Ресми Бішкек президент Владимир Путин бастаған ресейлік делегацияны барынша құрмет көрсете қарсы алды. Сапар барысында мемлекет басшылары шағын және кеңейтілген құрамда келіссөздер өткізіп, Қырғыз-Ресей экономикалық форумына қатысты.
Шағын құрамда өткен кездесуде Қырғызстан президенті өзінің ресейлік әріптесінің бұл сапары екі ел арасындағы ынтымақтастықты жаңа сатыға көтеретініне сенім білдірді. Сондай-ақ ол Ресейдің ЕАЭО шеңберінде Қырғызстанға экономикалық қолдау білдіріп отырғанын жоғары бағалайтынын жеткізді. Бұған қоса, Ресей жағының Қырғыз қарулы күштеріне әскери-техникалық тұрғыдағы жәрдемін атап көрсетті.
Екі ел арасындағы ынтымақтастықтың өз деңгейінде екені, арада ешқандай келіспеушіліктің жоқтығы кеңейтілген құрамда өткізілген келіссөздер барысында да аталып өтті. Келіссөздер кезінде Қырғызстан-Ресей арасында көлемі 6 млрд-тан астам долларды құрайтын құжаттарға қол қойылды. Жиында 2020 жылы Ресейде Қырғызстан, Қырғызстанда Ресей жылы аталып өтетіні белгілі болды.
Қырғыз-Ресей арасындағы өзара сауда айналымы өткен жылы 2 миллиард долларды құраған. Ресейлік кәсіпорындар қырғыз экономикасының барлық саласын қамтып отыр. Бүгінде Қырғызстанда бірлескен 700 кәсіпорын жұмыс істеп тұр. Екі жақ та табиғи ресурстарды игеру бойынша ынтымақтастықты да дамытуға мүдделі. Білім саласында да тығыз қатынас орнатылған. Бүгінде Ресейде қырғызстандық 15 мыңнан астам студент білім алады. Олардың ішіндегі 6,5 мыңы Ресей бюджеті есебінен оқуда.
Еске сала кетейік, Ресей президенті В.Путин Қырғызстанға соңғы рет 2017 жылдың ақпанында келген болатын. Сол жолы Ресей жағы Қырғыз Республикасының 240 млн доллар қарызын кешіріп әрі ЕАЭО аясындағы шаруаларын, яғни шекараларда фитосанитарлық, ветеринарлық және карантиндік бақылауды жетілдіру жұмыстарын жүргізу үшін 200 млн доллар бөлген.
Сонымен Ресей президенті В.Путиннің Бішкекке мемлекеттік сапары аясында тараптар бірлескен мәлімдеме жасады әрі екіжақты 17 құжатқа қол қойып, 6 миллиард доллардың келісімдерін бекітті.
Бұл меморандумдар мен келісімдерде қауіпсіздік, газ, мұнай және мұнай өнімдері, экономикалық ұлттық жобаларды жүзеге асыру, темір жол желілерін дамыту, білім және ғылым, спорт саласында ынтымақтастықты нығайту, тұтынушылардың құқығын қорғау, қаржы, инвестиция саласындағы әріптестікті жандандыру, ауыл шаруашылығы өнімдерін экспорттау мәселелері қамтылған.
Осы құжаттардың ішінде Қырғыз Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы 2012 жылғы 20 қыркүйектегі Қырғызстан аумағында ресейлік бірыңғай әскери базаның болуы туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы хаттамаға азырақ тоқтала кетейік.
Деректерге қарағанда, аталған хаттамаға сәйкес, екі тарап Қырғызстандағы ресейлік әскери базаның аумағын кеңейтуге келіскен. Әуе базасы аумағында дрондар ұшыру тәртібі де өзгертілмек. Сондай-ақ бұл құжат елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қырғыз әскерилеріне дрондарды бірлесіп қолдануға үйретуге, ресейлік әскери әуежайдың ұшу алаңын жетілдіруге мүмкіндік береді. Екі жақтың бұл қадамына Ауғанстандағы жағдайдың шиеленісуі және Орталық Азиядағы қауіпсіздікті нығайту қажеттігі себеп болып отырған көрінеді.
Әскери әуе базасын жалға алғаны үшін жыл сайын төленетін ақша 4,5 миллион доллардан 4,79 миллион долларға дейін көбеймек.
Айта кетейік, Қырғызстанның Шу облысы Қант қаласында ресейлік база 2003 жылы ҰҚШҰ аясында ашылған. Бұдан басқа Қырғызстанда ресейлік тағы үш әскери нысан орналасқан. Олар: Чалдовардағы байланыс торабы, Ыстықкөлдегі сынақ орталығы және Майлысудағы сейсмикалық пункт. Аталған төрт нысан 2012 жылы Ресейдің біріккен әскери базасы құрамына енгізілген. 2017 жылдың басында ресейлік әскерилердің Қырғызстанда болу мерзімі 15 жылға ұзартылды.
Тағы бір айта кетер жайт, соңғы кездері Қырғызстанда ресейлік тағы бір әскери базаның пайда болуы мүмкін екендігі жайлы жиі айтылып жүр. Мәселен, 2018 жылдың ақпан айының басында Қырғызстанға барған Ресей сыртқы істер министрі С.Лавров егер Бішкек ықылас танытса, Мәскеу екінші әскери база ашу мәселесін қарастыруға дайын екенін жеткізген-ді. Осы сапар қарсаңында Қырғызстанның Ресейдегі елшісі Аликбек Джекшенкулов та ресми Бішкек елдің оңтүстігінде ресейлік екінші әскери базасы ашылуы мүмкін екенін жоққа шығармайтынын мәлімдеген-ді.
Негізінде екі ел әскери-техникалық серіктестік шеңберіндегі ынтымақтастығы ауқымды. Ресей басшысының айтуынша, Қырғызстандағы ресейлік әскери база республиканың қорғаныс қабілетін нығайтуға елеулі үлес қосып отыр. Сондай-ақ ол мұны Орталық Азиядағы қауіпсіздік пен тұрақтылықтың маңызды факторы деп санайды.
Қырғызстан өз қорғанысын қамтамасыз ету ісінде Ресейге көбірек жүгінеді. Лаңкестік шабуылдар қаупіне қатты алаңдаулы ресми Бішкек Ауғанстан жағынан келетін ықтимал қатерлерге баса назар аударады.
Қалай десек те, біз үшін көршілес елдерде бейбітшілік пен татулықтың салтанат құрғаны маңызды. Сонымен бірге олардың өзара іс-қимылдары басқаның мүддесіне нұқсан келтірмегені абзал.
