Ұлтжандылық – ұлттардың қорғаны
Форумның қорытынды күні ұлтжандылықтың ғаламдық трендтері мен алпауыт елдердің сыртқы саясаты төңірегіндегі қызу талқымен басталды.
БАҚ өкілдері үшін форумды барынша мазмұнды, кәсіпқойлық тұрғыда тиімді өткізуге күш салынып жатқан кезде биылғы XVI Еуразиялық медиа-форум хэдлайнері: Трампты билікке әкелген Дональд Трамп сайлау штабының басшысы Стив Бэннон (АҚШ) екендігі туралы ақпарат тараған еді. Сондықтан биылғы форумның соңғы күні «2020 жылы АҚШ президенті кім болады және капитализмнің күші неде?» сауалдарының салмағы басым болды.
Соңғы күннің алғашқы пікірталқысы «Сенімнің жоғалуы. Ғаламдық күш теңгерімі» тақырыбында өрбіді. Модератор – CGTN телеарнасындағы «The Agenda» жүргізушісі әрі атқарушы директоры Стивен Коул (Ұлыбритания) спикерлерден мемлекетаралық қарым-қатынас орнатудың жаңа тәсілдері, тәртібі мен ережелерін қалай қалыптастыруға болатынын сұрады.
Дональд Трамп сайлау штабының басшысы Стив Бэннон (АҚШ) дүниежүзілік революция жүріп жатқанын айта келе, барлық мемлекеттер басшыларының бұл шындықты қабылдайтын уақыты жетті дейді. Өкінішке қарай, «Жұмыс тобының төңкерісі орын алуда. Бүгінге дейін өндірістік мемлекетте өмір сүріп келген тұрғындар тәуелсізденуде», дейді Ақ үйдің аға кеңесшісі және бас стратегі (2016-2017) Стив Бэннон: «Либерал демократия мен бұқараға қарсы экономикалық соғыстың қалай екпін алуына куәміз. Мұның басында Қытай коммунистік партиясы, халықаралық корпорациялар, Франкфурт пен Лондон сауда нарығы тұр. Бұл мәселе шешімін табуы керек», деді. Ал оның шешімі ретінде «Дұрыс құрылған капитализм – болашаққа бағдар, жаңғырудың негізі» деген ойын білдірді. Бұған қоса, саясаткер «2020 жылғы АҚШ сайлауында билікке ұмтылғандардың қызу бәсекесіне куә боламыз, өз басым Трамптың жеңісіне сенемін», деді.
Саяси қайраткер Джордж Гэллоуэй (Ұлыбритания) жұмысшы табының барлық өкілдері үшін нәсіл мен діннің соншалықты мәні болмағанынан олардың билікке деген сенімі сейілгенін айтады.
Демократиялық партия ұлттық комитетінің бұрынғы атқарушы директоры және президент көмекшісінің орынбасары (1973-1977) Марк Сигел (АҚШ) өз кезегінде Қытайдың экономикалық және саяси тұрғыда ұлы держава болуға ұмтылысының орасан екенін айтты. «Қазіргі таңда экономикасы жөнінен екінші орынға табан тіреген Қытай алдағы уақытта бұл әлемдік көрсеткіште бірінші болатыны анық», деген сенімін білдірді сарапшы.
Бұл орайда, ТАСС бас директорының бірінші орынбасары Михаил Гусман (Ресей) Ресей-Қытай арасындағы қарым-қатынастың өзіндік ерекшеліктері бар екенін айтып өтті. «Бұл – сауда қатынасымен шектелмейтін, ауқымы кең стратегиялық серіктестік», деді журналист.
«Айкакан жаманак» газетінің бас редакторы Анна Акопян (Армения) әлемдік тепе-теңдікті ұстап тұру үшін сенім қажеттігін айтты. «Біздің әлем жалпы күдік атаулымен күресуде. Мысалы, АҚШ пен Иран немесе АҚШ пен Ресей қарым-қатынасы арасында кішкене сенім болса, оның осы екі мемлекеттің халқына да, басқаға да тиімді болатыны анық. Талай қақтығыстар да туындамас еді», деді қоғам қайраткері. Ал қазіргі күрделі кезеңде барлық әлем халықтарын ұлтжанды болуға шақырды: «Ұлтжандылық зұлмат заманда Арменияның ұлы қорғаны бола алды. Халық осы игі қасиетінен ажырап қалмауы қажет», деді ол.
Блог саласы: оның сапасы мен санаға ықпалы
Сонымен қатар медиа-форум бұқаралық медиадағы жүйе мен ондағы сын-қатерлерге төтеп беру мәселесін айналып өте алмайтыны белгілі.
Шетелдік және отандық медиа сарапшылар форумның «Блогерлер: виртуалдық әлемнің рок-жұлдыздары ма?» мәжілісінде бүгінгі медиа тек журналистикаға қатысты ұғым еместігі сөз етілді. Жаңа медиа біздің өміріміздің бір бөлшегіне айналып отырғанын, ол бүгінгі тіршілікті түбегейлі өзгертуге ықпалы бар екенін айтты мамандар.
