руханият • Бүгін, 06:32
Руханият • Бүгін, 06:30
Зорлық-зомбылыққа қатысты заңдар күшейеді
Қоғам • Бүгін, 06:25
Президент • Бүгін, 06:16
Елбасы стипендиясы иегерлерінің тізімі жарияланды
Президент • Кеше
Әл-Фараби атындағы мемлекеттік сыйлықтың иегерлері белгілі болды
Президент • Кеше
Ұлттық туризм шетелдік туроператорлардың қызығушылығын арттыруда
Аймақтар • Кеше
Өскеменде Оралхан Бөкейдің әдеби залы ашылады
Аймақтар • Кеше
«Өңір» депутаттық тобының Қарағанды облысында көшпелі отырысы болды
Парламент • Кеше
Мемлекет басшысы Вагит Алекперовті қабылдады
Президент • Кеше
«Алматы-2050» стратегиясында адами құндылықтар басты назарда
Аймақтар • Кеше
Елордалық авиациялық базаның құрылған күні
Үкімет • Кеше
Жамбыл кітапханасында - «Жетісудың жас қаламгерлері»
Аймақтар • Кеше
Аймақтар • Кеше
Түркістан: Тапсырманы орындамағандар қызметімен қоштасады
Аймақтар • Кеше
Қарт қолөнер шеберлерлері киізден киімдер тігуді қолға алды
Аймақтар • Кеше
Алматының рухани келбеті ажарлана түсті
Аймақтар • Кеше
Елордалық ұстаздар Кембридж университетінде біліктілігін арттырды
Қазақстан • Кеше
«Мастерс» турниріне тоғыз дзюдошымыз қатысады
Спорт • Кеше
Қарулы Күштерде мамандарды даярлау басталды
Қазақстан • Кеше
Футзал: Әлемдік рейтингте жетінші орында тұрмыз
Футбол • Кеше
10 желтоқсан - Астананы ресми көшіру күні
Қазақстан • Кеше
Сенаторлар Татарстан Президентімен кездесті
Парламент • Кеше
Ақмола облысында құқық бұзушылық көрсеткіші төмендеді
Аймақтар • Кеше
Мемлекетке тән емес қызметтер жайы талқыланды
Аймақтар • Кеше
Туберкулез дерті екі сағатта анықталады
Медицина • Кеше
Шайбалы хоккей: «Барыс» «Авангардты» ұтты
Хоккей • Кеше
Жаңаөзенде барлық сала мамандары ашық есік күнінде кеңес берді
Аймақтар • Кеше
Ауыр атлеттер Катарға аттанады
Ауыр атлетика • Кеше
Елордада Тәуелсіздік күніне орай қандай іс-шаралар өтеді?
Қазақстан • Кеше
Аймақтар • Кеше
«Еңбек» бағдарламасы өз нәтижесін беріп жатыр
Қазақстан • Кеше
Аймақтар • Кеше
Ұқсас жаңалықтар