Сыр өңірінде қаншама құпияны ішіне бүккен көне шаһарлар аз емес. Бүгінгі таңда сол киелі мекендерді ғалымдар тарапынан зерттеліп келеді. Мұндай ғылыми зерттеулер Кеңес одағы тұсында да жасалды. Дегенмен онда жасалған кейбір жұмыстар жұртшылық назарынан тыс қалып қойды. «1973 жылы Қызылорда облысы аумағында Хорезм экспедициясы арнайы зерттеу шараларын жүргізді. Сол жұмыстар барысында Жетіасап қалашығында да қажетті іс-шаралар атқарылды. Аталмыш шара барысында домбыраға ұқсайтын ұқсайтын дүние көзге түскен. Мен бұл жайында былтыр білдім. Архивте қажетті мәліметтерге көз салып отырған сәтте домбыраға ұқсайтын дүние назарымды ерекше аударды. Аспапта қасқырдың суреті ойылып салынған. Қазақ шертер мен домбыраның қосындысын қоссаз деп атайды. Табылған аспаптың ұзындығы 65 сантиметрге жуық. Демек, бұл аспап қоссаз домбыра болуы мүмкін және оның ежелгі түрлері болғанын дәлелдейді. Аспап біздің замандағы төртінші ғасырға жатады. Егер осы деректі нақтылай алсақ, Сыр өңірінде домбыраның ежелгі нұсқасы табылды деген сөз. Оны бабадомбыра атауға негіз бар», - Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетініӊ Қазақстан тарихы кафедрасыныӊ аға оқытушысы, «Археология және этнография» ғылыми-зерттеу орталығыныӊ жетекшісі, PhD докторанты Әзілхан Тәжекеев.
