Ересек адамдардың қан айналымы жүйесі ауруларымен сырқаттануының құрылымында гипертония, жүрек ишемиясы, цереброваскулярлық аурулар басым болып келеді.
Статистика бойынша, қан айналымы ауруы ауру салдарынан өлім-жітім себептері тізімінің алдында тұратын патология үштігінде бірінші орын алады. Қан жүру жүйесі жұмысының бұзылу спектрі өте кең, бұл жүрекпен және қан тамырларымен болатын түрлі проблемаларды қамтиды. Көп жағдайда мұндай аурулардың даму себептері саламатты өмір салтын ұстанбаудан, тұқым қуалайтын ауруларға бейімділіктен, қоршаған ортаның ластануынан болады.
Денсаулық көрсеткіштері мен қоршаған ортаның жай-күйі арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды талдау кезінде зерттеушілер, ең алдымен, денсаулық жағдайы көрсеткіштерінің жекелеген қоршаған орта компоненттері: ауаның, судың, топырақтың, тамақ өнімдерінің және т.б. жай-күйіне байланысты екеніне назар аударады. Бұл аурулардың себептерінің ішінде әуелі ауаның ластануы тұр. Кардиотоксикалық әсері бар атмосфералық ауаны басым ластаушыларға: күкірт оксидтері, азот және көміртегі, құрамында ауыр металл, фенол, формальдегид бар шаң жатады. Жүргізілген зерттеулер өнеркәсіп және көлік шығарындыларының әсерінің жоғары мәндері жоғары артериялық қысымға, жүректің ишемиялық ауруы мен цереброваскулярлық аурулардың таралуына тура келетінін көрсетті.
Су құбыры ауыз суының химиялық ластануының жоғары деңгейі жүректің созылмалы ревматикалық ауруларының дамуына, жүректің ишемиялық ауруы мен цереброваскулярлық ауруларға едәуір әсер етеді. Бұл ауыз судың артық минералды құрамының, ең алдымен, жалпы қаттылық тұздарының, сульфаттардың, хлоридтердің, жалпы минералданудың, сондай-ақ ауыр металдың, еркін және байланысқан хлордың, марганецтің және темірдің, нитриттердің, фтордың физиологиялық процестердің тепе-теңдігінің бұзылуына және қан айналымы жүйесі ауруларының пайда болуына немесе дамуына әкелетін созылмалы әсерімен түсіндіріледі.
Қан айналымы жүйесі ауруларының пайда болу факторларының бірі – кварталішілік және үйішілік шу. Зерттеушілер акустикалық жүктемелері жоғары аумақтарда халықтың жалпы өлімінің, қан айналымы жүйесі, жүйке-психикалық аурулардан болатын өлімнің және ірі қалалар тұрғындарының құлақ мүкістігінің ұлғаю үрдісін анықтады.
Өнеркәсіптік-көлік атмосфералық шығарындыларында, су құбыры ауыз суында болатын көптеген зиянды химиялық заттың және шу жүктемесінің патогенді әсері негізінде еркін радикалды тотығу процесінің жатқанын ескере отырып, ауаны ыс басу кезінде жеке қорғаныш құралдарын пайдалануды, зиянды еңбек жағдайында шу деңгейі жоғары болатын үй-жайларда құлақ тығынын тағуды ұсынамыз. Автокөлік құралдарын, тұрмыстық құрылғылар мен ұйымдастыру техникасын қанағаттанарлық техникалық жағдайда ұстау керек, сумен жабдықтау көздері мен топырақтың ластануына жол бермеу қажет, тамақ өнімдері мен тұрмыстық химия тауарларын сатып алған кезде мұқият болу, таңбалауда берілген құрамын зерделеу керек.
Мұның қолданыстағы алдын алу іс-шараларының бірі – дұрыс тамақтану. Әсіресе антиоксиданттық қорғаныс қасиеттері бар тамақ өнімдерін (цитрус жемістері, алманың жазғы сұрыптары, сорго, тары, түйілген тары, арпа және күріш, сұлы кебектері ерекше бай) және витаминдер кешенін пайдаланған абзал.
Сондай-ақ уақтылы медициналық тексеруден өтуді, ауруды асқындырып алмауды, тиімді ем алуды, медициналық-санитарлық алғашқы көмек ұйымдары жүргізетін Ауруларды басқару бағдарламасына қатысуды, яғни медицина қызметкерлерімен тығыз байланыста болуды, медицина қызметкерінің денсаулықты сақтау және жақсарту жөніндегі ұсынымдарын мүлтіксіз орындауды, денсаулық жағдайын (өзін-өзі бақылауды) қадағалауды ұмытпаған ләзім.
Нәсима ЖҮНІСОВА,
Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығы Инфекциялық емес аурулардың алдын алу департаментінің бөлім басшысы