Електен өткен контентті ұсынуды жасанды интеллектің меңгере бастағанын ескерткен EECJS мәліметтерді басқару стратегиясы жөніндегі халықаралық команданың мүшесі Луис Мигель Лопес (Мексика): «Алдағы уақытта әркімнің жеке қызығушылығын ескеріп, соған сәйкес ақпаратты іріктеп отыратын жасанды интеллект жұмыс істейді. Мәселен мен футболға қызығатын оқырман ретінде тек осы тақырып төңірегіндегі мәліметтерді алып отырамын», деді ол. Сондықтан бүгінгі журналистер жаңа медиа мүмкіндіктерін ұтымды пайдалануға міндетті делінді бұл басқосуда. Үкіметпен байланыс жөніндегі маман, серпінді жобалар бойынша әлеуметтік стратег Луис Мигель: «Журналистика мен блогерлік арасында ешқандай қақтығыс көріп тұрғаным жоқ. Кез келген журналист өз аудиториясы үшін блогер болуды үйренуі керек, себебі бұл олардың табысты болуына жол ашады», деді.
Түйіп айтқанда, қазіргі таңда әлеуметтік желілерді бір тәртіпке салып, реттеп отыру, иә болмаса оның бүгінгі қарқынды дамуына тосқауыл қою мүмкін емес, дейді мамандар, сондықтан оны үнқатысу алаңы ретінде пайдалану керек. Оның үстіне, жаһанданудың жаңа мүмкіндіктері мен тың тетіктерін меңгеру дәстүрлі БАҚ үшін мүмкін дүние. «Жаңа технологиялардың күшімен президентті таңдай алатын заман туды. Ғаламтор – көзге көрінбейтін, басқаруға келмейтін қуатты ресурс», деген «Бульвар Гордона» газетінің бас редакторы Дмитрий Гордон (Украина) БАҚ атаулының бірегейлігі сонда, ол кез келген замана талабына бейімделіп, ондағы сын-қатерлерге төтеп беруі тиіс екенін жеткізді.
Әлеуметтік желілердегі еркіндіктің салдарынан ондағы таратылатын ақпарат ағынының барлығы дерлік дәйексіз, негізсіз, кей жағдайда жалған екенін көзбен көріп жүрміз. Бұл сауатты журналистиканың сапасына деген сенімді жояды деген мәселе де күн тәртібінен түспеді. Ол үшін дәстүрлі БАҚ жаңа медианың мүмкіндіктерін меңгеруі, салалық журналистиканы сауатты жазуы, оқырман сұранысына құлақ асуы және кәсіби мамандардың біліктілігін жетілдіруі керектігі сөз етілді.
Заңсыз түрдегі заңдылық
Форумның үшінші күнін «Заңсыз түрдегі заңдылық: марихуана ашық сатылуда» тақырыбындағы қызу пікірталас қорытындылады. Ашық дерек көздерінде жарияланған мәліметтерге сәйкес, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы марихуананы дәрі деп тануға дайын отырған көрінеді. Сөйтіп оны есірткі мен тыйым салынған заттар тізімінен алып тастамақ. Марихуананы қауіпсіз зат деп танудың өзі көп нәрсені өзгертеді. Ал оны заңдастыру уақыт еншісінде. Марихуананы заңдастырудың экономикалық, әлеуметтік және медициналық салдары қандай болмақ?
Пікірталасқа қатысушылар каннабистің қолданыста пайдасы бар екенімен бірауыздан келісті. Талқылауда марихуананы дәрі-дәрмек есебінде тұтыну үшін оның көлемі мен мөлшерін бекіту керектігі сөз болды. Спикерлер бұл тақырыпты әлі жан-жақты зерттеу керектігін тілге тиек етті.
Smart Approaches to Marijuana (SAM) альянсының коммуникация және халықаралық байланыс бойынша серіктесі Will Jones III (АҚШ): «Марихуананы заңдастыру мен оны медицинада қолданудың аражігін ажыратып алуымыз қажет. Есірткіні заңдастыратын болсақ, азаматтар оны ішімдік, темекі өнімдері сияқты бұрыс пайдалануы бек мүмкін. Бұл саладағы табыстың 70 пайызы аталған өнімдерді мөлшерден тыс пайдалану есебінен түсіп отыр, деді.
Осы орайда невроз және Альцгеймер сырқатын емдеу орталығының жетекшісі, психотерапевт Жібек Жолдасова (Қазақстан): «Медицинада кез келген дәрі-дәрмек белгіленген ережеге сай, есептелген мөлшерде қолданылады. Сол сияқты емдеу шараларына қажетті каннабистің мөлшерін анықтап алуымыз қажет», екенін атап өтті. Дәрігердің айтуынша, 21 жасқа дейін марихуана тұтынбаған ересек адамның келешектегі тәуелділік көрсеткіші әлдеқайда төмен. Сол себепті жасөспірімдерге психотропты өнімдердің қауіп-қатерін түсіндіруіміз шарт.
Сөз соңында сарапшылар Қазақстан күн тәртібіндегі түйткілді мәселелердің түйінін тарқатуға септесетін маңызды алаң екеніне ерекше тоқталды. Еуразиялық медиа-форумда көтерілген өзекті мәселелер осының бір дәлелі десті.
Айнаш ЕСАЛИ,
Арман ОКТЯБРЬ,
«Egemen Qazaqstan»
АЛМАТЫ
