Етектен тартқан енжарлық
«Қыс арбаңды, жаз шанаңды сайла» деген халық даналығын бәзбір тұрғындар мен пәтер иелері кооперативтері жете ұқпай жүрген секілді.
Жағасы жайлауда жүргендер шіліңгір шілденің аяқталып, сартап тамыздың басталып кеткеніне қарамастан қылышын сүйретіп қаһарлы қыс келмейтіндей асығар емес. Өйткені Петропавл қаласындағы тұрғын үй қорын жылыту маусымына әзірлеу жайы сын көтермейді. 1086 көп қабатты тұрғын үйдің 260-ы ғана жылу құбырларын жуып-шайған. Қысыммен тексеру жұмыстарын атқарған. Ал даярлық құжатына небәрі 16 баспана ие болған. «Күлтөбенің басында күнде жиын» дегендей жауапты құрылым басшылары апта сайын әкімдік алдында есеп бергенімен, істің алға жылжитын түрі байқалмайды. Қала әкімінің кеңесшісі Анатолий Мишин тұрғындардың жайбасарлығын алға тартады. Былтыр жылу желілері бойынша 160-тан астам шағым түссе, оның 95 пайызына жеке адамдар тарапынан жіберілген ағаттық себеп болыпты. Ал 133 үйдің апаттық жағдайда тұрғаны тағы бар. Көбінің есік-терезелері тозған, сынған. 50-ге жуық жалдамалы-коммуналдық тұрғын үйлердің жайы да алаңдатарлық. Онда тұратындар мемлекет мүлкін жалға алса да, араларында мүлдем төлем жасамайтындар аз ұшыраспайды. Көбінесе екі қабатты тұрғын үйлер қысқа дайындыққа мүлдем кіріспейді десе де болады. Қит етсе, пәтер иелері кооперативтері жоқ деген сылтаулары таусылмайды. Бұдан былай мұндай жауапсыз үйлер тұрғындарынан шағым қабылданбайды деген шешім алыныпты. Сонымен қатар жылыту маусымына жауапсыз қараған отбасыларды жылу желілерінен ағытып тастау сияқты қатаң шаралар қолданылмақ. Жылудың қажетті мөлшерде жетпеуінің бір себебі, жылыту жүйесіне бей-берекет пластикалық құбырлар орнатылады, жылу радиаторларының саны есепсіз көбейтіледі.
Әрине, үлгі аларлық тәжірибелер жоқ емес. Мәселен, «5 линия 4» пәтер иелері кооперативі 430 пәтерлік көп қабатты үйді тап-тұйнақтай етіп қойған. Оның төрайымы Валентина Навиженная жылдағы әдетімен ерте көктемнен кіріседі екен. Үйлердің шатырлары, дәліздер жөнделіп, жертөледегі құбырлар алмастырылыпты. Жуып-шаю жұмыстарына 160 мың теңге жұмсалыпты. Маңай айнадай жалтырап тұр. Алайда, бұл үрдісті қостаушылар қатары көп емес. 3-Кірпіш қысқа көшесіндегі 14-үйде 17 ғана пәтер бола тұра төлемдерді жинаудың өзі ащы ішектей созылып кетеді екен. Үй тіркеуге алынбаған. Басқару формасы құрылмаған. Құбырлар жаңаланбаған. «Кәрі құдаң» қыс келіп әлек салғанда шырылдауық шегірткедей бүрсеңдейтін алдымен осылар болары анық.
Бұл жылдағы көрініс. Оған жұртшылықтың еті үйреніп кеткен секілді. Әкімдік бар, Үкімет өлтірмейді деген енжар психология басым әлі. Күн суытып, алғашқы қар түскенде арыз-шағымдардың күрт көбейіп кететіні сондықтан.
Жарамсыз жеделсаты жыры
Бүгінде облыс орталығында орналасқан көп қабатты тұрғын үйлердің 174-інде лифтілер ауыстыруды және күрделі жөндеуді қажет етеді. Ал 4-уінде мүлдем істен шыққан. Хименко көшесі №9-үйде тұратын тұрғындар ширек ғасырға жуық тоғызыншы қабатқа жаяу көтеріліп, түсуге мәжбүр. Олардың жағдайынан қалалық әкімдік хабардар болғанымен, шарасыз.
«20 жылдан астам уақыт осында тұрамын. Содан бері көріп келе жатқан тауқыметіміз таусылар емес. Бұл үйде 200-ден астам пәтер бар. Жасым келгендіктен, көп жүре алмаймын. Дүкенге ғана барамын. Әйтпесе, жіпсіз байланып отырғаным. Аулаға шығып, қыдырудың өзі – бір мұң», дейді Татьяна Березина әбден налыған үнмен.
Ерлі-зайыпты Сәрсекеевтерге де жетінші қабатқа жету үлкен машақат көрінеді. Ал зейнеткер Анна Ступактың жоғары қабатқа күн сайын жаяу көтеріліп-түсуден қажығаны соншалық, қолды бір сілтеп, туысқанына кетіп қалыпты.
Кезінде қолданысқа берілген лифт небәрі 8 жыл қызмет еткен. Қазір бөлшектері ұрланып, қолды болған. Орны үңірейіп тұрған шахта тарс бекітіліп тасталған. Үйге қашан жеделсаты орнатылады деген сауалға әкімдіктегілер оны жаңалауға міндетті емеспіз деп жауап қайтарған. Тұрғын үй қатынастары бөлімі басшысының міндетін атқарушы Мадияр Жангудиннің айтуынша, лифт ортақ меншік саналатындықтан, бұл мәселені тұрғындар өздері бірлесіп шешуі тиіс. 2000 жылдары жергілікті бюджет қаражаты есебінен жөндеуге ұсыныс жасалғанымен, ортақ шешімге келе алмағандықтан, бастама аяқсыз қалған.
Ол уақытта қондырғының кабинасы мен моторы сау еді. 2012 жылы жеделсатының құны 7 миллион теңге болса, қазір бағасы шарықтап, 9 миллион теңгеден асып кетіпті. «Екі корпустан тұратын баспана «Өңірлерді дамыту-2020» бағдарламасына енгізілген. Құжат рәсімдеу үшін тұрғындардан қаражат жинап, әуре-сарсаңға түсіп жүргенімізде бірінші кезеңі өз жұмысын тоқтатты. Сондықтан жобалық-сметалық құжат жарамсыз деп танылып, қайта рәсімдеуге қаражат жеткіліксіз болып отыр. Жалақы мен зейнетақыға қол жайып отырған тұрғындар жаңа лифтіні қайтып орнатпақ?, дейді «Хименко 9» ПИК төрайымы Ольга Казанцева шарасыз кейіпте.
Әкімдіктің мәліметінше, Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы комитеті кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізуге қатысты жаңа заң жобасын әзірлеп, Мәжіліс тарапынан мақұлданыпты. Сенат қолдау көрсетсе, қайтарымды негізде жөндеу жұмыстарына жергілікті бюджеттен қаражат бөлінетін болады. Тұрғындар ол қаржыны 7-10 жылдың ішінде қайтарулары тиіс. Соған қарағанда жарамсыз жеделсаты жырына нүкте қоюға әлі ертерек сықылды.
Солтүстік Қазақстан облысы
