Ядролық қарусыз әлем құру – адамзаттың асыл мұраты

Бүгінде Қазақстанның аталған саладағы ұстанған бағыты, яғни ядролық қарусыздану үдерісін толық қуаттайтыны әлемдік қоғамдастыққа белгілі. Еліміз өзінің бұл ұстанымын халықаралық алқалы жиындарда үнемі мәлімдеп келеді. Мәселен, жақында Қазақстан Сыртқы істер министрінің орынбасары Ержан Ашықбаев 2020 жылы өтетін ЯҚТШ Шолу конференциясына Дайындық комитетінің үшінші сессиясына қатысып, онда еліміздің ядролық қарусыздану мен таратпау режімін нығайтудың белсенді жақтаушысы ретінде ЯҚТШ ережелерінің қатаң және толыққанды орындалуын қолдайтынын атап көрсетті. 

Дайындық комитеті сес­сия­сының жұмысы Қазақстанның тағы бір маңызды мерейтойлық датасымен, атап айтқанда ЯҚТШ-ға мүше болғанына 25 жыл толу мерекесімен тұспа-тұс келіп отыр. Осы орайда Е.Ашықбаев өзінің ұлттық баяндамасында Қазақстанның соңғы ширек ғасырда атқарған қызметінің негізгі кезеңдерін айшықтап, әлемдік қауіпсіздік архитектурасын нығайту жөнін­дегі халықаралық күш-жігер­лердегі ерекше тарихи рөлін көрсетіп берді. Айта кетейік, мемлекеттің кеңінен танылған жетістіктерінің негізін Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың антиядролық бас­тамалары құрайтыны сөзсіз.

2018 жылдың 18 қаңтарында өткен БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің «Жаппай қырып-жою қаруын таратпау: сенімді нығайту шаралары» атты тақырыптық брифингінде Нұрсұлтан Назарбаев бірқатар бастамаларды, атап айтқанда ЯҚТШ-тан шығуды қиындату бойынша шаралар әзірлеуді және Шарт ережелерін бұзатын елдерге қатысты жазалау шараларын қолдануды ұсынған. Осылайша, ядролық қарусызданудың өзіндік дара жолын қалыптастырған Қа­зақстан өзара сенімді нығай­ту­дың ең тиімді шарасы қару­сыздану екенін нақтылай түсті. 

Сонымен қатар Қазақ­станның атом энергиясын бейбіт мақсаттарда қауіпсіз және сенімді пайдалану жолындағы елеулі үлесі ретінде, 2017 жылы тұсауы кесілген және биыл сақтау материалын қабылдағалы отырған Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің (МАГАТЭ) төмен байытылған уран банкі аталып өтті. Бұл саяси сипаттағы кедергілер туындаған жағдайда атом электр стансаларына қажетті отынды үздіксіз жеткізуді қамтамасыз етуге арналған теңдесі жоқ тетіктің іске қосылатынын білдіреді.

Қазақстанның ЯҚТШ-ға қо­сылуы және оның жұмы­сы­на белсене араласуы ядро­лық қа­ру­дан азат әлемге қол жет­кізу­дің ізгілікті ұмтылыстарына не­гіз­­делген. Қазақстан тарапы ЯҚТШ-тың ядролық қарудың тара­луына жол бермеуге және уақыты келгенде оның толық жойы­луына, сондай-ақ атом энергия­сын бей­біт мақсатқа пай­дала­нуға жәр­демдесуге бағыт­тал­ған халық­аралық күш-жігер­дің бастау көзі екенін толық түсі­­неді. Өйткені ядро­лық қа­руы бар және ядро­лық қа­русыз мем­лекеттер ара­сын­да­ғы келісім­ді нығайтуға не­гіз­делген өзге ха­лық­аралық келісім болмағандықтан, ЯҚТШ бірегей құжат саналады.

Қорыта айтқанда, Қазақстан БҰҰ-ның 2045 жылы болатын жүзжылдық мерейтойына орай ядролық қауіп-қатерден азат әлемге қол жеткізуге бағытталған Елбасының бастамаларын іске асыруды жалғастыруға ниетті.