Ақша жұмсалды…
Сенбі, 4 мамыр 2013 3:27
Бірақ ауыл әлі таза су іше алмай отыр
Соңғы кездері Оңтүстік Қазақстан облысының прокуратурасы күшіне мінді. Бас көтермей бұрқыратып жұмыс істеп жатқаны болар, әйтеуір, елді елең еткізерлік мәліметтерді жиі тарататын болды. Жақында Оңтүстіктің ауыз суына байланысты ауыр-ауыр сөздер айтылды.
Сенбі, 4 мамыр 2013 3:27
Бірақ ауыл әлі таза су іше алмай отыр
Соңғы кездері Оңтүстік Қазақстан облысының прокуратурасы күшіне мінді. Бас көтермей бұрқыратып жұмыс істеп жатқаны болар, әйтеуір, елді елең еткізерлік мәліметтерді жиі тарататын болды. Жақында Оңтүстіктің ауыз суына байланысты ауыр-ауыр сөздер айтылды.
Облыстық прокуратураның басқарма прокуроры Қуаныш Ешанқұловтың мәліметіне қарағанда, жер асты суларының талапқа сай емес екендігін жауапты орган өкілдері жасырып қалған көрінеді. Мақтаарал мен Сарыағаш аудандарында «Ақ бұлақ» бағдарламасының орындалуын тексерген кезде біраз ауылдағылар әлі күнге кермек дәмі бар суды тұтынып отырғаны мәлім болыпты. Сарыағаш ауданының Қазақстан елді мекенін ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында бөлінген 116 миллион теңгенің 10 миллионы қолды болған. Ал, Ордабасы ауданының Мамыр ауылының тұрғындарын таза сумен қамту үшін 185 миллион теңге бөлінген, бұл жұмыс та аяғына жетпеген. Жалпы, прокуратураның араласуымен 37 нысанға берілген сараптама шешімдері қайтарылды. Бұл нысандарда жер асты суларының қоры жіті анықталмаған.
Әрине, ауыр айыптау. Соншама қыруар қаржы шығындап, құбыр тартқан кезде ауыз судың таза болмай шығуы есіл еңбектің бәрін еш қылып тұрған жоқ па?! Сонда желге ұшқан қаржының сұрауы кімде? Неге алдын ала жер асты су қорын зерттеп, сараптап, көз жеткізіп болғаннан кейін тірлікті қолға алмады? Біз мұны облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының бастығы Батырбек Көшербайдан сұрадық.
– «Ақ бұлақ» бағдарламасы Оңтүстікте қарқынды түрде жүріп келеді, – дейді Батырбек Көшербайұлы. – Соңғы екі жылда облыстың 164 елді мекеніне ауыз су құбыры тартылды. Дәл қазір облыс аумағындағы 929 елді мекеннің 646-сы құбыр суымен қамтамасыз етілген. Әйтсе де, әлі атқарар тірлік көп. 368 ауылға дербес су құбырын салу қажет. Оның ішінде 174 елді мекенге жаңа су құбырларын салу, тағы 194 елді мекендегі ескі құбырларды ауыстыру керек. Рас, Сарыағаш ауданының 6 елді мекенінде 2010 жылы ауыз су құрылысы жүріп, пайдалануға берілген болатын. Бірақ, ұңғымалардан шыққан су кермек болғандықтан ел бүгінгі күнге дейін пайдалана алмай отыр. Дәл осындай жағдай Мақтаарал ауданының 4 ауылында да орын алған. Мәселені шешу үшін аудандық бюджеттен қаржы бөлініп, су тазалағыш қондырғылар орнатқалы жатыр. Ал, Ордабасы ауданының Мамыр, Семхоз ауылдарындағы ауыз су құбырларының құрылысын жүргізген екі компания нысанды пайдалануға уақтылы бере алмады. Оларға айыппұл салынып, істері құқық қорғау органдарына өткізілген. Дәл қазір құрылыс жұмыстары аяқталып, шығын қалпына келтіріліп, жұмысшы комиссия нысанды қабылдап алу шараларын жүргізуде.
Басқарма бастығының айтуынан түсінгеніміз, барлық мәселе жер асты су қорларын дұрыс зерттемеуден келіп туындаған секілді. Сарыағаш, Мақтаарал аудандарында пайдалануға берілген ауыз су құрылысын кезінде барлық өкілетті органдар тексеріп, ішуге жарамды деп оң қорытындысын берген. Бірақ, уақыт өте келе судың құрамы бұзылып кетті. Рас болса, біздің елдің мамандары қазір жер асты су қорларын зерттеу мәселесінде кешегі кеңес заманынан қалған карталармен жұмыс істейтін көрінеді. Олар осыдан 40 жыл бұрын жасалып, 25 жылға жоспарланған, яғни, кепілдік мерзімі өткен карталар. Осы ескі құжаттың көрсеткеніне сеніп, су құбырын жүргізген құрылыстың құрдымға кеткені анау?! Өткен жылы ҚР Геология және жер қойнауын пайдалану комитетіне жер асты су қорын бекіту үшін 174 елді мекеннің тізімі ұсынылған екен. Бірақ, комитет биылғы жылға тек 26 елді мекенге геологиялық іздеу-барлау, 31 елді мекенге жобалау-сметалық құжаттама жасауға қаржы бөліпті. Осындайда басқа министрлікке қарайтын комитеттің (ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі) кейбір дұрыс зерттелмеген мәліметтері үшін «Ақ бұлақ» бағдарламасына жетекші, яғни ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрлігіне қарасты Су ресурстары комитеті, қала берді аймақтардағы басшылар жерге қарайтынын қалай түсінуге болады?
Қайбір күні Мақтаарал, Сарыағаш аудандарына барған кезде біраз ауыл ақсақалдарына амандасып, ашық-жарқын сөйлескенбіз. Қариялар жер асты суының кермек болып кетуінің басқа да себептерін айтып қалды. Бұрын Мақтаарал ауданында 882 тік дренаж болған екен. Бүгінде оның біреуі де қалмаған. Сосын жаз айларында Сырдарияның суы жағадан «қашқан» кезде жер асты суы да ащылана бастайтын көрінеді. Кім білген… Қалай айтсақ та, бұл мәселеге байыппен қарау керек болып тұр. Қашанғы ескі картамен «ойнап», опық жеп қала береміз?
Оралхан ДӘУІТ,
«Егемен Қазақстан».
Оңтүстік Қазақстан облысы.
