15 ақпан күні Кеңес Одағы әскерінің Ауғанстан жерінен шыққанына 30 жыл толды. Ғалым Қожабеков өз кітабында Ауған соғысының себептері мен салдарын пайымдап, қан майданда болған жауынгерлер туралы барынша жан-жақты ақпарат береді. Майдан шебінен елге оралмаған жауынгерлердің аты-жөндерін атап, есімдерін ұлықтайды.
«Ауғанстан жеріне КСРО әскерін кіргізуге не мақсат түрткі болды? Бұл соғыс кімге, не үшін қажет болды? Осы тұрғыда сабақтап айтар болсақ, дәл осы уақытта КСРО мен АҚШ мемлекеттері арасында қырғи қабақ соғыс ушығып тұр еді. Сондықтан Ауғанстан аумағына ықпал жүргізу үшін бір жағынан НАТО блогындағы одақтастарымен АҚШ, екінші жағынан Варшава блогы жағынан КСРО өзара бәсекеге түсті. Бұл саяси бәсекенің ақыры Кеңес әскерінің Ауғанстанға кіргізілуіне әкеп соқты. Олай дейтініміз, 1979 жылдың соңына қарай Кеңес Одағы Компартиясының саяси бюросы Ауғанстан Демократиялық Республикасына кеңес әскерін жіберу жөнінде «Еліміздің оңтүстік шекарасын қорғау мақсатында» деген ұйғарыммен астыртын шешім шығарған болатын. Содан Ауғанстан алапаты басталып кетті...» деп автор бұл соғыста қаза болған жауынгерлердің өмір мен өлім арасындағы арпалысқа толы ғұмырын суреттейді. Тек қана жауынгерлерге ғана тоқталып қоймай, осы соғыстың ауған халқына әкелген зардабы мен қайғысын да жазады. Бұл соғыс кезінде сол елден 6 миллионға дейін адам эмиграцияланып,
2 миллионға дейін адам ел ішіндегі босқындарға айналыпты. Миллионнан аса ауғандық ажал құшқан. Оның сыртында сырттан келген жауынгерлерді де есепке алыңыз.
Бұл соғыс кім үшін болды расымен? Қазақ үшін емес. Қазақ мүддесі үшін емес. Ол – анық. Бірақ оған қазақ жауынгерлері қатысты. Қазақ тағдыры бұл соғыстан тысқары болған жоқ. Бұл соғысқа әлі тарихи баға берілетіні анық. Қаламгер-майдангер Ғалым Қожабековтің өзі: «Мен білетін бір ақиқат – Ауғанстан соғысында алдымен шындық өлді» деп жазады. Шындығын жоғалтқан соғыста өмірін, арманы мен мақсатын жоғалтқан жандардың тағдырын қайда қоярмыз? Қалай ұмытармыз...
Бағашар ТҰРСЫНБАЙҰЛЫ,
«Egemen Qazaqstan»
