Тілін тапқанға жер жомарт. Жомарт жердің несібесі жалпақ жұрттың игілігіне айналса, тіптен ғанибет. Тек онда маңдай теріңді сіңіре білуің керек. Мұның өзі бұрынғы тәмсіл. Маңдай тер жаңа, озық технологиямен сабақтасса ғана ұтымды. Бұрынғы Целиноград ауыл шаруашылығы институтының экономика факультетінің түлегі Әбілқайыр Ошақбаевтың түйсінгені осы.
Оқу орнын бітіргеннен соң арнайы жолдамамен Егіндікөл ауданының Қоржынкөл ауылына табан тіреген. Жанында жан жары Ботагөз. Қолдарындағы бар байлығы жалғыз жол сөмкелері ғана. Қалғаны жалындаған жастықтың үлбіреген үміті.
Әуелі экономист болып бастаған, кейін шаруашылықтың бас экономисі. Жұмыс өз ырғағымен жүріп жатты. Кейін қайта құрудың бет қаратпас дауылы басталған. Ел тәуелсіздік алды. Бұл бір «ақ түйенің қарны жарылған» ұлы қуаныш болды. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары бұрыннан қалыптасқан экономикалық байланыстар ыдырап, қиыншылықтың туғаны да мәлім.
1990-жылдардың басында Бұланды ауданындағы «Партизан» шаруашылығының директоры болып тағайындалған. Осы жерде алты жыл ғұмыры өтті. Бұрынғы қалыптасқан кеңшарлар ыдырап, жеке шаруашылықтар құрыла бастаған. Міне, осы сәтте тағдыр жолы қайтадан біршама бауыр басып қалған Қоржынкөлге әкелді. Алғашқы бетте жүрексінгені де рас. Бұрынғы өзі көрген, басы-қасында жүрген шаруашылықтың шаруасы шатқаяқтап тұр екен. Техниканың тозығы жеткен, қаусаған, іске жарайтыны ұстағанның қолында, тістегеннің аузында кетіпті. Төңірекке көз салып қараса, делсал. Зіңгіттей жігіттер екі қолға бір күрек таба алмай абдырап қалған. Шаруашылықтың баздарында иен тіресіп тұратын қара малдың бәрін «бартер» деген тажал жұтқан. Одан қаншалықты қайыр болғандығын ешкім біліп болмайды.
Міне, осы сәтте ендігі ғұмырын Қоржынкөлді көркейтуге арнаймын деген шешімге келген. Бұл шешім әзірге орындалар-орындалмасы белгісіз арман ғана. Бірақ қайратына мінді. Алдағы өзі бажайлаған істің ұшы-қиыры көрінбеген соң қасына кіші інісі Қайырды қолқалап шақырып алды. Сөйтіп «Қоржынкөл-А» жауапкершілігі шектеулі серіктестігін құрды. Бұрынғы кеңшардың 54 К-700 тракторынан төртеуі қалыпты, 114 астық комбайының 8-інің сұлбасы бүк түсіп жатыр. Автопарк туралы әңгіме қозғаудың өзі азап. Машина-трактор шеберханасы мен өзге де шаруашылық учаскелері ту-талақай.
– Осы шаруашылықта 28 мың гектар құнарлы егістік алқабы бар еді. Сол алқаптарға жыл сайын дәнді дақылдардың тұқымдарын отырғызатын едік. Біз серіктестік құрып, дала төсіне шыққанда бар болғаны екі мың гектар жерді игеруге шамамыз келді, – дейді серіктестік басшысы Әбілқайыр Ошақбаев, – онда да егістік алқапты ойдағыдай өңдеуге шамамыз жетпеді. Агротехникалық шараларды діттеген деңгейде жүргізе алмадық. Алқаптың бәрін арамшөп басып кеткен. Бірте-бірте қалыпқа келтірдік. Бүгінде шаруашылық 14 мың гектар егістік жерге егін егеді. Әр жыл сайын 20 мың тоннаға жуық астық жинаудамыз. Оның 15 мың тоннасы сатылады.
Алғашқы жылдары шаруашылық гектар берекесін өліп-талып 6-8 центнерден әрең оралтқан. Түсім аз болған соң табысы да шамалы. Әйтеуір, бірді бірге құраудың амалы. Осы арада шаруашылық басшысы мемлекет тарапынан көрсетілген қамқорлыққа ризашылығын білдіреді.
– Әр жыл сайын әрқилы агротехникалық шараларға субсидия бөлініп отыр, – дейді Әбілқайыр Ошақбаев, – жеңілдетілген бағамен жанар-жағармай алып отырмыз. Соның арқасында көктемгі және күзгі дала жұмыстарын уақтылы атқарып шығамыз. Қамқорлық болған соң оның қайтарымы да болуы керек. Ендігі бағыт осы арнада. 2009-2011 жылдары біз гектар берекесін 14 центнерге жеткіздік. Кейбір алқаптарда одан да жоғары болды.
