Аймақтар • 12 Тамыз, 2019

Алакөл жағалауларына орталық кәріз жүйесі керек

619 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Алакөл – еліміздің інжу-маржаны. Әлемде сирек кездесетін су бассейндерінің бірі. Шомылған жанның санасын сергітіп, тәніне айрықша қуат, сырқатқа шипа беретін Алакөлдің минералға бай суынан бөлек табиғи ландшафты да көркем. Шығысында Барлық жотасы, батысында Тоқта тауларының етегін күмістей толқындары шайып жатыр. Бұл – байлық. Бірақ шектеулі байлық. Аялап пайдаланбасақ айырылып қалуымыз оп-оңай.

Алакөл жағалауларына орталық кәріз жүйесі керек

Ілкіде Алакөлге адам келсе деу­ші едік, енді көлдің Шығыс Қа­зақ­стан облысы мен Алматы облысын­да орналасқан қос қапталдағы жаға­лауын­да жаздыгүні ине шаншар орын жоқ. Бұл – өңір экономикасы үшін, отандық туризм үшін жақсы, әрине. Бірақ табиғат ана тіксініп тұрғандай. Өйткені табиғатты пайдаланушылардың тәртібі келіспей тұр. Қазір жағалаудағы жұрт жанына жайлы тынысты іздесе, демалушы қалтасын сауған кәсіпкер ісінің ілгерілей беруін ғана ойлайды. Ал қызмет көрсету, қоршаған ортаны қорғау қаперге кіріп шықпайды. Соның салдары – жағалауда бей-берекет орна­ласқан қонақ үйлерден шыққан тонналаған қоқыс демалыс аймағынан ұзамай-ақ әр жерге төгіледі. Қатаң қадағалаудағы қоқыс полигондары жоқ. Қалдық суларды сорушы-тасушы техникалар да жеткілікті емес. Көктемгі қар суымен құлдилап мұның бәрі көлге құйылады. Сарқынды су септиктерге жиналады. Орталық кәріз құбыры тар­тылмаған. Ал облыс әкімдіктері көлге жыл сайын жүздеген мың, тіпті мил­лион­­ға жуық турист келгеніне есеп беру­мен шектеледі. Ал олардың есебіне сай әлеуетті инфрақұрылым ең алдымен тазалық-санитарлық шараларына арналуы тиіс қой. Бұл жердің топырақ қыртысының ерекшелігі – жерасты суларының жердің үстіңгі қабатына тым жақын орналасуы әрі көл суымен байланысуы. Яғни көлге үлкен қатер төніп тұрғанын байқау қиын емес.

Таяуда Алматы облысының Эко­ло­­­­­гия департаменті сарқынды су­лар­­­ды ағызу фактісі бойынша «ALMATRADEGROUP» ЖШС-на қа­тыс­ты жоспардан тыс тексеру жүргізді. Су көл жағасында орналасқан екі бас­сейнге (балалар мен ересектерге арнал­ған) заңсыз орнатылған құбырлар арқы­лы ағызылып келіпті. Департамент өкіл­дері кәсіпорынның құжаттарын қарап, судың сынамаларын алды. Мем­ле­кеттік экологиялық сараптаманың қоры­тындысы нәтижесінде қоршаған орта­ға сарқынды судың рұқсатсыз ағы­зылғаны анықталды. Экологиялық заң­на­ма бұзушылықтары үшін әкімшілік айыппұл салынды, сарқынды суларды ағызған құбырларды жою туралы ұй­ға­рым берілді. Сондай-ақ қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы анық­та­луда және аталған мекеменің қызметін тоқтату туралы сотқа талап арыз бе­ріл­мек.

Тиісті органдардың мәліметінше, қазір су ресурстарының сапасы тұрақты, қоршаған ортаға қауіп байқалмайды. Десе де, алаңдауға негіз бар. Өткенде ғана тағы бір демалыс үйінен Алакөлге тұрба арқылы су ағызылған болатын. Қазір аталған жерден алынған сынамаға зертханалық зерттеу жүргізіліп жатыр. Экология, геология жəне табиғи ресурстар министрлігі, Алматы облысы əкімдігі жəне құқық қорғау органдары мамандарынан тұратын арнайы комиссия мүшелерінің араласуымен көл жағасында орналасқан «Көктем гранд резорт» ЖШС қонақ үйі қазір көлге су ағызуды тоқтатты. Тексеру соңында көлге су ағызған кәсіпкерлерге қатысты шара қабылданбақ.

Осы іспетті кешенді тексеру жұ­мыс­тары қызмет көрсету орта­лық­тарына қажет. Ал осы аралықта Алакөл жағалауына орта­лық­тан­ды­рыл­ған кәріз жүйе­сі мен су желісі инфрақұрылымының жобасын ойластыруды тездеткен ләзім.