Алайда зейнет жасына жеткеннен кейін армандары коммуналдық пәтерге қол жеткізу-тұғын. Міне, соның реті келгендей кейуана еңкіш тартқан бойын тік ұстап, анық-қанығын білу үшін қалалық әкімдікке қарай асыққан. Ондағылар, атап айтқанда, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі құқықтық жұмыс және мемлекеттік сатып алу секторының меңгерушісі Балкүміс Әмірсейітова мен осы сектордың инспекторы Манар Ескенова оның алабұртқан қуанышын су сепкендей басқан. Олардың «Не айтып отырсыз? Қайдағы сүрілу? Оған бюджеттен қаражат мүлдем қарастырылмаған. Қапелімде бере қоятын пәтерлер де жоқ» деген жауаптарына имандай сенген. «Ә, солай ма? Жарайды онда. Ел-жұрттың қаңқу сөзі шығар», деп салы суға кеткен бойы келген ізімен кері қайтқан. Тағы бірде әкімдікке соғып, үйді сатуға оқталып жүргенін айтуы мұң екен, ана екеуі жік-жапар болып, мұның ұсынысын бірден қолдап шыға келген. «Қамқоршыларының» жанашырлық ілтипатына көңілі босап, бұлардан асқан рақымды жандар жоқтай көрінген. Қайдан білсін, сан соқтырып кететінін, бармақ тістеп қалатынын...
Арада екі-үш күн өтпей жатып, оны іздеп бір жас жігіт келген. «Үй сатады екенсіз ғой? Ауылдан көшіп келетін әке-шешеме іздеп жүр едім», деп сараңдау тіл қатқан. Одан кейін бейнебір мылқау адамша ләм-лим демеген, жақ ашпаған. Тіпті, баспананың ішін көруге де құлқы соқпаған. Сыртта тұрып саудаласып, тезірек кетуге асыққан. Бұл болса, оның суыт жүрісіне, өзін қалай тапқанына онша мән бере қоймаған. 24 мың доллар кесімді бағаға келіскен. Енді жасы 80-ге таяған, күрделі отаны бірнеше рет өткерген кейуана жылы сөзбен іші-бауырына еніп, тас кенедей жабысқан қылмыстық топтың арам пиғылдарын кеш ұғынғанына өкінеді. Азапқа толы күндерді, ұйқысыз өткерген түндерді ойласа, бәрінен бұрын төсекке таңылған отағасын қатты аяйды. Оның үйренісіп қалған мекенде тұра берейік деген ақылын алмағанына өзін кінәлідей сезінеді. Екі бөлмелі коммуналдық пәтерге 26 мың долларды санап беріп, таныстардан алған қарыздарын әлі күнге дейін зейнетақыдан шүлен таратқандай үлестірумен келеді. Бәрінен де немерелері іспетті жастардың қу құлқын үшін адами, имани әдептерді тәрк етіп, жымысқы іс-әрекеттерге баруы қатты шошындырған. Сот барысында қолмен істегенді мойнымен көтерудің орнына түрлі сылтаулар іздеп, жауапкершіліктен сытылып кетуге тырысушылығы, өздерін судан таза, сүттен ақ етіп көрсетушілігі жағасын ұстатқан.
Сонымен қылмыстық схема қалай ойластырылған, соған тоқталайық. Әкімдік қызметкерлері Балкүміс пен Манар қаланың бас жоспарына сәйкес, жаңа шағын ауданда үйлердің сүрілетінін, жер телімдерін мемлекет қажеттілігіне сатып алу үшін арнайы шешім қабылданғанын, бұл мақсат үшін қаражат та, пәтер де бөлінгенін жақсы білген. Арам ниеттерін жүзеге асыру үшін екеуі ауыз жаласып, қатарларына бірі заңды, екіншісі азаматтық некедегі күйеулері Қанат пен Маратты қосып алған. Осылайша алдын ала іс-қимыл жоспарын құрған. Ол бойынша әрқайсысының нақты міндеттері белгіленген. Бірі ескі үйлер жайлы деректер жинақтаумен шұғылданса, екіншісі негізінен шал-шауқан секілді баладай аңқау, сенгіш клиенттер табуға жәрдемдескен. Баспана иелеріне жалған ақпарат беріп, адастырған. Тығырыққа тіреліп, әрі-сәрі күйге түскен шарасыз жандарды осылайша алдап соғып, пәтерлері мен жер телімдерін сатуға еріксіз көндірген. Делдалдықпен айналысқан Маратқа сыбайластары кімді қармаққа түсіруге жөн сілтеп, бағыт беріп отырған. Оңай жолмен ақша табуға әбден құнығып алғандары соншалық, ондаған отбасылардың сеніміне кіріп, үйлері мен жер телімдерін сатып алып, жылжымайтын мүлік ретінде таныстарының, туған-туыстарының атына рәсімдеген. Сол баспаналарды бюджеттен берілетін жайлы пәтерлерге тегін алмастырған. Қитұрқы әрекеттерінің ізін жасыру мақсатымен баспаналарды қайта сатып, 231 миллион теңгені жамбасқа басқан.
Заңды үйлерінен айырылған иелері шағымданбағанда бұл қылмыс жабулы қазан күйінде қала беруі әбден мүмкін еді. Сүрілуге тиісті үйлерді сенімді тұлғаларға заңсыз тіркеген қылмыстық топ мүшелері сот алдында жауап берулеріне тура келді. Қалалық соттың судьясы Михаил Гусев алаяқтық қылмыс жасады, ірі көлемде мемлекетке залал келтірді деген айып тағып, Балкүміс Әмірсейітованы 8 жыл, оның күйеуін 6 жыл 6 ай бас бостандығынан айырды. Манар Ескенова мен азаматтық некедегі күйеуі 6 жыл 8 айды арқалады. Экс-шенеуніктердің дүние-мүлкі тәркіленіп, бірі өмір бойы, қалғандары он жылға мемлекеттік қызметтен шеттетілді. Алайда олардың адвокаттары үкіммен келіспейтіндерін, апелляциялық шағым түсіретіндерін мәлімдеді. Адвокат Әлия Ілкенова прокуратура қызметкерлері қылмыстық істі Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық бюросы облыстық департаментіне қолма-қол өткізген. Заң бойынша құжаттар кеңсе арқылы жіберілуі тиіс. Тергеу амалдары кезінде басқа да заң бұзушылықтар орын алды. Зардап шегушілердің ешқайсысы алаяқтық жайлы шағымданған жоқ. Олардың заңды түрде өтемақы алғаны дәлелденіп отыр. Барлық іс қос тараптың ерікті келісімі арқылы жүргізілді. Мемлекетке жер, ал тұрғындарға ақша ұсынған әкімдік қызметкерлерін алаяқтық жасады, мемлекетке шығын келтірді деп кінәлау дұрыс емес. Сатып алынған үйлер заңды түрде рәсімделген деген уәжді алға тартты. Қалалық әкімдік мүлдем басқаша пікірде қалды. Оның өкілі Карина Жүнісова прокуратура айыптауын қолдайтынын жеткізді.
Шенеуніктердің апелляциялық шағымы қылмыстық істер жөніндегі сот алқасында қаралып, сотталушылардың жазасын өтеу мерзімі сәл-пәл азайтылғанымен, негізінен қалалық соттың үкімі өзгеріссіз қалды.
Қылмыстық топ мүшелері болса одан әрі арыздануға бел буып отыр.
Петропавл
