Неміс ғалымы, профессор Харальд Зур Хаузен 2008 жылы адамның папиллома вирусының жатыр мойны қатерлі ісігінің пайда болуындағы рөлін дәлелдеп шыққан ғылыми-зерттеуі үшін Нобель сыйлығымен марапатталды. Өйткені қашанда сырқаттың салдарымен күрескеннен гөрі туу себебін анықтаған әлдеқайда тиімді. Әлемде жатыр мойнының қатерлі ісігі осы вирустың жұғуынан пайда болып, қаншама жасты гүлдей солдырды десеңізші. ДСҰ деректері бойынша әйелдердің жатыр мойнындағы қатерлі ауруы тууының 70-97 пайызы осы вирустың кесірінен көрінеді. Жаһанда жыл сайын 500 мыңнан астам жатыр мойны обыры анықталса, олардың 311 мыңға жуығы осы дерттен қайтыс болады екен.
Жалпы, папиллома вирусының 100-ден астам түрі бар екені анықталған. Алайда, оның 14-і адам үшін қауіпті және жатыр мойны қатерлі ісігін ғана емес, сонымен қатар ауыз қуысының, анустың, жыныс мүшелерінің, сыртқы жыныс органдарының обырына алып келуі мүмкін, дейді зерттеуші ғалымдар.
Харальд Зур Хаузен бастаған ғалымдардың адам папиллома вирусы мен жатыр мойны обыры арасындағы байланысты ашуы ғалымдар алдына жаңа міндет қойды. Бұл – жатыр мойны обыры вакцинасын жасап, екпе жүргізуді қолға алу. Жедел іздестіріп, нақты ғылыми жұмыстар жүргізу нәтижесінде вакцина да өмірге келеді. 10 жыл бұрын АҚШ пен Аустралия сияқты дамыған елдер жасөспірім қыздарды иммундау бағдарламаларын енгізіп, вакциналауды бастап та кетті. Әрі оның бұл елдерде ақылы негізде жүргізілгенін де айта кеткен жөн. Бүгінде екпенің тиімділігін көптеген зерттеулер дәлелдеп, жатыр мойны обырынан өлім-жітімнің 70-тен 97%-ға дейін төмендегенін көрсетті.
Еліміздің бас онкологы Диляра Қайдарова вирусты тасымалдаушы адамның жатыр мойны обырына шалдығуға бейімдігін айта келе: «Жатыр мойнының қатерлі ісігін анықтауға арналған тәсілдер бар. Бұл кіші жамбас органдарын тексеру, визуалды тексеру және онкоцитология жағындыларына сынама жасау, PAP – сынағы тестілеуінен және HPV тестінен тұрады. Жатыр мойны қатерлі ісігінің симптомсыз жүруі әбден мүмкін немесе жыныс жолдарында, іштің төменгі бөлігінде және бел аймағында ауырсыну белгілері байқалады», дейді.
Дәрігерлердің айтуынша, вирустың жұғатын жолдары да әртүрлі. Соның ішінде тері және шырышты қабаттармен жанасқан сәттерде; тасымалдаушының жеке гигиеналық заттарын пайдалануда; науқастың киімін және аяқ киімін киюде; сауналар мен ванналарда немесе қоғамдық дәретханаларға барған кезде жұғу мүмкіндігі бар. Ең бір жиі жұқтырылу көзі – жыныстық жолмен берілуі екеніне баса мән берген жөн.
HPV вакцинасын жүргізу жатыр мойнының қатерлі ісігіне және вульваның, қынаптың, анус пен ауыз-жұтқыншақ рагының кейбір түрлеріне қарсы иммунитет тудыратынын айтқан мамандар АҚШ-та 11 мен 12 жас аралығындағы барлық қыз балалар, Германияда 12 жастағы қыздар, Францияда 14 жастан, ал Аустрияда тіпті 9 бен 17 жас аралығы қамтылатынын қаперге салады. Бас онколог төрт және тоғыз валентті вакциналардың қыздар мен жасөспірімдерге пайдалану үшін лицензияланғанын да айтып өтті.