Өткен жылы да тәп-тәуір өнім жиналыпты. Гектар берекесі 11,5 центнерден айналған. Өңірдің ерекшелігін ақыл таразысына салып безбендеген шаруашылық басшылары бидайдың «Ақмола-2» және «Омская-36» сұрыптарын егеді екен. Өздерін толық қамтамасыз етіп отыр. Астық шығымдылығын көріп, қызыққан көрші шаруашылықтардың да қажеттіліктерін өтейді.
Мемлекет қамқорлығы айтса айтқандай, қомақты екен. Қамқорлықтың арқасында серіктестік соңғы жылдары 25 «Есіл-740» және «Енисей» астық комбайндарын сатып алған. Оған қоса, 18 жаңа үлгідегі егіс кешендерінде. Ауылға Ошақбаевтың оралуының арқасында серіктестік құрылып, түтіндері түзу ұшуда. Қазір осы ауылдағы еңбекке жарайтын тұрғындардың 90 пайызы серіктестікте жұмыс істейді. Тіпті көршілес Бауман ауылынан келіп жұмыс істеп жүргендер де бар. Соңғы жылдары жұмысшылардың жалақысын үш мәрте өсірген. Елді мекендегі зейнеткерлер тегіс мал азығымен қамтамасыз етіледі. Әрбір мемлекеттік мерекеде ауылдағы 125 ардагер азды-көпті сыйлыққа ие болады. Серіктестік жергілікті білім ошағында оқушыларды тегін тамақтандырады. Жергілікті наубайханада нарттай қызарып піскен, дәмі тіл үйіретін нан бар болғаны – 35 теңге.
Елбасы еңбек дәстүрін қалыптастыру туралы талай айтты емес пе? Кейінгі жылдары еңбек адамына құрмет көрсету сәл азайып еді, жұмысқа ынталы адамдардың саны да кеміп кетті. Негізінде, әркім өз еңбегіне сай құрмет пен қошеметке бөленуі керек. Бұл әр күн сайын еңбек адамдарымен қоян-қолтық жұмыс істеп жүрген серіктестік басшысының ойы. Серіктестікте қарапайым еңбек адамын қадірлей біледі. Олардың қажуды білмес қайратты еңбегі қалған жұртқа үлгі-өнеге. Серіктестіктің негізгі тірегі болып саналатын, жұмыс десе ішер асын жерге қоятын Рашид Қашанов, Владимир Бритман, Александр Долгополовтардың жақсы аттары шығып тұр. Қазіргі күні көп жерде кездесе қоймайтын дәнекерлеуші, өз ісінің хас шебері Елубай Ысқақовтың есімі де құрметпен аталады. Серіктестік құрылған күннен бастап ескіні жамап, көнені көркейтіп келе жатқан, он саусағынан өнер тамған Елубайдың еңбегі ортақ ырысқа әбден сіңген.
Жұрт қамын жадынан шығармайтын серіктестік басшысы ауылдың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайына да көңіл бөледі. Таяуда су жаңа монша салып берді. Мұндай монша ауыл тұрмақ, аудан орталықтарында да жоқ. Қарқарадай болып бой көтерген жаңа дәмхана пайдалануға берілмекші. Енді мәдениет үйін жұтындырып жөндеп, ауыл көшесін қатты жамылғымен қаптасақ дейді басшылар. Содан соң тұрғын үй салуға көшпек.
Былтырғы жаңалық – Қоржынкөлде картоп өсті. Иә, оған таңырқамаңыз, ондай да болады екен. Қаншама шаңырақ түтін түтетіп отырған елді мекенде қанша баптасаңыз да картоп өспейді деген түсінік болған. Биыл Мақсат Тілеуқабылұлы тәжірибе жасап көрді. Ерте көктемде бар бейнетті өзімен бірге жер бетіне ала шығатын картопты әлденеше рет дәрілеп, топырағын баптап, құлағынан тартып шығарғандай болды. Нәтижесінде тәп-тәуір өнім алды. Ал төрт түлік мал өсіру дәл мұндай таңсық емес.
– Қазір 200 бастан астам қазақтың ақбас тұқымды қара малын бағып отырмыз. Алдағы уақытта бағымдағы малды өз төлі есебінен көбейтетін боламыз. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Жолдауында еліміздің аграрлық секторын дамыту туралы жақсы айтты. Көмек ретінде 100 миллиард теңге бөлінбекші. Менің ойымша кез келген қамқорлыққа өз ісіңмен жауап беру азаматтық болып есептеледі. Елбасының өзі бас болып ел еңсесін көтеруге ұмтылып жатқанда соның жуан ортасында жүрген біз қалай қанаттанбай тұра аламыз.
