Отырыста негізгі баяндаманы жасаған Ұлттық банк төрағасы Ерболат Досаевтың айтуынша, заң жобасы аясында қаржы нарығын реттеу және дамыту, сондай-ақ тұтынушылардың құқықтарын қорғау функцияларын Президентке тікелей есеп беретін жеке мемлекеттік органға беру ұсынылып отыр. Осы себепті заң жобасында екі ауқымды бағыт қамтылған.
– Бірінші бағыт – қаржы секторын реттеудің және дамытудың тәуелсіз органын құру. Елдің экономикалық өсуін ынталандыру үшін Ұлттық банк орталық банктің классикалық қызметтеріне шоғырлануға ниетті. Бұл – баға тұрақтылығын қамтамасыз ету, ақша-кредит саясаты, валюталық реттеу және төлем жүйелерін дамыту. Ал қаржы нарығын реттеу мен дамыту, тұтынушылардың құқықтарын қорғау функцияларын Қаржы нарықтарын реттеу мен дамыту агенттігіне беру ұсынылып отыр, – деді Е.Досаев.
Сонымен қатар экономиканы сапалы дамыту үшін Ұлттық банк мемлекеттік-қаржылық қолдау бағдарламаларын, оның ішінде экономиканың басым салаларын несиелеу бағдарламасын, «7-20-25» ипотекалық бағдарламасын және басқа да бағдарламаларды екінші деңгейлі банктер арқылы іске асыруды жалғастыра бермекші. Ал агенттік өз тарапынан қаржы нарығындағы қаржы ресурстарын бөлу тиімділігін арттыруға, жаңа қаржы өнімдері мен қызметтерін енгізуге, олардың халық пен бизнес үшін қолжетімділігін арттыруға ықпал етеді. Қызметшілерінің мәртебесі Ұлттық банк қызметкерлерімен теңестіріледі.
– Агенттік Ұлттық банкті қайта ұйымдастыру арқылы құрылады. Оның барысында қызметтер, өкілеттіктер мен штат бірліктер қайта бөлінеді. Ұлттық банктен агенттікке ауысуы болжанып отырған қызметкерлерінің жалпы саны шамамен 500 адам болады, – деп атап өтті Ұлттық банк төрағасы.
Өз кезегінде заң жобасының екінші бағыты тұтынушылық кредиттеу нарығында реттеуші арбитраж және жүйелік проблемаларды жоюға арналған. Сондықтан да халықтың борыштық жүктемесінің бақыланбай өсуіне жол бермеу мақсатында барлық кредиттеу субъектілеріне қатысты тиісті реттеу мен қадағалау құралдарын енгізу талап етіледі. Қазіргі уақытта реттелмейтін субъектілердің саны шамамен 2 мыңға жеткен.
Бүгінде тұтынушылық кредиттер портфелінің неғұрлым белсенді өсуі реттелмейтін секторда байқалады – ол онлайн-кредиторлар, кредиттік серіктестіктер және ломбардтар. Сонымен қатар реттелмейтін субъектілер тарапынан қарыз алушылардың құқықтары мен мүдделерінің бұзылуы байқалады, – деді Е.Досаев.
Жалпы отырыста сенаторлар Ядролық қаруға тыйым салу туралы шартты ратификациялады. Осы Шартқа сәйкес мүше мемлекеттің аумағында ядролық қаруды және/немесе ядролық жарылғыш құрылғыларды өндіруге, сынауға, сатып алуға, беруге, сақтауға және орналастыруға, сонымен бірге ядролық қаруды қолдануға, сондай-ақ оны қолдану қатерін төндіруге тыйым салынады.
Шарт Нью-Йорктегі БҰҰ Бас Ассамблеясының 72-сессиясы аясында 2017 жылғы 20 қыркүйектен бастап қол қоюға ашылды және 50 мемлекетте ратификациялағаннан кейін күшіне енеді (қaзipгi уақытта шартқа 70 мемлекет қол қойды, 23 мемлекет ратификациялады).
Осы Шартты ратификациялай отырып, Қазақстан ядролық қарудан азат әлемді құру және сақтау ісіне зор үлес қосады, сондай-ақ еліміздің ядролық қарусыздану саласындағы көшбасшылығын нақтылайды.
Палата 1992 жылғы 15 мамырдағы Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына (ҰҚШҰ) қатысушы мемлекеттер арасындағы Әскери-техникалық ынтымақтастықтың негізгі принциптері туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы төртінші хаттаманы ратификациялады.
Қолданыстағы Келісімге сәйкес, жеткізілетін әскери өнімге бағалар ұлттық бөлімшелердің өз мұқтаждары үшін сатып алатын ішкі бағалары бойынша белгіленеді. Осы Хаттаманың қабылдануымен мұндай жеңілдікті баға өндіруші тарап өз мұқтаждары үшін сатып алмайтын, бірақ Келісім талаптарына сәйкес ҰҚШҰ-ның басқа мүше мемлекетіне жеткізілетін әскери мақсаттағы өнімге қолданылады.
Отырыс барысында сенаторлардың бірқатар депутаттық сауалы жария етілді. Онда сенатор Нариман Төреғалиев Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық университетінің спорт кешенін күрделі жөндеу үшін қаржыландыру қажеттігі және мүгедектікті ресімдеу туралы, сенатор Еділ Мамытбеков «Ғылым қоры» АҚ қызметі, Ақпараттық және есептеу технологиялары институтын «Зере холдингі» АҚ коммерциялық ұйымының құрылымына беру, Чернобыль АЭС-і апаты зардаптарын жоюға қатысушыларды әлеуметтік қолдау туралы, сенатор Ғұмар Дүйсембаев ауыл шаруашылығы мамандарын дайындау қажеттігі туралы, сенатор Нұржан Нұрсипатов әскерилерге тұрғын үй төлемі мәселелері жайында, сенатор Ерік Сұлтанов Қызылорда – Жезқазған – Есіл – Петропавл – Ресей Федерациясының шекарасы жолын жөндеу жұмыстарын аяқтау туралы, сенатор Владимир Волков отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу жөнінде, сенатор Бірғаным Әйтімова лотерея қызметі мәселелері туралы, сенатор Сәрсенбай Еңсегенов балық шаруашылығы кешенін дамыту жайында, сенатор Қайрат Қожамжаров қолданыстағы «ҚР мемлекеттік арнаулы органдары туралы» және «Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы» заңдардың ережелеріндегі қайшылықтарды жою қажеттігі туралы, сенатор Мұрат Бақтиярұлы заң жобаларын мемлекеттік тілде әзірлеу жөнінде, сенатор Динар Нөкетаева отандық жеңіл өнеркәсіпті дамыту мәселелері туралы, сенатор Мұратбай Жолдасбаев мемлекеттік тапсырмаларды орындауда жеке секторға қатысты кемсітушілік қағидаларын болдырмау жайында сауалдары болды.
Депутаттық сауалдардың маңызына назар аудара келіп, Сенат Төрағасы депутаттарды мемлекеттік органдар басшылары тарапынан берілетін жауаптарға мұқият қарауға шақырды. Депутаттар көбінесе бірсарынды жауаптар алады, ал көтерілген мәселелер шешілмей жатады.
«Сауалдарыңыз бос сөз ретінде қалмауы тиіс. Өзіміз нақты жұмыс жүргізбесек, ешқандай өзгерістер болмайды», деді Дариға Назарбаева.
